اقتصاد۲۴- پهنه آبی خلیج فارس به عنوان گاهواره تمدن جهان از اولین زیستگاههای بشر محسوب میشود، ساکنان این دریا کشتی را اختراع کردند و خاور و باختر دنیا را به هم پیوند دادند. آثار باستانی بجای مانده از شهرهای ساحلی خلیج فارس همانند چابهار، بوشهر، خارک و سیراف حکایت از یک تمدن ۶۰۰۰ ساله در سواحل خلیج فارس میکند.
امروزه خلیج فارس به عنوان مهمترین و استراتژیکترین پهنه آبی جهان دارای ۱۳۰ جزیره کوچک و بزرگ است که تعدادی از آنها مسکونی و تعدادی نیز غیر مسکونی است که از این میان جزایر ایرانی اکثراً مسکونی است. مهمترین جزایر ایرانی خلیج فارس شامل قشم، کیش، لاوان، لارک، هرمز، هنگام، فارور بزرگ، هندورابی، خارک، ابوموسی، سیری، تنب بزرگ، خارکو، تنب کوچک، مارو، شیف، فارور کوچک، نخیلو و فارسی میشود.
سازمان نقشهبرداری کشور، بنا به وظیفه ذاتی خود موضوع حاکمیت جزایر سهگانه ایرانی ابوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک را از نگاه نقشههای تاریخی مورد پژوهش و بررسی قرار داده است. نتایج ذیل حاصل این پژوهش و نمونهای از تعداد بیشمار نقشههای تاریخی معتبر است که بدون هیچ تردیدی حاکمیت ایران بر این جزایر را با نظر به ترسیم جزایر مذکور به رنگ سرزمین کهن ایران ثابت میکند.
اهمیت جزایر سهگانه ایرانی ابوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک
با توجه به اینکه جزایر ابوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک در خلیج فارس واقع شدهاند، از اهمیت استراتژیک ویژهای برخوردارند؛ چراکه که منطقه خلیج فارس با دارا بودن حدود ۶۳ درصد کل نفت کشف شده جهان اهمیت ویژهای برای مصرفکنندگان و تولیدکنندگان نفت در سراسر جهان دارد.
تنگه هرمز به سه دلیل ژئواستراتژیک، نظامی و اقتصادی دارای اهمیت راهبردی است و قرار گرفتن این سه جزیره در نزدیکی تنگه راهبردی هرمز اهمیت آنها را به اهمیت این تنگه پیوند داده است. تا زمانی که ایران بر این جزایر اعمال حاکمیت میکند، نسبت به کشورهای عربی از برتری نظامی برخوردار بوده و در واقع جزیره ابوموسی آخرین حلقه زنجیره تدافعی ایران در ابتدای خلیج فارس محسوب میشود.
به نقل از روابط عمومی سازمان نقشه برداری کشور، این جزیره از یک سو محدوده آبهای سرزمینی ایران و از سوی دیگر، حاکمیت ایران بر فلات قاره را افزایش میدهد. ایران این جزایر سهگانه را در مسیر اتصال آبهای آزاد به خلیج فارس میداند که از طریق آن، کشتیهای تجاری و به خصوص نفتکشها از آن عبور میکنند و در نتیجه حفظ آنها را برای امنیت ملی خود ضروری و حیاتی تلقی میکند.
پیشینه تاریخی جزایر سهگانه ایرانی ابوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک
در روند مطالعه و بررسی علمی تمامی اسناد و مدارک و منابع معتبر موجود و روایات دقیق تاریخی از جمله نقشهها، کتابها، مکاتبات و کرههای جغرافیایی هیچ تردیدی وجود ندارد که جزایر سهگانه ایرانی ابوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک همواره و در طول تاریخ تحت حاکمیت ایران و بخش جداییناپذیر از خاک سرزمین کهن ایران بودهاند.
دوره پیش از اسلام
مطابق بررسیهای تاریخی انجام شده همواره جزیره ابوموسی از سوی ایرانیان اداره میشده، چنانچه در گذشته تحت تسلط ایلامیان بوده، در زمان سلسله هخامنشیان جزء یکی از ایالتهای جنوب غربی و ساتراپ چهاردهم بوده، در زمان پادشاهی کوروش و بعدها در زمان داریوش تمامی آبهای جنوب ایران و جزایر آن از جمله جزیره ابوموسی به استناد کتیبه بیستون جزء ساتراپ پارس محسوب میشده و در زمان تسلط دو سلسله اشکانیان و ساسانیان نیز این جزیره جزء قلمرو ایران بود.
