ماشین زمانی را تصور کنید که می‌تواند شما را به عصر دایناسورها ببرد. ناگهان خود را در میان جنگلی انبوه و باتلاقی می‌بینید که حشرات بین گل‌ها، سرخس‌ها و درختان مخروطی وزوز می‌کنند.

باور کنید یا نه، در جنوبگان غربی قرار دارید. اکنون دانشمندان آلمانی و بریتانیایی برای اولین بار کهربایی را در آن‌جا کشف کرده‌اند که رازی تاریخی را در خود پنهان کرده است. این صمغ فسیل‌شده به درختان مخروطی باستانی تعلق دارد که حدود ۸۳ تا ۹۲ میلیون سال پیش در جنوبی‌ترین قاره زمین می‌زیستند.

کهربای کشف‌شده به همراه فسیل‌هایی از ریشه، گرده و هاگ گیاهان از بهترین شواهدی هستند که نشان می‌دهند در اواسط دوره کرتاسه، جنگل بارانی باتلاقی در نزدیکی قطب جنوب وجود داشته و این محیط پیشاتاریخی تحت سلطه‌ی درختان مخروطی قرار داشته است.

برداشت هنرمند از جنوبگان در اواسط کرتاسه.

کشف کهربا در جنوبگان ما را از فضای منجمد کنونی قاره بیرون می‌برد و زیستگاهی باستانی را نشانمان می‌دهد که زمانی آن‌قدر گرم و مرطوب بود که درختان تولیدکننده‌ی صمغ می‌توانستند در آن رشد کنند. در اواسط کرتاسه، این درختان می‌بایست ماه‌ها تاریکی مطلق زمستان را تحمل می‌کردند. آن‌ها حتی اگر مجبور می‌شدند برای مدت طولانی به حالت خفته بمانند، در این محیط دوام می‌آوردند.

قبل از کشف جدید، دانشمندان نمونه‌هایی از کهربا را نواحی جنوبی کره زمین مانند جنوب حوضه آتوی در استرالیا و سازند توپوآنگی در نیوزیلند پیدا کرده بودند. یوهان کلاگس، زمین‌شناس مؤسسه آلفرد وگنر آلمان می‌گوید:  «درک این موضوع بسیار هیجان‌انگیز بود که در مقطعی از تاریخ، هر هفت قاره دارای شرایطی آب‌وهوایی بودند که به درختان تولید‌کننده‌ی صمغ امکان رشد می‌داد. اکنون قصد داریم درباره این اکوسیستم جنگلی بیشتر بدانیم و ببینیم آیا می‌توانیم آثاری از حیات را در کهربا پیدا کنیم یا خیر.»

دانشمندان از اوایل قرن نوزدهم چوب و برگ‌های فسیل‌شده‌ای را در جنوبگان کشف کردند؛ اما بسیاری از این اکتشافات به صدها میلیون سال پیش از وجود ابرقاره جنوبی گوندوانا برمی‌گردد. مشخص نیست وقتی جنوبگان از استرالیا و آمریکای جنوبی دور شد و به سمت جنوب رفت، چه اتفاقی برای جنگل‌های آن افتاد.

در سال ۲۰۱۷، پژوهشگران بستر دریا را در نزدیکی جنوبگان غربی حفاری کردند و شواهدی از این زیستگاه‌های از دست‌رفته به دست آوردند.

پس از چندین سال تجزیه‌و‌تحلیل، کلاگس و گروهی از پژوهشگران در سال ۲۰۲۰ اعلام کردند شبکه‌ای از ریشه‌های فسیل‌شده را پیدا کرده‌اند که به اواسط دوره کرتاسه برمی‌گردد. آن‌ها همچنین زیر میکروسکوپ شواهدی از گرده و هاگ را پیدا کردند. همین کاوش‌ها اکنون ثابت کرده است که درختان صمغ‌ساز زمانی در جنوبگان وجود داشتند.

کلاگس و تیم پژوهشی، در لایه‌ای گلسنگی به طول سه متر چندین برش کوچک از کهربایی شفاف با اندازه نیم تا یک میلی‌متر را توضیف کرده‌اند. هر کدام از کهرباها رنگ‌هایی از زرد تا نارنجی را نشان می‌دهند و دارای ترک‌های مقعر معمولی روی سطح خود هستند. این ترک‌ها نشان‌دهنده‌ی جریان صمغ است که وقتی ایجاد می‌شوند که شیره از درخت بیرون می‌زند تا از پوست درخت در برابر آسیب‌های ناشی از حشرات یا آتش‌سوزی محافظت کند.

دوران کرتاسه از گرم ترین دوره‌های تاریخ زمین بود و رسوبات آتشفشانی کشف شده در جنوبگان و جزایر نزدیک شواهدی از آتش‌سوزی‌های مکرر جنگل‌ها در این دوران را نشان می‌دهد.

به‌نظر می‌رسد بالا آمدن سطح آب موجب شد  صمغ درخت به‌سرعت پوشانده شود و از عواملی مانند تابش مضر اشعه فرابنفش و اکسیداسیون که می‌توانستند باعث تخریب آن شوند، دور بماند. حتی به‌نظر می‌رسد کهربا تکه‌هایی ریز از پوست درخت را دربردارد؛ اما برای تایید این موضوع به تجزیه‌و‌تحلیل بیشتر نیاز است.

دانشمندان به آرامی درحال بازسازی تصویری از جنگل‌های باستانی جنوبگان هستند و تلاش می‌کنند به این موضوع پی ببرند که جنگل‌های باستانی ۹۰ میلیون سال پیش جنوبگان چگونه بودند و چه نقشی در اکوسیستم آن قاره داشتند.

یافته‌های مطالعه در مجله‌ی Antarctic Research منتشر شده است.