رجیستری آیفون؛ یک گام به پیش

یک توییت کوتاه از وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، به مهم‌ترین خبر روز گذشته برای مردم ایران تبدیل شد. ستار هاشمی در صفحه شخصی خود در شبکه اجتماعی ایکس از حل مشکل رجیستری آیفون خبر داد و نوشت: «مشکل رجیستری آیفون با تدبیر دولت وفاق، حمایت رئیس‌جمهور محترم و پیگیری فعالانه وزارت ارتباطات حل شد. معتقدم با کار کارشناسی، ایجاد وفاق، بدون هیاهو و غوغاسالاری می‌توان سایر مشکلات فضای مجازی و مطالبات مردم را حل کرد».

شرق: یک توییت کوتاه از وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، به مهم‌ترین خبر روز گذشته برای مردم ایران تبدیل شد. ستار هاشمی در صفحه شخصی خود در شبکه اجتماعی ایکس از حل مشکل رجیستری آیفون خبر داد و نوشت: «مشکل رجیستری آیفون با تدبیر دولت وفاق، حمایت رئیس‌جمهور محترم و پیگیری فعالانه وزارت ارتباطات حل شد. معتقدم با کار کارشناسی، ایجاد وفاق، بدون هیاهو و غوغاسالاری می‌توان سایر مشکلات فضای مجازی و مطالبات مردم را حل کرد».

این خبر کوتاه‌ اشاره به تصمیمی دارد که چند‌سالی بسیاری از مردم ایران را با مشکل و چالش‌هایی مواجه کرده بود. نمایندگان مجلس مدت‌ها‌ست‌ با طرح موضوع ممنوعیت موبایل‌های لوکس، مشخصا برند اپل را هدف قرار داده‌اند و از ورود گوشی‌های جدید این کمپانی با تکنولوژی‌های روز به ایران مخالف می‌کنند.

در جدیدترین بخش‌نامه‌ هم خرداد امسال گمرک در نامه‌ای تصمیم‌های جدید را در این زمینه‌ صادر کرد. مطابق بخش‌نامه هشتم خرداد‌ درباره واردات تلفن همراه اعلام شده بود‌ با توجه به اینکه مدل‌های 13 و پایین‌تر از خط تولید خارج شده و فقط مدل‌های رفرش از این گوشی وارد کشور می‌شد، طبق هماهنگی و استعلام از وزارت صمت، واردات برند تجاری اپل به استناد مصوبه هیئت دولت به صورت کامل ممنوع اعلام شده است.

ممانعت از ورود گوشی‌های جدید با تکنولوژی روز در ایران چندین و چند پیامد مهم داشت. نخست اینکه موجب شد قیمت گوشی‌های قدیمی از این برند در ایران افزایش چشمگیری داشته باشد و در نتیجه تأثیر منفی فراوانی در بازار ایجاد کرد. موضوع دوم این بود که به دلیل تقاضای بالای کاربران ایرانی برای استفاده از این برند و به‌طور ویژه نسخه‌های جدید و به‌روز آن، قاچاق این گوشی‌ها افزایش پیدا کرد و علی‌رغم ممنوعیت رجیستری، به وفور این گوشی‌ها در بازارهای موبایل و دست کاربران ایرانی دیده می‌شد.

دولتی با وعده‌های جدید

اگرچه تصور نمی‌شد تغییر در سرنوشت گوشی‌های اپل و سیاست‌های فناوری دولت در ایران حداقل تا سال 1404 رخ بدهد، اتفاقات اواخر بهار و اوایل تابستان امسال و رسیدن سکان هدایت کشور به دستان مسعود پزشکیان، امیدواری‌های زیادی ایجاد کرد؛ از‌ جمله اینکه او به مردم وعده داده بود‌ در زمینه دسترسی مردم به اینترنت و تکنولوژی‌های مرتبط با آن، گشایش‌های فراوانی ایجاد شود. مهم‌ترین وعده مسعود پزشکیان در این زمینه، رفع فیلترینگ است که از قضا در این روزها بازار اظهار‌نظر درباره آن‌ داغ است و هم موافقان و هم مخالفان درباره آن صحبت می‌کنند. درست در روزهایی که عده‌ای از احتمال حل گره فیلترینگ در ایران سخن می‌گویند، یک‌باره یکی از پرسروصداترین بحران‌های خودساخته در حوزه تکنولوژی برطرف شد و وزیر ارتباطات خبر داد‌ ماجرای رجیستری گوشی‌های تلفن برطرف شده است. بسیاری از تحلیلگران این اتفاق را مقدمه‌ای برای رفع مشکل بزرگ‌تر‌ در کشور می‌دانند که همان فیلترینگ است.

