بانک مرکزی با صدور بخشنامهای جدید، شرایط اعطای وام قرض الحسنه برای مسکن محرومین را در قالب ودیعه و ساخت مسکن اعلام کرد.
شرایط تازهای برای اعطای وام مسکن به محرومین اعلام شد. بانک مرکزی با صدور یک بخشنامه جدید، نحوه پرداخت وام قرض الحسنه برای مسکن محرومین را در قالب ودیعه و ساخت مسکن مشخص کرد.
طبق تبصره ۱۳ قانون بودجه امسال، بانک مرکزی مکلف است به افراد تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی (ره)، سازمان بهزیستی کشور، خانواده شهدا، جانبازان و رزمندگان معسر با معرفی نهادهای مربوط و تایید سامانه رفاه ایرانیان مبنی بر قرارداشتن این افراد در سه دهک اول درآمدی، وام قرض الحسنه مسکن محرومین به مبلغ ۴ میلیارد ریال پرداخت کند.
بانک مرکزی در بخشنامه ابلاغی جدید به بانکهای عامل تأکید کرد: نظر به اطلاق عنوان "وام قرض الحسنه مسکن" در حکم قانونی فوق و از طرفی، تصریح عناوین ودیعه، خرید و ساخت مسکن در قسمت صدر بند ث تبصره مزبور، تسهیلات قرض الحسنه موضوع جز ۴ بند اخیرالذکر، در هر یک از قالبهای ودیعه، خرید و ساخت مسکن قابل پرداخت است.
بانک مرکزی همچنین مجددا تأکید کرده که با عنایت به مراتب فوق و نظر بخش حقوقی این بانک، پرداخت تسهیلات یادشده در هر یک از عناوین بالا از سوی آن بانک قابل اقدام است.
سقوط مرتب سهم مسکن از تسهیلات بانکی طی نیمسال اول –در ادامه ریزش در سالهای اخیر- از «ضعف پنهان» بانکها در تامین مالی بخش مهم اقتصاد حکایت دارد. این سهم از ۷درصد سال گذشته به ۶درصد در ۴ماه اول امسال و ۵.۶درصد در ۶ماه تنزل کرده؛ سهم متعارف حداقل ۲۰درصد است. رکوردهای جدید نیز از ناکارآمدی وام خرید و نپرداختن وام تعمیرات ثبت شده است. بررسیها از راز این سقوط نشان میدهد، شارژ مسکن، خودش دشارژ شده و با «جریمه» هم برنمیگردد. بانکدارها سه راهکار پیشنهاد میکنند.
سقوط سهم مسکن از کل تسهیلات بانکی در نیمه اول ۱۴۰۳
کاهش سهم بخش مسکن و ساختمان از کل تسهیلات شبکه بانکی رکورد زد. بر اساس تازهترین گزارش بانک مرکزی، سهم بخش مسکن از کل تسهیلات بانکی پرداخت شده در نیمسال نخست ۱۴۰۳ معادل ۵.۶درصد بوده است. این در حالی است که این سهم در گزارش چهارماه نخست امسال ۶.۴ و در دوماه ابتدای ۱۴۰۳ نیز ۷درصد گزارش شده بود. نیمسال سپری شده از ۱۴۰۳ را میتوان یکی از بدترین مقاطع زمانی که بر بخش مسکن گذشته است توصیف کرد. افزون بر نبض پایین معاملات مسکن و کمای عمیق بازار ساختوساز، در نیمه نخست امسال، کاهش سهم وام خرید مسکن از کل شبکه بانکی نیز رکورد تازهای ثبت کرده است. همچنین افت سهم وام جعاله تعمیرات مسکن در ۶ماه نخست امسال رکورددار شده است. پیش از آغاز عصر جهش قیمت مسکن یعنی در سال ۹۶، سهم وام خرید مسکن از کل تسهیلات شبکه بانکی چیزی حدود پنجدرصد بود اما این سهم در ششماه اول امسال به ۱.۳درصد کاهش یافته است.
نزول سهم وام خرید مسکن پرداخت شده به متقاضیان این تسهیلات در یک روند مستمر از آغاز عصر جهش تاکنون رخ داده است اما در سال ۱۴۰۲ وضعیت به مراتب بدتر از سالهای گذشته شد. جهش دوباره قیمت مسکن در سال ۱۴۰۲ موجب شد فاصله قدرت خرید متقاضیان مسکن از میانگین قیمت مسکن به حدی افزایش پیدا کند که دیگر امید و انگیزهای برای ورود به بازار مسکن بهویژه در میان خانه اولیها وجود نداشته باشد. این وضعیت موجب شد در سال ۱۴۰۲ سهم وام خرید مسکن از کل تسهیلات بانکی به ۱.۸درصد کاهش پیدا کند که در زمان وقوع، یک رکورد ویژه از سقوط آزاد آمار دریافت وام خرید مسکن به شمار میآمد. اما حالا یک رکورد بدتر در این بخش ثبت شده که نشان میدهد دست خریداران مسکن از شبکه بانکی، کوتاهتر از هر زمان دیگری شده است. این سهم در بهار امسال ۱.۵درصد بود اما اکنون پس از سپری شدن دو فصل از سالجاری، به ۱.۳درصد تنزل پیدا کرده است.
