تفاوت موشک های بالستیک و هایپرسونیک ایران با نمونه‌های مشابه خارجی

با تمرکز بر فناوری موشک‌های بالستیک و هایپرسونیک به مقایسه تفاوت موشک‌های ایران با نمونه‌های مشابه خارجی می‌پردازیم.

تجاوز رژیم صهیونیستی از خط قرمزهای جمهوری اسلامی ایران، با پاسخ سخت و کوبنده‌ای تحت عنوان عملیات وعده صادق همراه بود. در واقع دشمن با خاطری آسوده در حال جولان دادن بود که در یکم اکتبر مصادف با 10 مهر ماه 1403 با هجوم بی‌امان موشک‌های بالستیک و هایپرسونیک سپاه پاسداران مواجه شد و بی‌آنکه بداند از کدام ناحیه مورد هدف قرار گرفته، نظاره‌گر موشک بارانی بود که در انتقام از خون سرداران سپاه و اعضای برجسته جنبش مقاومت گرفته می‌شد.

تفاوت موشک های ایران با نمونه‌های مشابه خارجی

در عملیات وعده صادق (2) به وضوح شاهد پیشرفت نیروهای هوافضای سپاه در حوزه موشکی بودیم و دیدیم که برای نخستین مرتبه از موشک هایپرسونیک فتاح 1 استفاده شد. عملیات غرورآفرین و موفقیت آمیز ایران در دومین موشک باران اسرائیل در سال 2024، توان موشکی ایران را در کانون توجهات غرب و اروپا قرار داد.

یکی از نکات جالب توجه راجع به موشک‌های بالستیک و فراصوت کشورمان، قیمت ارزان آن‌ها در مقایسه با نمونه‌های مشابه خارجی بود. قیمت در کنار قدرت و یکسری عوامل دیگر، این سوال را به وجود آورد که چه تفاوتی میان موشک‌های ایرانی با نمونه‌های آن طرف آبی وجود دارد؟ در این مطلب از گجت نیوز به سراغ تفاوت‌ها رفته‌ایم و قصد داریم هر یک از این وجوه افتراق را به تفکیک مورد بررسی قرار دهیم.

موشک‌های بالستیک

موشک بالستیک یا پرتابشی، یک نوع مهمات استراتژیک خودهدایت شونده است که مسیری صاف و خطی را تا اصابت به هدف طی می‌کند. یکی از اهداف طراحی و توسعه چنین تسلیحاتی، حمل مواد منفجره، مهمات شیمیایی، بیولوژیکی و هسته‌ای بوده است. این گروه از مهمات را می‌توان از سکوهای مختلف و متنوعی مثل هواپیماهای جنگنده، کشتیريال حتی زیردریایی و سیلوهای زمینی و سکوهای متحرک پرتاب کرد. چنین تسلیحاتی را به انواع مختلفی تقسیم کرده‌اند که مهم‌ترین آن‌ها به شرح ذیل است:

• تاکتیکی
• کوتاه برد
• میان برد
• دوربرد
• قاره پیما
• زیردریایی

امروزه نیروهای هوافضای سپاه کشورمان با تلاش شبانه روزی توانسته‌اند انواع و اقسام موشک‌های بالستیک را توسعه دهند و به یکی از مهم‌ترین قدرت‌های موشکی منطقه و حتی جهان تبدیل شوند. در ادامه مطلب به بیان تفاوت‌هایی می‌پردازیم که بین موشک‌های ایرانی با مشابه‌های خارجی وجود دارد:

تکنولوژی ساخت و متریال

مهندسان کارآزموده کشورمان برای ساخت موشک‌های بالستیک از فناوری‌های روز دنیا و همچنین تکنیک‌های کلاسیک استفاده کرده‌اند. یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های این مهمات، مهندسی معکوس و اضافه کردن چاشنی ذوق است. جنس موشک‌های بالستیک ایران، کامپوزیت است تا ضمن کاهش وزن، برد بیشتری به آن‌ها می‌دهد.

کشورهای ابرقدرتی مثل آمریکا، روسیه و چین، برای طراحی و تولید موشک‌های بالستیک خود از پیشرفته‌ترین متریال و جدیدترین فناوری‌های روز دنیا استفاده می‌کنند. بالستیک‌هایی که آن‌ها می‌سازند به علت بهره‌مندی از کامپوزیت سبک و مقاوم، پیشرانه‌های قدرتمند و سیستم‌های هدایت شونده و رادارهای دقیق، عملکرد بهتری دارند. (به همان میزان قیمت بیشتری هم خواهند داشت)

قدرت تخریب و برد

در حال حاضر مهندسان کشورمان موفق شده‌اند موشک‌های بالستیک مختلفی را بردهای کوتاه (کمتر از 1000 کیلومتر)، میان برد (1000 تا 3000 کیلومتر) و دوربرد (بیش از 3000 کیلومتر) طراحی کنند. یکی از نقاط ضعفی که فعلا داریم، توسعه موشک‌های قاره پیما با بردهای بالاتر از 5 هزار کیلومتر است.

