کشف هدیه طلای باستانی به یک «خدای مرموز» در گرجستان

در جریان حفاری‌ها در قلعه رومی آپساروس در گرجستان، باستان‌شناسان به یک پلاک طلایی منحصربه‌فرد دست یافتند که به «ژوپیتر دولیچنوس» اهدا شده بود؛ این عنوان ایزدی است که در یکی از فرقه‌های سرّی دوران امپراتوری روم مورد پرستش قرار می‌گرفت.

در قرن دوم میلادی، آیین سرّی و مرموز پرستش ژوپیتر دولیچنوس، خدایی رومی که به‌عنوان یک «خدای شرقی» شناخته می‌شود، در زمان سلطنت خاندان سورا در اوایل قرن سوم میلادی به اوج خود رسید و به سرعت از بین رفت. محققان گاهی ژوپیتر دولیچنوس را به‌عنوان «بعل دولیچ» یا «بعل دولیچنی» می‌خوانند. حالا این کشف تازه، وجود آیین پرستش این خدا که بین سربازان رومی محبوب بوده را تأیید می‌کند.

به گزارش فرادید، قلعه گونیو، که به عنوان قلعه یا دژ آپساروس نیز شناخته می‌شود، یک قلعه رومی متعلق به قرن اول میلادی است که در غرب گرجستان، نزدیک مرز کنونی ترکیه قرار دارد. دژ آپساروس حدود ۲۰۰۰ سال پیش در مرز استان رومی کاپادوکیه ساخته شده است.

پلاک طلایی تقدیم شده به «ژوپیتر دولچینوس»

بر اساس نوشته‌های مورخ یونانی پروکوپیوس قیصریه‌ای، ابسیرتوس فرزند شاه آئتس (پادشاهی کولخیس) در محل این قلعه دفن شده و به همین دلیل آن را آپساروس نامیده‌اند.

یک هیئت باستان‌شناسی مشترک لهستانی-گرجی از سال ۲۰۱۴ در این مکان مشغول به کار است. امسال، برای اولین بار، باستان‌شناسان به یک پلاک نیایشی طلا دست یافتند. این پلاک کوچک و نازک بوده و در کف دست جای می‌گیرد و دارای تزیینات برجسته و کتیبه‌ای به زبان یونانی است. این پلاک، هدیه‌ای به ژوپیتر دولیچنوس است، یکی از خدایان آیین‌های سرّی که میان سربازان رومی محبوب بود.

یکی از باستان‌شناسانی که هدایت کاوش را به عهده داشت می‌گوید: «این کشف تأیید می‌کند که در نزدیکی این مکان، مکانی نیایشی و معبدی برای ژوپیتر دولیچنوس وجود داشته است. این خدا متفاوت از ژوپیتر کاپیتولینوس، خدای رسمی رومی‌ها بود. ریشه‌های آیین ژوپیتر دولیچنوس را می‌توان در شرق، در مرز‌های سوریه و ترکیه امروزی یافت. او خدایی محلی بود که به دلایلی نامعلوم در میان نظامیان رومی محبوب شده بود».

محلی که گمان می‌رود کوره پخت سفال بوده است

وی تأکید کرد که یافتن یک شی طلایی تقریباً دست‌نخورده از دوران باستان، رخدادی نادر است. «همچنین در موقعیت ما، این یک رویداد کم‌نظیر است. خصوصا به این دلیل باشد که جامعه نظامیان معمولا از طلا استفاده نمی‌کردند».

او یادآوری کرد که گونیو به‌خاطر گنجینه‌ای از اشیای طلایی که در دهه ۱۹۷۰ کشف شد، شناخته شده است. این گنجینه به‌طور غیرمستقیم به پادگان مرتبط است و ثابت می‌کند که افسران یا افرادی که مسئول منابع مالی پادگان بودند، ممکن است صندوق‌هایی از طلا را در شرایط خاص دفن کرده باشند.

علاوه بر پلاک طلایی، محققان اشیای دیگری را نیز جمع‌آوری کردند که آن‌ها نیز نشان‌دهنده رواج آیین ژوپیتر دولیچنوس هستند. این اشیا عمدتاً شامل تندیس‌های کوچک برنزی هستند که یک گاو نر و عقاب را به تصویر می‌کشند که نماد ژوپیتر هستند.

باستان‌شناسان همچنین مجموعه‌ای از کوره‌های سفالگری رومی باستان را کشف کردند که برای پخت کوزه‌ها استفاده می‌شدند؛ ظروفی که معمولاً برای ذخیره‌سازی شراب به کار می‌رفتند.