ساختمانی که از یک «مزاحم» به یک شاهکار تبدیل شد

در آغاز قرن بیستم، چهره‌ی نیویورک به سرعت در حال تغییر بود و معماران و سازندگان در ساخت آسمان‌خراش‌ها با هم رقابت می‌کردند. شهر در بحبوحه رونق اقتصادی بود و با رواج اسکلت‌های فلزی، این دوره به آغازی برای مسابقه آسمان‌خراش‌ها تبدیل شده بود؛ همۀ شرکت‌ها می‌خواستند اعتبارشان را با برپایی ساختمان‌های بلندتر و چشم‌گیرتر به نمایش بگذارند. ساختمان فلت‌آیرون از جمله آن‌ها بود.

فلت‌آیرون که در تقاطع خیابان پنجم و برادوِی است، از اشکال سنتی جعبه‌مانند حاکم بر معماری شهر پیروی نکرد. ۲۲ طبقه‌ی این سازه‌ی گُوِه‌مانند که توسط دانیل برنهام معمار طراحی شد، خیلی زود به یک نمونه معماری نمادین تبدیل شد، حتی در سه‌گانه «مرد عنکبوتی» ظاهر شد و نماد قلب معماری نیویورک شد.

یکی از نخستین اسکلت‌های فولادی که در نیویورک استفاده شد و ساختمان فلت‌آیرون منهتن را قادر ساخت در زمان تکمیل، به بلندترین ساختمان جهان با ارتفاع ۹۱.۴۴ متر تبدیل شود

این ساختمان که به دلیل شباهتش به اتو Flatiron لقب گرفته، سال ۱۹۰۲ افتتاح شد و خیلی زود توجه همه را به خود جلب کرد. این ساختمان فقط یک سازه جدید در جغرافیای نیویورک نبود، بلکه بیانیه‌ی جسورانه‌ای از جاه‌طلبی و نبوغ معماری بود.

نمای نزدیکی از تزئینات نمای بیرونی ساختمان فلت‌آیرون در شهر نیویورک. ساختمان فلت‌آیرون، یک ساختمان مشخص با اسکلت فلزی در خیابان پنجم ۱۷۵ در محله فلت‌آیرون در منطقه منهتن شهر نیویورک است

این ساختمان با ۸۶ متر ارتفاع، از نخستین آسمان‌خراش‌هایی بود که با اسکلت فلزی ساخته شد و به ساختمان توانایی مقاومت در برابر بادهای قدرتمند را داد. دَنییِل برنهام، مهندس سازه در معماری هنرهای زیبا (Beaux-Arts architecture) آموزش دیده بود. او انتخاب کرد نمای باریک فلت‌آیرون را با سفال لعاب‌دار و سنگ آهک تزیین کند و نمای بیرونی پیچیده‌ای را خلق کند که حتی جذابیت بیشتری به شکل غیرمتعارف آن بدهد. نام این ساختمان ابتدا فولِر بود، چون دفتر مرکزی شرکت فولِر مستقر در شیکاگو در آن بود.

نیویورکی‌ها ابتدا نسبت به طراحی فلت‌آیرون شک داشتند و منتقدان پیش‌بینی سقوط آن را میکردند. نشریۀ «نیویورک تریبون» آن را بزرگترین مزاحم بی‌جان نیویورک توصیف کرد. آن زمان، ساخت اسکلت فولادی با نارضایتی مردم همراه بود، چون مردم می‌ترسیدند چنین ساختمان‌های بلند و باریکی پایدار نباشند و سقوط کنند. شکل مثلثی باریک فلت‌آیرون بادهای قدرتمندی ایجاد میکرد که به «نسیم فلت‌آیرون» معروف شد و به شهرت ساختمان افزود. با این حال، قوی بودن این سازه‌ی جسورانه برنهام از دید معماری، ثابت شد.

جفری گورال (سمت چپ) و جیکوب گارلیک (سمت راست) در حراج ساختمان فلت‌آیرون در ۲۲ مارس ۲۰۲۳

امروز ساختمان فلت‌آیرون وارد فصل جدیدی شده است. سال‌ها، داربست‌ها جلوی نمای آن را بخاطر کار مرمت گرفته بودند، اما به زودی این ساختمان گذشته صرفاً تجاری خود را پشت سر می‌گذارد. گروهی از مالکان طرح‌هایی را برای تبدیل فلت‌آیرون به آپارتمان‌های لوکس ارائه کرده‌اند. در صورت تایید این طرح‌ها، نیویورکی‌ها با یک فرصت مسکونی منحصر به فرد مواجه خواهند شد. محله اطراف ساختمان که به درستی منطقه فلت‌آیرون نام گرفته در کنار ساختمان تکامل یافته و رشد کرده و از یک منطقه تجاری به یکی از پر جنب و جوش‌ترین مناطق نیویورک تبدیل شده که پر از رستوران، بوتیک و مکان‌های شاخص فرهنگی است.

فلت‌آیرون با هویت شهر نیویورک یکی شده و ساختار آن که زمانی تمسخر میشد، اکنون به نقطه عطف مشهور شهر تبدیل شده است. هر دهه که می‌گذرد، این سازه همچنان ثابت میکند که اولاً معماری جسورانه می‌تواند شخصیت شهر را تغییر دهد و دوماً سازه‌های نمادین واقعی آن‌هایی هستند که جسارت می‌کنند متمایز و متفاوت به نظر برسند.

فرادید