پروژه پرورش ماهی در قفس پایه کششی برای نخستین بار در کشور با هدف پیشرفت و اشتغال‌زایی در سواحل بکر و غنی مکران، به عنوان یک طرح ملی توسط موسسه جهاد توسعه، با حمایت سازمان شیلات ایران و با همکاری یک شرکت دانش‌بنیان، با تکیه بر دانش و فناوری بومی آغاز شده است و سعی دارد تحول چشمگیری در صنعت شیلات در منطقه ایجاد کند.
محمدعلی جوادی نایب رئیس هیات مدیره موسسه جهاد توسعه در گفتگویی به بررسی جزییات و اهداف پروژه پرورش ماهی در قفس در سواحل مکران پرداخت و از اهمیت بکارگیری قفس‌های پایه کششی پرورش ماهی(TLC) به‌عنوان راهکاری برای توسعه اقتصادی و اجتماعی این منطقه مهم کشور سخن گفت.
وی پروژه پرورش ماهی در قفس‌های پایه کششی را گامی نوین و کلیدی در توسعه شیلات در سواحل مکران معرفی کرد و با اشاره به این که تولید محصولات شیلاتی در جهان به دو روش صید و پرورش آبزیان انجام می‌شود، سواحل بکر و ویژه مکران را بستر مناسبی برای آغاز تولیدات شیلاتی دانست.
نایب رئیس هیات مدیره موسسه جهاد توسعه خاطرنشان کرد: این پروژه به دلیل محدودیت‌های اقلیمی پرورش ماهی در قفس در این منطقه، هم‌اکنون به عنوان یکی از پراهمیت‌ترین اقدامات برای توسعه آبزی‌پروری در کشور معرفی شده است.
وی در تشریح این پروژه اظهار داشت: با توجه به محدودیت‌های صید، بسیاری از کشورها به سمت توسعه آبزی‌پروری حرکت کرده‌اند. در حوزه آبزی‌پروری دو رویکرد اصلی وجود دارد که یکی پرورش آبزیان در آب‌های سرزمینی داخلی که عمدتاً در کشور ما به پرورش ماهیان سردآبی و گرمابی متمرکز است. در این راستا، تمرکز اصلی بر ماهی قزل‌آلا بوده و همچنین پرورش میگو نیز با نتایج خوبی همراه بوده و قابل توسعه است.
جوادی با بیان این که ظرفیت‌های عظیمی برای آبزی‌پروری در کشور وجود دارد، افزود: سواحل ۵۸۰۰ کیلومتری ایران از چابهار گرفته تا ماهشهر و از خلیج گرگان تا آستارا و نیز سواحل جزایر، همگی ظرفیت‌های مناسبی را برای پرورش آبزیان دارند. در این خصوص یکی از به‌صرفه‌ترین و سریع‌ترین روش‌های بهره‌برداری از این ظرفیت خدادادی، استفاده از قفس‌های پرورش ماهی است که در نقاط مختلف دنیا توسعه یافته است.
سه روش مختلف قفس‌های پرورش ماهی در سواحل ایران
نایب رئیس هیات مدیره موسسه جهاد توسعه با بیان این که پرورش ماهی در قفس عمدتا در سه حالت اصلی صورت می‌گیرد، گفت: حالت اول مربوط به آب‌های کم‌عمق و قفس‌های معیشتی است که به مردم محلی امکان می‌دهد با سرمایه‌های اندک قفس‌های کوچک را برای پرورش ماهی احداث کنند. حالت دوم شامل قفس‌های گرد پلی‌اتیلنی است که عمدتاً در سواحل خلیج فارس استفاده می‌شود. و حالت سوم آب‌های مواج و سواحل اقیانوسی است که نیاز به قفس‌های مقاوم‌تری دارند.
وی به امواج بلند سواحل چابهار اشاره کرد و توضیح داد که این شرایط اقلیمی در عین بهره‌مندی از آب باکیفیت برای آبزی‌پروری، چالش‌هایی ایجاد کرده است.
جوادی اضافه کرد: در کشورهای پیشرفته، نوع خاصی از قفس‌های با دوام تحت عنوان "پایه کششی(TLC) " برای مقابله با این امواج ساخته شده که این نوع قفس‌ها هنوز در ایران مورد استفاده قرار نگرفته‌اند، به همین دلیل موسسه جهاد توسعه با حمایت سازمان شیلات ایران و با همکاری یک شرکت دانش‌بنیان اقدام به طراحی و ساخت این نوع قفس‌ها کرده است.
به گفته وی، نخستین قفس پایه کششی کشور با ظرفیت اسمی ۱۲۵ تن در سواحل روستای رمین چابهار به آب‌اندازی خواهد شد.
