فاجعه در «شاه دز»؛ نابودی هویت تاریخی اصفهان در سایه بی‌تدبیری‌ها

به گزارش خبرنگار مهر، شامگاه دوشنبه ۲ کتاب «شاه دز کجاست؟» و «سقاخانه‌ها و سنگ‌آب‌های اصفهان» رونمایی شد. در این مراسم، علی شجاعی، باستان‌شناس و استادیار دانشگاه هنر اصفهان، به بررسی نقش مرحوم محمد مهریار، محقق، ایران‌شناس و ادیب برجسته اصفهان، در شناخت قلعه تاریخی «شاه دز» پرداخت و از اهمیت بازخوانی میراث مکتوب این شخصیت برجسته سخن گفت.

محمد مهریار؛ سه‌ضلعی دانش ایرانی، اسلامی و غربی

وی با تأکید بر جامعیت علمی مرحوم مهریار، او را نماد دانش سه‌وجهی معرفی کرد و گفت: مهریار با تسلطی بی‌نظیر بر علوم قدیم و دانش غربی، یکی از تأثیرگذارترین شخصیت‌های تاریخ‌پژوهی اصفهان است. او نه‌تنها در فلسفه و منطق اسلامی برجسته بود، بلکه آشنایی عمیقی با زبان‌های غربی، تاریخ ایران و هنر داشت که همین تنوع دانش، آثار او را ماندگار کرده است که پیشنهاد جمع‌آوری و چاپ مقالات متعدد مهریار می‌تواند گام بزرگی برای شناساندن میراث او به نسل‌های آینده باشد.

شاه دز؛ قلعه‌ای گمشده در کوه صفه

این باستان‌شناس در ادامه به اهمیت تاریخی قلعه شاه دز، اثر برجسته‌ای از دوره سلجوقی، پرداخت و اظهار کرد: تا پیش از تحقیقات مرحوم مهریار، مکان دقیق قلعه شاه دز مشخص نبود و حتی محققان بزرگی مانند استاد همایی و هنرفر اطلاعات نادرستی در این زمینه ارائه داده بودند. مرحوم مهریار با اشراف بر متون تاریخی و پژوهش‌های میدانی، محل دقیق این قلعه در کوه صفه را شناسایی کرد و نقشی حیاتی در روشن کردن این بخش از تاریخ اصفهان ایفا کرد.

وی ضمن تقدیر از تلاش‌های زنده‌یاد وارطان میناسیان در زمینه نقشه‌برداری و مستندسازی شاه دز، همکاری او با مهریار را نقطه‌عطفی در شناخت این اثر تاریخی دانست. و بازنشر تصاویر و نقشه‌های ارائه‌شده توسط این دو پژوهشگر با کیفیت بهتر را اقدام مهمی در حفظ و تقویت هویت تاریخی اصفهان بیان کرد.

میراث اصفهان؛ فرصتی برای پژوهش‌های آکادمیک

این مراسم فرصتی بود تا شجاعی به کمبود پژوهش‌های میدانی در محوطه‌های تاریخی اصفهان، از جمله کوه صفه، اشاره کند. او تأکید کرد که کاوش‌های گسترده باستان‌شناسی می‌تواند به کشف لایه‌های پنهان تمدن اصفهان پیش از اسلام بینجامد و شواهد بیشتری از دوره‌های مختلف تاریخی این شهر به دست دهد.

وی از ساخت مستندی با عنوان «شاه دز کجاست؟» در دهه ۷۰ یاد کرد و آن را گامی دیگر در معرفی این اثر دانست.

شجاعی از مرکز اصفهان‌شناسی خواست تا آثار تصویری و مکتوب مرتبط با شاه دز و سایر میراث فرهنگی اصفهان را به شکلی گسترده‌تر در دسترس پژوهشگران قرار دهد.

استادیار دانشگاه هنر اصفهان گفت: امیدواریم با تلاش‌های پژوهشگران، نهادهای علمی و فرهنگی، شاهد انتشار آثار ارزشمندی در زمینه تاریخ، باستان‌شناسی و هنر اصفهان باشیم که نه‌تنها به شناخت بهتر این شهر کمک کند، بلکه بستری برای گسترش تحقیقات آینده نیز فراهم آورد.