سکوت به شیوه شریک راهبردی

تنها ساعتی پس از حمله تجاوزکارانه اسرائیل به خاک ایران گذشته بود که برخی از کشورهای جهان و منطقه شروع به محکوم کردن این حمله شدند. در این میان بسیاری از ایرانیان چشم به تحرکات یک کشور‌ که در ادبیات رسمی «شریک راهبردی» جمهوری اسلامی خوانده می‌شود‌ دوخته بودند. روسیه اما انتظارت مردم ایران را برآورده نکرده و آن گونه که حتی دورترین کشور اروپایی نیز اقدام کرده بود، عمل نکرد. مووضعی که در روزهای گذشته انتقاد شدید بخشی از مردم در فضای مجازی والبته برخی تحلیلگران را برانگیخت.

 محکومیت جهانی اسرائیل

در حالی که یک روز پس از حمله اسرائیل به خاک ایران، عمان و پاکستان، عربستان، مالزی، عراق، افغانستان و قطر از مهم ترین کشورهایی بودند که با انتشار بیانیه‌هایی حمله اسرائیل به ایران را قویا محکوم کردند. دولت اردن هم اقدام رژیم اسرائیل ایران را نقض قوانین بین‌المللی و تجاوز به حاکمیت ایران دانست.وزارت امور خارجه کویت نیز در بیانیه‌ای اقدام تحریک آمیز رژیم اسرائیل علیه ایران را محکوم کرد. دولت سوریه نیز در بیانیه‌ای ضمن محکوم کردن حمله رژیم اسرائیل، حق جمهوری اسلامی ایران برای دفاع از خود را محفوظ دانست. وزارت خارجۀ مصر نیز اعلام کرد که با نگرانی شدید تشدید خطرناک تنش در خاورمیانه را دنبال می‌کنیم که آخرین آن حمله اسرائیل به ایران بود. ما همه اقداماتی را که امنیت و ثبات منطقه را تهدید می‌کند، محکوم می‌کنیم. وزارت خارجه ترکیه نیز اعلام کرد که اقدام رژیم صهیونیستی علیه ایران را با شدیدترین لحن محکوم می کند. وزارت خارجه لبنان هم اقدام رژیم اسرائیل علیه ایران را محکوم کرد و از شورای امنیت خواست تا مسئولیت خود را برای پایان دادن به تنش آفرینی نظامی رژیم اسرائیل در سراسر منطقه برعهده گیرد.علیرغم نزدیکی اروپایی ها با اسرائیل وزارت امورخارجه سوئیس نیز با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد: سوئیس تشدید خطرناک خشونت در خاورمیانه، از جمله حملات هوایی امروز اسرائیل به ایران را محکوم می‌کند.

واکنش ناامیدکننده روسیه

واکنش روسیه ؛ شریک راهبری جمهوری اسلامی ایران اما ناامیدکننده بود. وزارت خارجه روسیه در واکنش به حمله رژیم اسرائیل علیه ایران، «تنش بین ایران و اسرائیل را تهدیدی جدی برای ثبات و امنیت منطقه» توصیف کرد. در بیانیه وزارت خارجه روسیه آمده است: مسکو ضمن درخواست از تمام طرفین درگیر برای خویشتن‌داری و توقف خشونت، به منظور همکاری با تمام طرفین جهت کاهش سطح درگیری، ابراز آمادگی می‌کند. نهایت جهت‌گیری که دولت کرملین در این باره کرد این بود که در ادامه بیانیه‌اش آورده بود:«ضرورت دارد تا تحریک ایران نسبت به اقدام تلافی‌جویانه متوقف شود؛ شرایطی که باعث خارج شدن تنش‌ها از کنترل خواهد شد.» همین! در حالی که بسیاری از کشورهای جهان که اتفاقا با ایران روابطی به اندازه روسیه ندارندو حتی با اسرائیل نیز روابط گرمی دارند، بدون هیچ لکنتی حمله اسرائیل به ایران را محکوم کرده بودند، روسیه بود که « تحریک ایران نسبت به اقدام تلافی‌جویانه» متوقف شود. چیزی که به نظر می‌رسد بیشتر هشدار به ایران است تا سعی نکند این حمله را تلافی کند.
 واکنش ایرانیان اما به این موضع روسیه گسترده بود. ابتدا تحلیل گران نسبت به این روند هشدار دادند. یک تحلیل‌گر مسائل قفقاز گفت: «طبیعتا در ماجرای ایران و اسرائیل فکر می‌کنم روسیه یک سیاست سکوت را دنبال خواهد کرد و با وجود اینکه ایران در این سال‌ها کمک‌های زیادی به روسیه در مسائلی که در آنها درگیر بوده انجام داده است اما نشان داده که یک متحد به این معنا که در روز سخت کنار ایران باشد، نیست.»