ستار هاشمی روز گذشته در این زمینه هم اعلام کرد: اقدامات به صورت جدی در دستور کار ‌دولت است و امیدواریم‌ زودتر این موضوع هم به نتیجه برسد. او در حاشیه جلسه ‌روز گذشته هیئت دولت در جمع خبرنگاران اظهار کرد:‌ به صورت طبیعی، نگاه ما در وزارت ارتباطات بر ایجاد همگرایی و وفاق است. ما از تصمیمات هیجانی پرهیز می‌کنیم. سعی می‌کنیم تصمیماتی که گرفته می‌شود، پایدار باشد که عملا امکان برگشت آن وجود نداشته باشد. او درباره نرخ رجیستری‌ اظهار کرد: نگاه ما در وزارت ارتباطات، مبنایی، کارشناسی و علمی است تا همگرایی و وفاق را ایجاد کنیم. دستگاه‌های مرتبط و ذی‌نفع در این موضوع را دعوت و جلسات متعددی را برگزار کردیم و در‌نهایت موضوع با هم‌فکری معاونت حقوقی، وزارت صمت و نهادهای نظارتی و امنیتی، جمع‌بندی و در هیئت دولت مطرح و تصویب شد. سازوکار اجرائی آن را هم به‌زودی اعلام می‌کنیم. وزیر ارتباطات در پاسخ به پرسشی درباره نظارت بر قیمت آیفون‌ ادامه داد: نظارت بر قیمت‌ها موضوعی است که در حاکمیت رخ می‌دهد. اما آنچه در هیئت وزیران مطرح و مصوب شد، بر‌اساس یک نگاه کارشناسی، تحلیلی و هم‌فکرانه بود که باید اجازه داد این امر مسیر خود را طی کند. هاشمی در پاسخ به پرسشی درباره وضعیت فیلترینگ‌ تأکید کرد: اقدامات به صورت جدی در دستور کار ‌دولت است و امیدواریم ‌زودتر این موضوع هم به نتیجه برسد.

ممنوعیت رجیستری، ضد  توسعه دو‌برابری است

یکی از موضوعات مهم در زمینه ماجرای ممنوعیت رجیستری گوشی‌های موبایل در ایران، محروم‌کردن شهروندان ایرانی از تکنولوژی‌های روز است. بخواهیم یا نخواهیم اینترنت و ابزار مرتبط با آن، این‌‌روزها‌ مهم‌ترین بخش زندگی روزانه ایرانی‌ها شناخته می‌شود. یافته‌های یک پژوهش هم به‌تازگی اعلام کرده‌ دومین خواسته مردم از رئیس‌جمهور در امور زیرساختی ایران، مسائل مرتبط با اینترنت و بهبود آن است و چهارمین نیاز اجتماعی آنها هم رفع فیلترینگ است. با توجه به این نقش مهم و انکار‌نشدنی، چگونه می‌توان پذیرفت که شهروندان جامعه را از تکنولوژی‌های روز محروم کرد؟ آن‌هم در روزگاری که استفاده از تکنولوژی‌های روز به شهروندان کمک می‌کند‌ موقعیت‌های برابری برای خودشان ایجاد کرده و بروز و ظهوری جهانی هم داشته باشند. از سوی دیگر، یکی از پیامدهای تحریم‌های خارجی، دور نگه‌داشتن مردم ایران از عرصه تکنولوژی‌های روز و استفاده از آنها‌ست. در چنین شرایطی که یک عامل خارجی شهروندان ایرانی را محدود می‌کند، ایجاد محدودیتی بیشتر چه توجیهی دارد؟