اشتغال‌زایی و پیشرفت اقتصادی در سواحل مکران
نایب رئیس هیات مدیره موسسه جهاد توسعه در مورد تاثیرات اقتصادی این پروژه توضیح داد: هر قفس پرورش ماهی، اشتغال مستقیم برای ۶ تا ۷ نفر و اشتغال غیرمستقیم برای حدود ۱۵ نفر ایجاد می‌کند. در صورتی که مزارع هزار تنی شکل بگیرند، به یک طرح اقتصادی معنا‌دار دست خواهیم یافت که علاوه بر اشتغال‌زایی، پایه‌های اقتصادی مستحکمی برای منطقه ایجاد خواهد کرد.
وی افزود: یکی از مزایای مهم آب‌های اقیانوسی در مقایسه با آب‌های خلیجی، عدم آلودگی و دسترسی به آب‌های آزاد است، ضمن این که سازمان شیلات و محیط زیست نیز پهنه‌های مناسب را برای این نوع فعالیت‌ها تایید کرده‌اند.
نقش پیشران پروژه ملی پرورش ماهی در قفس در پیشرفت سواحل مکران
جوادی با اشاره به اهمیت اقتصادی و اجتماعی پروژه پرورش ماهی در قفس در پیشرفت سواحل مکران و ایجاد اشتغال، اظهار داشت: این پروژه ملی با همکاری یکی از شرکت‌های دانش‌بنیان آغاز شده و تحت نظارت و تایید معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری به اجرا درآمده است.
وی افزود: طبق برآوردهای انجام شده، این سواحل ظرفیت تولید 300 هزار تن ماهی در را دارد و می‌توان از این موهبت طبیعی استفاده کرد.
نایب رئیس هیات مدیره موسسه جهاد توسعه ادامه داد: فعال‌سازی حتی یک سوم از این ظرفیت می‌تواند جهش عظیمی در اشتغال‌زایی و پیشرفت اقتصادی منطقه داشته باشد. چراکه شروع چنین پروژه‌هایی در ابتدا منجر به سکونت موقت و سپس سکونت دائم یک جمعیت قابل توجه در این منطقه از کشور خواهد شد.
به گفته وی، این پروژه نه تنها ظرفیت‌های بنادر را گسترش می‌دهد و زمینه توسعه ترانزیتی را فراهم می‌کند، بلکه می‌تواند گردشگری دریایی را نیز با ایجاد امکاناتی همچون موج‌سواری ارتقا دهد و آشنایی مردم با سایت‌های پرورش ماهی در قفس را به ارمغان بیاورد، بنابراین می‌توان این پروژه را مقدمه یک طرح پیشران برای پیشرفت سواحل مکران دانست.
دعوت از سازمان‌ها و نهادها برای مشارکت در این پروژه ملی
جوادی همچنین به موضوع تامین منابع مالی این پروژه اشاره کرد و گفت: در حال حاضر از ظرفیت‌های داخلی موسسه برای تامین هزینه‌های تولید و استقرار قفس‌ها استفاده می‌شود و شرکت دانش‌بنیانی که همراه ما است، در این سرمایه‌گذاری مشارکت داشته است. لکن از همین‌جا از سازمان‌ها و نهادهای مرتبط دعوت می‌کنیم تا برای مشارکت در این پروژه ملی که ظرفیت بالقوه‌ای برای پیشرفت سواحل کشور دارد، همراه شوند.
وی افزود: پروژه پرورش ماهی در قفس به فاز اول خود رسیده و کار مونتاژ و به آب‌اندازی ۴۵ روز زمان نیاز دارد. همچنین فاز دوم این پروژه شامل احداث سایت‌های پشتیبانی برای دوره‌های پرورش و صید در نظر گرفته شده که اجرای آن حدود ۹ ماه زمان می‌برد.
نایب رئیس هیات مدیره موسسه جهاد توسعه، بر اهمیت این پروژه در تامین نیازهای داخلی و ظرفیت‌های صادراتی تاکید کرد و نقش آن را در ارتقای اقتصادی منطقه و همچنین بهره‌برداری از منابع عظیم دریاهای ایران برجسته دانست.
وی همچنین به چشم‌انداز گسترش این پروژه با همکاری سایر نهادها و سازمان‌های مرتبط اشاره کرد و افزود: موسسه جهاد توسعه با اتکا به توانمندی جوانان نخبه کشور و ظرفیت‌های دانش‌بنیان، این پروژه را به نتایج مثبتی خواهد رساند.
جوادی ابراز امیدواری کرد که با بهره‌برداری کامل از این پروژه، شاهد تحول و پیشرفتی بزرگ در سواحل مکران باشیم.
