عکس/ تازه‌ترین خطای دید فضایی؛ مشاهدۀ «سر بریدۀ انسان» روی مریخ

مریخ‌نورد پشتکار ناسا که از سال ۲۰۲۰ در حال گشت‌و‌گذار روی سیاره سرخ است، اخیراً تصویری ثبت کرده که شباهتی ترسناک به سر انسان دارد و بار دیگر حس کنجکاوی و ماجراجویی عمومی را برانگیخته است. این تصویر که در سپتامبر ۲۰۲۴ گرفته شده، در واقع یک سنگ ماسه‌ای رسوبی را نشان می‌دهد که به‌دلیل فرسایش و طرز خاص قرارگیری‌اش، مانند یک سر انسان نیمه‌مدفون در شن‌های مریخ به‌نظر می‌رسد. چنین سنگ‌هایی در مناطقی که زمانی آب در آن‌ها جریان داشته، به وفور یافت می‌شوند.

تصویر تازه‌ای که مریخ‌نورد پشتکار در جریان مأموریت خود ثبت کرده، یکی از وحشتناک‌ترین تصاویر مریخ تا به امروز است: این تصویر شبیه به سر خشکیده و در حال پوسیدگی یک انسان است، که بدون بدن در زیر نور خشن خورشید در حال پژمرده شدن به نظر می‌آید!

اما جای نگرانی یا تأسف نیست؛ این واقعا سر انسان نیست، بلکه یک سنگ است؛ تکه‌ای از سنگ ماسه‌ای رسوبی، درست مانند سایر سنگ‌های اطراف آن. این سنگ‌های رسوبی در مریخ، به‌ویژه در مناطقی که تصور می‌شود زمانی آب در آن‌ها جریان داشته فراوان هستند.

اما چیزی که این سنگ را غیرعادی می‌کند، شکل آن است: فرسایش و جهت‌گیری آن نسبت به دوربین باعث شده که مانند سری به پهلو افتاده به نظر برسد و شباهت‌هایی به پیشانی، بینی، دهان و چانه انسان پیدا کند.

نوع خاص فرسایش این سنگ، حالتی شبیه به چهره انسان به آن بخشیده که چانه، دهان، بینی و چشم‌ها را در آن می‌توان تشخیص داد

پدیده «پاریدولیا» یا شناسایی اشکال و تصاویر معنی‌دار در اشیاء و چینش‌های تصادفی، پدیده‌ای روانشناختی است که به‌طور شگفت‌آوری در تصاویر مریخ رایج است. تاکنون، سنگ‌هایی که شبیه صورت خرس، قارچ، تصویری از یک جنگجو، یک پاگنده کوچک، قاشق، استخوان ران و حتی حشرات تا کنون در تصاویر مریخ دیده شده‌اند.

این پدیده زمانی رخ می‌دهد که چشمان شما چینش خاصی از سایه‌ها، اشیاء یا اشکال را می‌بیند و بخش‌هایی از مغز شما که اطلاعات بصری را پردازش می‌کنند، پیش از رسیدن دیگر بخش‌های مغز، به نتیجه‌گیری می‌پردازد.

البته خود همین تصادف که یک سنگ روی مریخ بتواند به شکل و تناسبات سر انسان فرسایش یابد به خودی خودش بسیار جالب است، اما به هر حال تاکنون هیچ شواهدی دال بر پیدایش یا حضور حیات پیچیده در سیاره سرخ وجود نداشته است.