حامد خسروشاهی، تحلیل‌گر مسائل قفقاز در گفت‌‌وگو با تجارت‌نیوز ادامه داد:« در ماجرای قفقاز  هم دیدیم که خلاف تصور ما منافع ایران و روسیه در قفقاز جنوبی یکی نبود و می‌بینیم که همین الان ایران در حال مقاومت در برابر عملیاتی شدن کرایدور زنگزور است و روسیه به دلیل اینکه کنترل راه‌‌های جدید منطقه از شرق به غرب و شمال به جنوب را در اختیار خود داشته باشد، به هر چه سریع‌تر اجرایی شدن این کار اصرار می‌کند.»

اعتراض شدید کاربران فضای مجازی

کاربران فضای مجازی اما صریحتر این رابطه را نقد کردند. یک روزنامه نگار در این باره نوشت:« حمله اسرائیل به ایران محک تاریخی برای سنجش ادعای دوستی استراتژیک روسیه بود و سکوت ‎پوتین در فردای حمله،بهترین هدیه کرملین برای تل‌آویو.»

 او ادامه داد:«این درحالی است که حلقه ‎روسوفیل‌ها که تریبون ‎صداوسیما را در انحصار دارد همزمان با اجلاس بریکس بارها مدعی شد که پوتین حمله به ایران را برنمی‌تابد.»
یک روزنامه نگار دیگر نیز در شبکه ایکس نوشت:« حتی سوئیس هم حمله اسرائیل را محکوم کرد، اما ‎روسیه نه. کشوری که وقتی ایران شریک هزینه‌های تجاوزش به اوکراین شد، باز علیه ‎جزایر سه‌گانه و تمامیت ارضی ما بیانیه داد. چطور هنوز به اینها می‌گویید شریک استراتژیک؟ چه خیانت دیگری باید بکنند تا بدانید با طناب اینها نمی‌شود توی چاه رفت؟ روسیه باید چه کار کند تا قبول کنیم که دوست ما نیست؟»

 کاربری نیز در این باره نوشت:«روس‌ها که هیچگاه موافق قدرتمند شدن ایران نبوده‌اند، تجاوز اسرائیل به حریم کشورمان را نیز محکوم نکرده‌اند. شریک استراتژیک اطلاعاتی امنیتی برای همدیگر جهت مهارقدرت ایران و تضعیف جبهه محور مقاومت است .یادمان بماند بن سلمان و اردوغان تجاوز اسرائیل را محکوم کردند اما روسیه خیر.»

یک نماینده پیشین مجلس نیز با انتقاد از این وضعیت خطاب به حاکمیت نوشت:« اگر ‎مردم و کشور برایتان اهمیت دارند باید سیاست جهانی تان را تغییر دهید. چین و ‎روسیه حتی قطعنامه ذیل فصل۷ علیه ‎ایران را وتو نکردند. از ترس تحریم نه کمک که غارتمان کردند. درتهدید ‎تمامیت ارضی با کشورهای عرب همراهی و درحملات اسرائیل سکوت کردند.اگر نامش دشمنی نباشد دوستی هم نیست.»