کشورهای قدرتمندی مثل آمریکا و روسیه، در این زمینه از ایران سبقت گرفته و با طراحی موشک‌های بالستیک قاره پیما با بردهای بالاتر از 10 هزار کیلومتر و قدرت تخریب چندین برابری، با یکدیگر رقابت می‌کنند.

نیاز فعلی کشور و استراتژی طراحی موشک

از مهم‌ترین چالش‌هایی که موشک‌های بالستیک ایرانی با آن‌ها دست و پنجه نرم می‌کنند، دقت در اصابت به اهداف است. در واقع مهندسان پرتلاش کشورمان برای هدایت موشک به سمت هدف از سیستم‌های هدایت و کنترل پیشرفته‌ای مثل اینرسی بهره می‌برند، اما اگر بتوانند هدایت ماهواره‌ای را به آن‌ها اضافه کنند، امکان دفاع و حراست از مرزهای داخلی و مقابله با تهدیدات علیه امنیت ملی به حداکثر می‌رسد.

در حال حاضر استراتژی عمده ایران مبتنی بر جنگ نامتقارن و بازدارنده است. در همین راستا تمرکز سپاه روی طراحی و توسعه موشک‌های برد متوسط و برد کوتاه بوده و بر تخریب اهدافی مثل پایگاه‌های نظامی آمریکا در منطقه و هدف قرار دادن قلب تل آویو و حیفا تمرکز دارد.

استراتژی ابرقدرت‌های نظامی دنیا مثل آمریکا و روسیه تمام تمرکز خود را روی توسعه موشک‌های بالستیک قاره گذاشته گذاشته و به دنبال بازدارندگی از نوع هسته‌‌ای و اتمی هستند.

موشک‌های هایپرسونیک

از موشک‌های بالستیک که عبور کنیم، نوبت به معرفی موشک‌هایی می‌رسد که سرعت، دقت و قدرت مانور بالایی داشته و چندین برابر سرعت صوت حرکت می‌کنند تا به هدف خود اصابت کنند. این فناوری هم اکنون در دستان پرتوان مهندسان هوافضای سپاه است و آن‌ها با همت و پشتکار خود موفق شده‌اند فتاح 1 و 2 را طراحی و تولید کنند. بیایید نگاهی به تفاوت موشک‌های برین صوت کشورمان با نمونه‌های گران قیمت خارجی‌اش بیندازیم.

در چند سال اخیر، سپاه اعلام کرده است که در لبه فناوری تولید موشک‌های فراصوت یا هایپرسونیک قرار دارد و هم اکنون جزو پنج تا کشور برتر این فناوری قرار گرفته است. موشک‌هایی مثل فتاح سازوکار پیچیده‌ای مثل رم جت‌ها یا اسکرام جت‌های پیشرفته دارند.

پیش از اینکه ما به تکنولوژی ساخت موشک هایپرسونیک دست پیدا کنیم، آمریکا، روسیه و چین نمونه‌های قدرتمندی از چنین موشکی را ساخته بودند. برای مثال از مهم‌ترین موشک‌های فراصوت روسیه باید به آوانگارد و کینژال اشاره کنیم که سرعت و دقت بالایی هنگام اصابت به اهداف دارند.

کشور بعدی که سرمایه گذاری زیادی در این حوزه کرده، چین است و بارها شاهد آزمایش این فناوری توسط آن‌ها بوده‌ایم. سرعت موشک‌هایی که دو کشور روسیه و چین ساخته‌اند به بیشتر از 5 ماخ و حتی 23 ماخ هم می‌رسد. برای مثال آوانگارد که پرسرعت‌ترین موشک روس‌هاست، می‌تواند بارها مسیر حرکت خود را اصلاح کرده و به راحتی از سد سامانه‌های ضد موشکی عبور کند.

البته رقبا یا بهتر بگوییم دشمنان کشورمان طی سال‌های اخیر به پیشرفت‌های بزرگ ایران اعتراف کرده‌اند و معتقدند که با توجه به جدیدتر بودن فناوری‌های ایرانی، احتمالا راهی تا همپا شدن با آن‌ها نمانده است. در حال حاضر تنها موشک فراصوت ایران با نام فتاح 1 در عملیات وعده صادق 2 استفاده شد و فتاح 2 رونمایی شده، اما در دست توسعه قرار دارد.

یکی دیگر از مهم‌ترین تفاوت‌های موشک‌های هایپرسونیک ایران با نمونه‌های مشابه خارجی، قیمت است. برای مثال هر تیر موشک فتاح 1 حدود 200 هزار دلار قیمت دارد حال آنکه تمام هایپرسونیک‌های آمریکا، روسیه و چین بیش از چندین میلیون دلار بودجه صرف تولید و توسعه‌شان شده است. مقرون به صرفه بودن فتاح امکان تولید انبوه آن را افزایش داده و مثل یک موشک بالستیک با قدرت و سرعت بیشتر، قدرت تخریب را بالا برده است.