بر اساس گزارش رسمی بانک مرکزی، شبکه بانکی کشور در ۶ماه نخست سالجاری سههزار و ۱۰۴ همت (هزار میلیارد تومان) تسهیلات پرداخت کرده که از این میزان، سهم کل بخش مسکن اعم از خرید، ساخت و جعاله حدود ۱۷۵.۵ همت بوده است. از این مقدار، سهم تسهیلات خرید مسکن ۴۱ همت و سهم جعاله تعمیرات مسکن ۶.۵ همت بوده است و الباقی یعنی رقمی معادل ۱۲۸ همت نیز به فعالان و سرمایهگذاران ساختمانی پرداخت شده است.
به دنبال این سقوط پلکانی وام مسکن، سهم وام جعاله از کل تسهیلات نیز کاهشی گزارش شده است. به طور کلی در شرایط رکود بازار مسکن، تقاضا برای دریافت وام جعاله نیز کاهش پیدا میکند؛ چراکه وام جعاله عموما به عنوان وام مکمل خرید از سوی متقاضیان مسکن دریافت میشود و طبعا در شرایطی که پرداخت وام خرید مسکن کاهشی بوده، میزان پرداخت وام جعاله نیز کاهش پیدا میکند. گزارش ۶ماهه بانک مرکزی از مصارف تسهیلات بانکی حاکی است، سهم وام جعاله از کل تسهیلات شبکه بانکی که در سال ۱۴۰۱ معادل ۰.۶درصد و در سال ۱۴۰۲ معادل ۰.۵درصد بوده است، در ۶ماه نخست امسال به ۰.۲درصد کاهش یافته است. با این وصف تابلوی تسهیلات پرداخت شده در هر دو بخش خرید و جعاله مسکن قرمز شده است.
ظاهر و باطن حجم وام ساخت در نیمسال ۱۴۰۳
بررسی وضعیت بخش مسکن از کارنامه تسهیلاتی شبکه بانکی حاکی است، بیشترین مصارف این تسهیلات به بخش سرمایهگذاری ساختمانی اختصاص داشته است. در واقع ظاهر آمار نیمسال اول این است که عمده تسهیلات پرداخت شده شبکه بانکی به سازندهها اختصاص پیدا کرده است؛ اما در بطن این آمار، تسهیلات تکلیفی پرداخت شده به پروژههای نهضت ملی مسکن وجود دارد و نشان میدهد آنچه در این بخش پرداخت شده، عمدتا به پروژههای مسکنسازی دولتی تزریق شده است.
از طرفی در صورتی که برش ماهانه تسهیلات ساخت مسکن مورد توجه قرار گیرد، مشخص میشود که حتی پروژههای مسکن ملی نیز در شهریورماه به نوعی از جذب منابع به روال سابق محروم بودهاند. برآوردها حاکی است در برش ۶ماهه اول امسال میانگین تسهیلات پرداختی ساخت مسکن در شبکه بانکی ۳۰درصد کمتر از متوسط پرداختی در چهارماهه نخست امسال بوده است. به این ترتیب به نظر میرسد همزمان با ایام انتقال مسوولیت از دولت سیزدهم به دولت چهاردهم، پرداخت تسهیلات حتی به پروژههای مسکن ملی نیز دچار سکته شده است.
بر اساس گزارش بانک مرکزی، در نیمه اول امسال میزان رشد اسمی تسهیلات مسکن فقط معادل یکدرصد بوده است، اما میزان رشد واقعی با لحاظ تورم مسکن و ساخت، قطعا منفی بوده است. در واقع به منظور برآورد میزان رشد کل تسهیلات پرداختی بخش مسکن و ساختمان در نیمه اول امسال، لازم است آمارهای تورم مسکن و ساخت نیز در این برآورد لحاظ شود. با توجه به تورم مسکن متوسط ۱۰ درصدی در کشور طی ۶ماه نخست امسال و نیز تورم ساخت ۳۰ درصدی در همین مدت، میتوان میانگین افزایش هزینههای بخش مسکن را در بازه زمانی مذکور ۲۰درصد برآورد کرد. با کسر رشد یکدرصد اسمی تسهیلات پرداختی به بخش مسکن و ساختمان از برآورد مذکور، تغییرات واقعی تسهیلات مسکن در نیمه نخست امسال به طور متوسط منفی ۱۹درصد برآورد میشود.