کاربری نیز نوشت:«حتی سوئیسِ بی‌طرف هم حمله اسرائیل را محکوم کرد، اما ‎روسیه سکوت را ترجیح داد. کشوری که با وجود امتیازاتی که از ‎ایران گرفته، به خود اجازه می‌دهد علیه ‎جزایر سه‌گانه موضع‌ بگیرد. این«شراکت استراتژیک»چیزی جز سراب نیست؛ تا کی باید روی خباثت روس‌ها وقت و پول خود را هدر دهیم؟»

کاربری نیز با اشاره به برخی تحریم ها علیه ایران به خاطر ظن همراهی ایران با روسیه در جنگ اوکراین نوشت:« روسیه حاضر نشد حمله اسراییل به ‎ایران رو محکوم کنه اون وقت شرکت‌های هواپیمایی ایرانی بخاطر همین روس‌ها تحریم اند.»

کاربر دیگری ضمن اشاره به مواضع چین نوشت:« روسیه و ‎چین گستاخانه در همه امور حمایتی از ایران نه تنها شانه خالی می‌کنند بلکه بدتر سمت دیگر میدان می‌ایستند در همه مناقشه‌ها ثابت کرده‌اند سمت ایران نیستند از ‎جزایر سه‌گانه گرفته تا عدم محکومیت ‎حمله اسرائیل به ایران  حتی ‎برجام. واقعا سیاستمداران چقدر سرمشق غلط می‌نویسند.»
البته برخی از کاربران موافق با ارتباطات ایران با روسیه در پاسخ گفته‌اند که روسیه سیستم پدافندی ایران را در برابر حملات اسرائیل تقویت کرده است. موضوعی که البته از سوی کاربران مخالف روسیه رد می شود. این گروه معتقدند که روسیه نه تنها در صحنه علنی حمله اسرائیل به ایران را محکوم نکرد، بلکه در خفا هم به تعهدات خود مبنی بر تقویت پدافند هوایی ایران عمل نکرده وسامانه دفاعی ایران را در این حملات تنها گذاشت.

تعبیر عجیب درباره پوتین در یک نشست خبری

این احساسات روز گذشته در نشست خبری سخنگوی وزارت امور خارجه نیز خود را نشان داد. خبرنگار روزنامه کار و کارگر در نشست خبری دیروز سخنگوی وزارت خارجه با اشاره به اینکه آمریکا در جنگ با ایران کنار اسرائیل ایستاد، گفت:« ایران در شب حمله اسرائیل به ایران، ارتش ایران تنها بود و روسیه به ایران اس 400 و سوخو 35 نداد.» او از اسماعیل بقایی خواست موضع وزارت خارجه در قبال آنچه ولادیمیر پوتین که این خبرنگار «رئیس جمهور بی‌شرف روسیه» خطابش کرد را بگوید.

منافع درگیری ایران واسرائیل برای روسیه

در این میان اگرچه اسرائیل با ایران بیشتر و با اسرائیل کمتر روابط استراتژیک دارد، اما به نظر می‌رسد که در موقعیتی است که می‌تواند از این درگیری راضی هم باشد. به نوشت تحلیل گران بین المللی برای روسیه، درگیری در خاورمیانه فرصتی است تا تمرکز غرب از اوکراین منحرف شده و منابع آن‌ها به جبهه دیگری منتقل شوند. نیروهای روسی در ماه‌های اخیر پیشروی‌های تدریجی در خط مقدم جنگ با اوکراین داشته‌اند. نگاه حمایتی غرب وبه ویژه امریکا به اسرائییل می تواند اندکی از توجه سیاسی، نظامی و لجستیکی آنها به اوکراین بکاهد و همین می‌تواند، بهره‌ای باشد که روسیه به صورت عملی از جنگ ایران اسرائیل برداشت کند.