اقتصاد۲۴ ـ شیوا سپهری: ترس از دست دادن فرصت یا به اختصار فومو (FOMO)، مخفف اصطلاح Fear Of Missing Out است و به یکی از چالش‌های بزرگ روان‌شناختی در دنیای سرمایه‌گذاری تبدیل شده است. این احساس هنگامی به وجود می‌آید که سرمایه‌گذاران در بازار مالی از سودهای احتمالی جا می‌مانند و به دلیل ترس از دست دادن، بدون تفکر و تحلیل عمیق، دست به خرید یا فروش دارایی می‌زنند. فومو معمولاً در زمان‌هایی شدت می‌گیرد که بازار روند صعودی دارد و عده‌ای از سرمایه‌گذاران با دیدن سودهای دیگران وسوسه می‌شوند که وارد بازار شوند، حتی اگر این ورود بر اساس تحلیل دقیق نباشد.
فومو در بازار مالی نه تنها برای تازه‌واردان بلکه برای سرمایه‌گذاران حرفه‌ای نیز یک چالش جدی محسوب می‌شود. به همین دلیل، بسیاری از کارشناسان و مشاوران مالی توصیه می‌کنند که برای رسیدن به موفقیت بلندمدت در بازار، سرمایه‌گذاران باید تلاش کنند تا احساسات خود را کنترل کنند و از تصمیم‌گیری‌های هیجانی پرهیز کنند.
چطور فومو در بازار شکل می‌گیرد؟
فومو در بازار مالی به‌ویژه هنگامی قوی‌تر می‌شود که دارایی‌ها، به‌خصوص سهام و ارزهای دیجیتال، شروع به افزایش قیمت می‌کنند و خبرهای مثبتی از سودهای کلان افراد منتشر می‌شود. در چنین شرایطی، سرمایه‌گذارانی که تا به حال در بازار حضور نداشته‌اند یا سود مناسبی کسب نکرده‌اند، حس می‌کنند که باید هر چه سریع‌تر وارد شوند تا این فرصت را از دست ندهند. به این ترتیب، تصمیم‌گیری آن‌ها نه بر اساس ارزیابی واقعی بازار، بلکه بر پایه‌ی احساسات شکل می‌گیرد.
این حس قوی از ترس می‌تواند موجب رفتارهای نادرست شود. به عنوان مثال، بسیاری از افراد به‌جای تمرکز بر استراتژی سرمایه‌گذاری بلندمدت، ممکن است وارد موقعیت‌های سرمایه‌گذاری ناامن و پرریسک شوند که فقط به دلیل فومو و ترس از دست دادن سودهای آتی انجام می‌شود. این نوع رفتارهای هیجانی می‌تواند منجر به زیان‌های بزرگ و حتی از دست دادن کل سرمایه شود.
چالش‌های روانی فومو
فومو به عنوان یک مشکل روان‌شناختی، تاثیرات عمیقی بر روان و رفتار سرمایه‌گذار دارد. این ترس می‌تواند باعث ایجاد اضطراب، تنش روانی و حتی افسردگی در میان سرمایه‌گذاران شود. به گفته مارک داگلاس، نویسنده و متخصص روانشناسی در حوزه سرمایه‌گذاری، یکی از مهم‌ترین عوامل موفقیت در بازارهای مالی، ایجاد یک ذهنیت پایدار و غیرمستقل از رفتار بازار است. وقتی افراد بتوانند این حالت ذهنی را در خود ایجاد کنند، دیگر نیازی به دست‌وپا زدن و نگرانی از تغییرات لحظه‌ای بازار نخواهند داشت.
با این حال، تعداد زیادی از سرمایه‌گذاران، به‌جای تمرکز بر تحلیل‌های بنیادی و تکنیکال، بیشتر درگیر جنبه‌های روان‌شناختی سرمایه‌گذاری هستند و در اثر مقایسه‌های مکرر و مشاهده سودهای احتمالی دیگران دچار فومو می‌شوند. این موضوع باعث می‌شود که نتوانند تصمیمات منطقی و آگاهانه بگیرند و در نهایت به جای سود، متحمل ضرر شوند.
