ستیزه جویان علیه ایران در دولت دوم ترامپ نفوذ کمتری خواهند داشت؟

ابیگیل هاوسلونر طی گزارشی در روزنامه واشنگتن پست تحت عنوان «ستیزه جویان ضد ایران نفوذ کمتری در دولت ترامپ خواهند داشت» نوشت: جمهوری‌خواهان در مورد اینکه دولت بعدی چقدر باید در قبال تهران رویکرد تهاجمی داشته باشد، اختلاف نظر دارند، زیرا رئیس‌جمهور منتخب با سیاست خارجی "آمریکا نخست" پیش می‌رود.

در ادامه این مطلب آمده: پس از شلیک حدود ۱۸۰ موشک ایرانی به سمت اسرائیل در ماه اکتبر، سناتور مارکو روبیو، مانند دیگر قانون‌گذاران جمهوری‌خواه، مواضع محکمی درباره پاسخ اسرائیل اتخاذ کرد. روبیو که اکنون به عنوان نامزد تصدی وزارت امور خارجه ترامپ انتخاب شده، در شبکه‌های اجتماعی اعلام کرد: «تن‌ها تهدید بقای حکومت (ایران) از طریق فشار حداکثری و اقدامات مستقیم و نامتناسب می‌تواند شانس تأثیرگذاری و تغییر فعالیت‌های جنایتکارانه آنها را داشته باشد.»

سایر هم‌پیمانان ترامپ در کنگره نیز به طرز مشابهی خواستار صدور مجوز برای واکنش نظامی گسترده اسرائیل شدند. برخی پیشنهاد دادند به تاسیسات هسته‌ای ایران ضربه بزنند و پالایشگاه‌های نفت این کشور را نابود کنند. دیگران خواستار مشارکت ایالات متحده در این حملات شدند. سناتور تام کاتن در آن زمان نوشت: «از اسرائیل برای نابودی دشمنان مشترکمان پشتیبانی کنید.»

پیروزی انتخاباتی ترامپ به معنای بازگشت باز‌های سنت گرای سیاست خارجی حزب جمهوری‌خواه به قدرت بوده است که ایران مدت‌ها در مرکز توجه آنها قرار داشته است. برخی از منتخبان ترامپ هشدار گسترده‌ای به تهران داده‌اند که سیاست "ضعیف" دموکرات‌ها در حال پایان است و اکنون باید برای تسلیم از روی اجبار آماده شوند.

سناتور بیل هگرتی (جمهوری‌خواه از تنسی)، که در اولین دوره ترامپ سفیر ایالات متحده در ژاپن بود و خواستار اقدام قوی علیه ایران شده است، می‌گوید که در دولت جدید، از سیاست خارجی بایدن در تمامی سطوح عقب‌نشینی بزرگی خواهد شد.

با این حال، در حالی که کسانی که مشتاقانه‌ترین مواضع را برای حمله به ایران داشتند، در دولت پیشین ترامپ نفوذ داشتند، این بار چندین قانون‌گذار و مقام جمهوری‌خواه هشدار می‌دهند که این جریان در دولت جدید قدرت کمتری خواهند داشت.

یک دیدار محرمانه که توسط نیویورک تایمز فاش شد و بین مشاور ترامپ، ایلان ماسک و سفیر ایران در سازمان ملل انجام گرفت، می‌تواند نخستین نشانه این تغییر بزرگ باشد.

هرچند ترامپ در اولین دوره ریاست جمهوری خود مشارکت ایالات متحده در توافق هسته‌ای ایران را پایان داد، تحریم‌های سختی وضع نمود و دستور ترور یکی از قدرتمندترین ژنرال‌های ایران، قاسم سلیمانی را صادر کرد، اما در عین حال تلاش‌های مکرر (هرچند ناکام) را برای باز کردن باب گفتگو با ایرانیان انجام داد. او همچنین در طور کمپین انتخاباتی درباره امکان انعقاد یک توافق با ایران صحبت کرده است.