کیوان نقره‌کار، کارشناس حوزه آی‌تی، در گفت‌وگویی با «شرق» در واکنش به خبر رفع ممنوعیت رجیستر گوشی‌های موبایل می‌گوید: یکی از موضوعات خیلی مهم و خوشحال‌کننده در روز گذشته، حذف ماجرای رجیستری گوشی‌های اپل در ایران است. از چند منظر می‌توان به این موضوع پرداخت. با توجه به اینکه فرصت‌های فناورانه که در تمام دنیا نه‌فقط به ‌عنوان یک مزیت اقتصادی، بلکه به‌ عنوان یک رویکرد اجتماعی، فرهنگی و آموزشی شناخته شده و حتی اوقات فراغت شهروندان را هم پر می‌کند، باید گفت ‌‌هر‌چقدر دسترسی کاربران به ابزار و فناوری‌های نوین بیشتر و راحت‌تر باشد، بالطبع می‌تواند تأثیرگذاری بیشتری هم در لایه‌های نام‌برده‌ داشته باشد.

نقره‌کار در ادامه می‌گوید: محدودیت‌های رجیستری درباره یکی از گوشی‌های روز دنیا که از قضا در ایران هم طرفداران فراوانی دارد، نشان از یک محدودیت روی محدودیت دارد؛ چرا‌که به دلیل تحریم‌های خارجی بار‌شده بر کشور، نمی‌توان از همه امکانات این گوشی‌ها استفاده کرد و حالا مسئله محدودیت رجیستری هم موجب می‌شد این محدودیت‌ها بیشتر و بیشتر شده و بخشی از جامعه از دسترسی به بخشی از فناوری‌های روز دنیا محروم شود.

او در ادامه می‌گوید: با برداشتن رجیستری، این فرصت پیش می‌آید تا کاربران بتوانند از بخش زیادی از خدمات این گوشی‌ها ‌استفاده کنند. بخش دیگری از این ماجرا به فعالان عرصه فناوری و تکنولوژی تلفن همراه برمی‌گردد؛ چرا‌که هرچه ما گوشی‌های متفاوت و پیشرفته‌تری در بازار داشته باشیم، بازار فعالان این صنف هم بیشتر می‌چرخد و گردش مالی بالاتری داریم و نیازهای مخاطبان را بهتر برطرف می‌کنند.

نقره‌کار در بخش پایانی صحبت‌هایش می‌گوید: نکته سوم، نگاه کلان‌تر به ماجرا‌ست. وقتی ما یک گوشی تلفن همراه از یک برند معتبر را از بند رجیستری آزاد می‌کنیم، یک پیام مهم را چه در عرصه تکنولوژی و چه در عرصه‌های بین‌المللی اعلام می‌کنیم و می‌گوییم که آماده مذاکره و تعامل با جهانیم. اینکه ما فرصتی را فراهم می‌کنیم تا محصولات جدید و جهانی در ایران هم عرضه شود، به این معناست که‌ آماده هستیم‌ به‌ عنوان بخشی از بازار جهانی ایفای نقش داشته باشیم.

ایران بازار کشورهای خارجی باشد بد نیست؛ چرا‌که می‌تواند ارزآوری ایجاد کند، چرخه اقتصادی ایجاد کند و در پهنه‌ای بزرگ‌تر می‌تواند پیام‌های سیاسی-‌اقتصادی مهمی را صادر کند.

بحث ممنوعیت واردات گوشی‌های بالاتر از ۳۰۰ یورو از تابستان سال ۱۳۹۹ مطرح شد که پس از آن تصمیمات جدیدی برای ممنوعیت واردات گوشی‌های بالای ۶۰۰ دلار و در صدر آنها برند اپل گرفته شد؛ به‌گونه‌ای که اوایل سال ۱۴۰۱ اعضای کمیسیون اصل ۹۰ مجلس وعده دادند تا نیمه اول سال (۱۳۹۹) واردات آیفون ممنوع شود. موافقان در توجیه تصویب این قانون می‌گفتند در شرایطی که درگیر جنگ اقتصادی و کمبود منابع ارزی بوده و برای تأمین ارز مورد نیاز کالاهای اساسی و دارو دچار مشکلاتی هستیم، منطقی نیست‌ ‌برای واردات کالاها و از‌ جمله گوشی‌های لوکس ارز نیمایی مصرف کنیم.