تاثیر فومو بر تصمیم‌گیری‌های مالی
تصمیم‌گیری‌های سرمایه‌گذاری معمولاً باید بر اساس تحلیل دقیق داده‌ها، روندها و اطلاعات بازار انجام شود، اما فومو باعث می‌شود تا بسیاری از سرمایه‌گذاران این اصول را کنار بگذارند و تصمیماتی شتاب‌زده بگیرند. همان‌طور که میایانک باتناگار، مدیر عملیات FinEdge، بیان می‌کند، بسیاری از افراد به دلیل عدم توانایی در پیش‌بینی کوتاه‌مدت بازار دچار اشتباهات زیادی می‌شوند. یکی از این اشتباهات، به اصطلاح نشستن بر روی نرده‌ها است که سرمایه‌گذار بی‌تفاوت منتظر می‌ماند تا بازار به حد مورد نظرش برسد.
گاهی هم فومو باعث می‌شود که سرمایه‌گذاران سود خود را زودتر از موعد برداشت کنند و از فرصت‌های رشد بلندمدت چشم‌پوشی کنند. شیلی گانگ، مدیر محصولات تاتا، می‌گوید: "مهم نیست که بازار را زمان‌بندی کنیم، بلکه زمان ماندن در بازار مهم است." در واقع، هر چه بیشتر در بازار بمانید، به دلیل اثر مرکب، سود بیشتری نصیب شما خواهد شد.
راه‌های مقابله با فومو در سرمایه‌گذاری
برای مقابله با فومو، سرمایه‌گذاران باید استراتژی‌هایی را دنبال کنند که آن‌ها را از تصمیم‌گیری‌های هیجانی و شتاب‌زده باز دارد. در ادامه به چند مورد از این راهکارها اشاره می‌کنیم:
تمرکز بر استراتژی بلندمدت: به جای نگرانی درباره نوسانات کوتاه‌مدت بازار، بهتر است سرمایه‌گذار روی اهداف بلندمدت خود تمرکز کند و بر اساس تحلیل‌های بنیادی و تکنیکال تصمیم‌گیری کند.
تخصیص دارایی و سرمایه‌گذاری منظم: بسیاری از مشاوران مالی توصیه می‌کنند که به جای تلاش برای زمان‌بندی بازار، از روش‌های سرمایه‌گذاری سیستماتیک (SIP) استفاده کنید. این روش باعث می‌شود که به‌طور منظم و با مبالغ کم در بازار سرمایه‌گذاری کنید و از نوسانات کوتاه‌مدت به نفع خود بهره‌برداری کنید.
دوری از شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های مالی: گرفتن مشاوره سرمایه‌گذاری از شبکه‌های اجتماعی، گروه‌های واتساپ یا اینفلوئنسرهای مالی (finfluencers) می‌تواند موجب تصمیم‌گیری‌های نادرست شود. آنیل گهلانی، مدیر DSP Mutual Fund، توصیه می‌کند که از این منابع دوری کنید و به جای آن به مشاوران مالی معتبر و منابع رسمی تکیه کنید.
کنترل احساسات و ذهنیت پایدار: یکی از مهم‌ترین روش‌ها برای مقابله با فومو، ایجاد ذهنیتی پایدار و مستقل از نوسانات بازار است. تلاش کنید به جای واکنش‌های هیجانی، تصمیم‌های خود را بر اساس استراتژی و تحلیل‌های دقیق بگیرید.
کلام پایانی
فومو یکی از معضلات روان‌شناختی در دنیای سرمایه‌گذاری است که بسیاری از سرمایه‌گذاران را به تصمیم‌های عجولانه و هیجانی سوق می‌دهد. این احساس، به‌ویژه در بازارهای صعودی و هنگامی که افراد شاهد سودهای دیگران هستند، تشدید می‌شود و ممکن است باعث از دست دادن سرمایه شود. با این حال، با استفاده از استراتژی‌های مناسب و کنترل احساسات، می‌توان از اثرات منفی فومو کاست و به موفقیت بلندمدت در بازارهای مالی دست یافت.
