حمله اسرائیل به ایران چه معنایی برای منطقه دارد؟

فرارو- ریشی آینگار، کارشناس ارشد مسائل ژئوپلیتیک

به گزارش فرارو به نقل از نشریه فارن پالیسی، حمله هوایی اسرائیل به ایران در بامداد شنبه، گامی کم سابقه و جدی در تنش‌های میان دو طرف ارزیابی شده  و نگرانی‌ها را درباره احتمال گسترش درگیری در منطقه برانگیخته است. لوید آستین، وزیر دفاع ایالات متحده در بیانیه‌ای بر «تعهد قوی» آمریکا به دفاع از اسرائیل تأکید کرده و خاطرنشان ساخت که ایالات متحده برای محافظت از نیرو‌های خود، اسرائیل و سایر متحدان منطقه‌ای در برابر تهدیدات احتمالی مواضع نظامی خود را تقویت کرده است. وی تاکید کرد که آمریکا مصمم است جلوی تشدید تنش را بگیرد.

هم‌زمان با این تحولات، واشنگتن نسبت به ادامه خشونت‌ها هشدار داده و بر کاهش تنش و درگیری تأکید کرده است. یکی از مقامات ارشد دولت آمریکا اعلام کرد که جو بایدن از بنیامین نتانیاهو خواسته، ضمن دفاع از خود از تحریک به پاسخ گویی بیشتر خودداری کند. این مقام افزود: «چنانچه ایران به واکنش مجدد دست بزند، ما آمادگی کامل داریم و پیامد‌هایی در انتظار ایران خواهد بود؛ اما ترجیح ما پایان یافتن این تبادل مستقیم آتش است»

البته حمله هوایی اسرائیل به ایران از هفته‌ها قبل قابل پیش‌بینی بود، زیرا دولت نتانیاهو پیشتر وعده داده بود که به حمله ایران در ۱ اکتبر که شامل شلیک نزدیک به ۲۰۰ موشک به سوی اسرائیل بود، پاسخ خواهد داد. ایران اعلام کرده بود که این حملات به تلافی ترور اسماعیل هنیه رهبر سیاسی حماس و حسن نصرالله رهبر حزب الله لبنان انجام شده است. این تبادل موشکی دومین بار در سال جاری رخ داده است؛ در حالی که دو کشور در ماه آوریل نیز حملات متقابلی علیه یکدیگر انجام داده بودند.

صنم وکیل مدیر برنامه خاورمیانه و شمال آفریقا اندیشکده چتم هاوس در اظهاراتی بیان کرد: «این سطح از تنش‌زایی بسیار قابل توجه بوده است. اسرائیل با احتیاط زیاد عمل کرده و از حمله به تأسیسات هسته‌ای یا بخش انرژی ایران اجتناب نموده است. در کوتاه مدت این اقدام اسرائیل ممکن است فرصتی برای کاهش ایجاد کند؛ چرا که ایران تاکنون واکنشی ملایم داشته و نشان می‌دهد تمایلی به پاسخ متقابل ندارد. به‌نظر می‌رسد که در شرایط فعلی، ایران تمایل ورود به یک جنگ گسترده منطقه‌ای را ندارد و بیشتر به دنبال کاهش تنش و درگیری است.»

با این حال، احتمال درگیری‌های بیشتر همچنان پابرجاست و برخی تحلیلگران معتقدند که اگر ایران واکنشی نشان ندهد، این تنها آغازی برای اقدامات بعدی اسرائیل باشد. با توجه به حمایت قاطع دولت بایدن از اسرائیل، انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده که در ۵ نوامبر برگزار خواهد شد، می‌تواند نقشی کلیدی در تصمیم‌گیری‌های اسرائیل ایفا کند. دکتر صنم وکیل معتقد است: «اسرائیل فرصت محدودی برای اقدام داشت و انتظار می‌رفت این عملیات را قبل از ۵ نوامبر انجام دهد، زیرا گمان می‌رفت که رئیس‌جمهور آینده ایالات متحده ممکن است تلاش کند دامنه تحرکات اسرائیل را محدود کند.»

نتیجه انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا برای اسرائیل از اهمیت حیاتی برخوردار است، زیرا پیروزی هر یک از دو نامزد، دونالد ترامپ یا کامالا هریس، می‌تواند تأثیرات عمیقی بر سیاست‌های این کشور داشته باشد. ازریل برمنت کارشناس ارشد مسائل نظامی و امنیتی موسسه روابط بین الملل پراگ معتقد است: «آرزو و امید بنیامین نتانیاهو این است که دونالد ترامپ دوباره به ریاست‌جمهوری بازگردد. تردیدی وجود ندارد که دولت نتانیاهو ترجیح می‌دهد ترامپ در کاخ سفید باشد، چراکه در چنین شرایطی اسرائیل می‌تواند با اعتماد به نفس بیشتری به پیشبرد برنامه‌های گستاخانه خود بپردازد»

اینکه آیا دولت هریس نسبت به دولت بایدن، تمایل بیشتری برای محدود کردن اقدامات اسرائیل در ایران، غزه و لبنان خواهد داشت یا خیر؛ همچنان پرسشی بی پاسخ باقی مانده است. کامالا هریس در چندین موضع‌گیری، حق دفاع اسرائیل را تأیید کرده و از «حمایت بی‌قید و شرط» واشنگتن از اسرائیل سخن گفته است؛ اما گاه در برخی اظهارات خود، صراحت بیشتری نسبت به بایدن نشان داده و موضعی تندتری اتخاذ کرده است.

همچنین، وی موضع روشنی نسبت به ایران دارد و در مصاحبه اخیر با برنامه «۶۰ دقیقه»، مستقیماً ایران را به‌عنوان «بزرگ‌ترین دشمن» ایالات متحده نام برد. صنم وکیل در پایان اظهاراتش تاکید کرد: اگر چه در موضوع ایران هر دو نامزد از نظر لحن تفاوت دارند؛ اما هر دو مواضع سخت گیرانه‌ای علیه ایران اتخاذ کرده اند.»