دوره پس از اسلام
در دوره حکام سلجوقی جزیره ابوموسی شکوه و رونق زیادی داشت و پس از آن در دورههایی از تسلط سلسلههای صفویه، افشاری، زندیه تحت اشغال پرتغالیها قرار گرفت، سپس در دوره شاه عباس با از بین رفتن اقتدار پرتغالیها این جزیره در اختیار حکومت ایران قرار میگیرد.
جزیره ابوموسی و سایر جزایر در دوره قاجاریه تا زمان فتحعلی شاه قاجار جزء ایالت فارس به شمار میرفت و پس از جنگ جهانی دوم و سیطره انگلیس بر خلیج فارس، جزایر ابوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک به اشغال انگلیسیها در میآید تا اینکه سرانجام و پس از یک دوره نزدیک به هفتادسال اشغال از سال ۱۹۰۳ تا ۱۹۷۱، جزایر سهگانه ایرانی «ابوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک» به آغوش مام وطن بازگشتند
جزیره ابوموسی
موقعیت جغرافیایی: جزیره ابوموسی با مساحتی حدود ۱۲٫۸۴ کیلومتر مربع بین ۵۵ درجه تا ۵۵ درجه و ۰۳ دقیقه طول جغرافیایی و ۲۵ درجه و ۵۱ دقیقه تا ۲۵ درجه و ۵۴ دقیقه عرض جغرافیایی واقع شده است. جزیره ابوموسی از شمال شرقی به جزایر تنب کوچک و تنب بزرگ، از شمال غربی به جزایر فارور بزرگ و فارور کوچک و از غرب به جزیره سیری محدود میشود. این جزیره جنوبیترین جزیره ایران است و بر اساس تقسیمات کشوری از توابع شهرستان ابوموسی در استان هرمزگان است.
وجه تسمیه: قبل از حضور انگلیسیها این جزیره به نام «گپ سبزو» و تحت حاکم بندرلنگه اداره میشد، در اصطلاح محلی «گپ» به معنای بزرگ و «سبزو» به معنای همیشه سبز و خرم است و گپ سبزو به معنای جزیره و سرزمین بزرگ و همیشه سبز است.
جزیره تنب بزرگ
موقعیت جغرافیایی: جزیره تنب بزرگ با مساحتی حدود ۱۰٫۸۹ کیلومتر مربع بین ۵۵ درجه و ۱۷ دقیقه تا ۵۵ درجه و ۱۹ دقیقه طول جغرافیایی و ۲۶ درجه و ۱۴ دقیقه تا ۲۶ درجه و ۱۷ دقیقه عرض جغرافیایی واقع شده است. جزیره تنب بزرگ از شمال به ساحل غربی جزیره قشم، از شمال غربی به ساحل بندر لنگه، از غرب به جزیره تنب کوچک و از جنوب غربی به جزیره ابوموسی محدود میشود. این جزیره بر اساس تقسیمات کشوری بخشی از شهرستان ابوموسی در استان هرمزگان است.
وجه تسمیه: این جزیره با نامهای (تنب بزرگ، تمب گپ، تنب مار و تل مار) نیز نامیده شده است. «تمب یا تنب» کلمهای است فارسی به معنی تپه یا پشته و در گذشته به علت وجود مارهای سمی در این جزیره از آن با عنوان تمب مار یا تنب مار نیز یاد شده، دریانوردان نیز این جزیره را به نام تمب گپ یعنی تنب بزرگ مینامیدند.
جزیره تنب کوچک
موقعیت جغرافیایی: جزیره تنب کوچک با مساحتی معادل ۱.۳۷ کیلومتر مربع بین ۵۵ درجه و ۰۸ دقیقه تا ۵۵ درجه و ۰۹ دقیقه طول جغرافیایی و ۲۶ درجه و ۱۴ دقیقه تا ۲۶ درجه و ۱۵ دقیقه عرض جغرافیایی واقع شده است. جزیره تنب کوچک از شمال غربی به ساحل بندر لنگه، از شمال شرقی به ساحل غربی جزیره قشم، از شرق به جزیره تنب بزرگ، از غرب به جزیره فارور بزرگ و از جنوب غربی به جزیره ابوموسی محدود میشود. این جزیره بر اساس تقسیمات کشوری بخشی از شهرستان ابوموسی در استان هرمزگان است.
سایر نامها: نام رسمی این جزیره تنب کوچک است، اما در گذشته با نامهای «تمبو یا نابیو تنب» نیز شناخته شده است.
