چگونه این مرد فلسطینی فرشته نجات درخت زیتون کهنسال شد؟!

اختصاصی «تابناک با تو»؛ صلاح‌ابوعلی سه فرزند دارد و از درختی که اسمش «بدوی» است به عنوان فرزند چهارم خود یاد می‌کند. علی به سمت درخت می‌رود، زیر شاخه‌هایش زانو می‌زند و به آرامی نهال کوچکی را که نزدیک پایه آن رشد کرده، لمس می‌کند و می‌گوید که آن را در روزی که آخرین پسرش به دنیا آمد، پیدا کرده‌است.

ابوعلی هر روز صبح از خواب بیدار می‌شود تا از باغ خانواده‌اش در روستای فلسطینی الولاجه، روستایی آرام واقع در حومه بیت لحم، مراقبت کند. از حیاط همسایه وارد می‌شود و از مسیرهای باریک باغ می‌گذرد و به محوطه باغ می‌رسد. ابوعلی بیشتر ساعت‌های روز را به آب آوردن برای درخت از چشمه‌ای که آن بالاتر می‌جوشد و یا رسیدگی به خاک می‌گذراند. گاهی شب‌ها را در آنجا می‌گذراند و در اینجا میزبان زائران بیت‌المقدس و سرزمین مقدس است. بسیاری از زائران، بعد از بیت‌المقدس، برای دیدن درخت هم می‌آیند، درخت زیتونی است که برخی معتقدند قدیمی‌ترین درخت زیتون جهان است.

درخت بدوی یکی از معدود درختان زیتون است که در شرق مدیترانه یافت می‌شود و بیش از ۲۰۰۰ سال قدمت دارد. در سال ۲۰۱۰، دو تیم، یکی از ایتالیایی و دیگری از ژاپن، سن درخت را برآورد کردند و به این نتیجه رسیدند که بین ۳۰۰۰ تا ۵۵۰۰ سال سن دارد. این باعث می‌شود که درخت بدوی در واقع قدیمی‌ترین درخت زیتون در جهان باشد، البته نمی‌شود با اطمینان گفت. 

صرف‌نظر از اهمیت مذهبی، تاریخی و فرهنگی این درخت برای روستاییان و کسانی که از خارج از کشور برای بازدید از آن می‌آیند علی می‌گوید: « نام این درخت از نام «شیخ احمد البداوی»، روحانی صوفی مصری گرفته شده‌است که بیشتر وقت خود را زیر شاخه‌های آن می‌گذرانده. می‌دانیم که چند بار از درخت زیتون در کتاب‌های مقدس نام برده شده و شاخه‌های آن به نماد جهانی صلح تبدیل شده‌است.»

این درخت زیتون در الولاجه، سالهاست که برای ساکنان این منطقه معنای دیگری پیدا کرده‌است و اکنون نماد مقاومت است. جمعیت روستا بسیار کمتر از گذشته است. اکثر آنها در جریان جنگ شدید بین اعراب و اسرائیل در سال ۱۹۴۸ مجبور به ترک خانه‌های خود شدند. پس از توقف درگیری و ترسیم خطوط جدید، منطقه الولاجه حدود ۷۰ درصد از خاک خود را از دست داد.

پس از اینکه اسرائیل کرانه‌باختری را در طول جنگ شش روزه در سال ۱۹۶۷ تصرف کرد، اراضی فلسطینیان کاهش یافت. سپس اسرائیل مناطق شهرداری خود را گسترش داد و حدود نیمی از آنچه از روستا باقی مانده بود را نیز ضمیمه خود کرد.

دیوار حائل اسرائیل در سالهای اخیر، روستا را به دو قسمت تقسیم کرده و درخت بدوی را بار دیگر منزوی نموده‌است. اما ساکنان در یک نبرد سخت، در نهایت پیروز شدند که منجر به برداشتن دیوار از این روستا شد. دیوار اکنون درست در زیر باغ میوه خانواده ابوعلی جایی که روستای جدید را از طریق دره‌ای باریک از روستای قدیمی جدا می‌کند ساخته‌شده‌است. 

اگرچه این پرونده پیروز شد، اما ده‌ها خانه تخریب شد تا راه برای شهرداری اسرائیل باز شود. الولاجه هنوز منزوی است و از هر سو، توسط دیوار حائل اسرائیلی‌ها احاطه شده است و مردم آن دیگر نمی‌توانند به مزارع یا بسیاری از چشمه‌های معروف روستا برسند.

تصور اینکه اگر روزی ابوعلی نباشد چه بلایی سر درخت می‌آید سخت است. ابوعلی معتقد است که رسالتش در زندگی محافظت از درخت است. او می‌گوید که فرزندانش به او کمک می‌کنند و اغلب زیر درخت می‌خوابند،  همانطور که او و پدرش گاهی اوقات این کار را می‌کردند. 

 تشکیلات خودگردان فلسطین ماهانه مبلغ ناچیزی به ابوعلی می‌پردازد تا از درخت محافظت کند، زیرا نگران گزارش‌های مربوط به آتش‌زدن و قطع درختان باستانی زیتون در دیگر مناطق کرانه باختری توسط شهرک‌نشینان صهیونیستی و سربازان اسرائیلی است. بر اساس گزارش سازمان ملل، حدود ۴۵ درصد از زمین‌های کشاورزی در کرانه باختری و نوار غزه دارای درختان زیتون است که روزی و درآمد حدود ۱۰۰ هزار خانواده را تامین می‌کند. ابوعلی می‌گوید: «فلسطینی‌ها با درخت زیتون پیوند خورده‌اند و بخشی از دین ماست و بدون آن می‌میریم».

درختان زیتون برخلاف درختان دیگر توانایی زنده ماندن در شرایط سخت را دارند و به زمین‌های صخره‌ای بایر شام می‌چسبند و به آب و مراقبت کمی نیاز دارند. برای قرن‌ها، مردم اینجا برای تولید غذا و روغن به درختان زیتون تکیه می‌کردند که شاید قدمت آن به ۸۰۰۰ سال قبل می‌رسد. با این حال، درخت بزرگی مانند درخت «بدوی» به توجه ویژه و آب بیشتری نیاز دارد.

ابوعلی می‌گوید پنج سال گذشته، سخت‌ترین سال‌‌های نگهداری از بدوی بوده است، ابوعلی می گوید: «بیست سال پیش بارندگی زیادتر بود و درخت سالانه ۶۰۰ کیلوگرم محصول داشت اما حالا با گسترش گرمایش زمین و خشکسالی میوه درخت به ۴۰۰ کیلوگرم رسیده‌است.»

ابوعلی معتقد است که درخت ماندگار خواهد و می‌گوید: «مردم بهترین مراقبان درخت خواهند بود اگرچه سرزمینی که در آن قرار دارد مدتهاست موضوع مناقشه بوده است، اما مردم از ادیان مختلف مسیحیت و اسلام و... به مراقبت از آن ادامه خواهند داد. علی می‌گوید که اگر خانواده اش از درخت بدوی مراقبت نمی‌کردند، حتماً شخص دیگری سرپرستی درخت را بر عهده می‌گرفت.»