تریتا پارسی، کارشناس ایران و معاون اجرایی مؤسسه کوینسی، یکی از اندیشکده‌های واشنگتن گفت: «فکر می‌کنم واقعا او خواهان توافق بود». وی همچنین اظهار داشت که دولت ایران نیز بر این باور بود، اما فکر می‌کرد که ترامپ تحت تاثیر تندرو‌های ضد ایران در دولت اولش، از جمله مشاور امنیت ملی جان بولتون، وزیر خارجه مایک پومپئو و نماینده ویژه در امور ایران برایان هوک که بخشی از تیم انتقالی وزارت خارجه ترامپ است، قرار دارد.

پومپئو و هوک به درخواست‌ها برای اظهار نظر در این باره پاسخ نداده‌اند. از زمان ترک دولت، بولتون به نوشته‌ها و اظهارنظر‌های تحقیرآمیزی درباره تمایل ترامپ به انعقاد توافق پرداخته و در مقاله‌ای در ماه ژوئیه هشدار داده است که اگر ترامپ به کاخ سفید بازگردد، «تمایل او به طرح مسائل امنیت ملی به عنوان فرصت‌هایی برای معامله‌گری» می‌تواند به زودی به «دیداری» بین ترامپ و رئیس‌جمهور جدید ایران منجر شود.

در مقاله‌ای جداگانه بولتون به تمسخر دولت جدید برای ادامه پایبندی به «خیال» امکان‌پذیر بودن یک توافق با ایران پرداخته است.

تریتا پارسی افزود، در ماه ژانویه، زمانی که ترامپ برای بار دوم به ریاست‌جمهوری می‌رسد، با خاورمیانه‌ای به شدت متفاوت روبرو خواهد شد که در آن ایران و اسرائیل، همچنین ایالات متحده و شرکای عربش، به طرز خطرناکی به یک تقابل جدی نزدیک هستند.

او گفت: «منطقه در آستانه انفجار است؛ مسیر از "فشار حداکثری" تا درگیری واقعی امروز بسیار کوتاه‌تر از سال ۲۰۱۷ است.» بنابراین، این واقعیت که ظاهرا ماسک، یکی از نمایندگان نزدیک ترامپ با ایرانی‌ها تماس گرفته، نشان‌دهنده تمایل به کاهش تنش‌ها است، در حالی که او درک می‌کند که دو ماه بسیار خطرناک پیش رو است و آنها باید از محاسبات اشتباه اجتناب کنند.»

در اولین دوره خود، چندین مشاور ارشد ترامپ در نقاط مختلف از او خواسته بودند که اقدامات تهاجمی علیه ایران، روسیه و کره شمالی انجام دهد که غالباً با تمایل او برای گفتگو برای دست یافتن به توافق با رهبران خارجی متخاصم در تضاد بود.

در سال ۲۰۱۹، بیشتر اعضای تیم امنیت ملی ترامپ برای حملات تهاجمی علیه ایران پس از سرنگونی پهپاد ایالات متحده توسط این کشور تلاش می‌کردند. یکی از مسئولین سابق امنیت ملی گفت که جان بولتون، که از مدت‌ها قبل طرفدار مداخله نظامی آمریکا در خاورمیانه بود، به شدت خواهان این اقدام بود. ترامپ نیرو‌های نظامی ایالات متحده را برای انجام این حملات آماده کرد، اما در آخرین لحظه از این برنامه صرف‌نظر کرد.

بولتون روز شنبه در ایمیلی به واشنگتن پست نوشت که در میان مشاورانی که در جلسه‌ای در اتاق تصمیم گیری حضور داشتند، دیدگاه موافق حمله "یکدست" بود.

پارسی با اشاره به گفتگوی خود با مقامات ایرانی گفت، در دوره اول ترامپ، دست‌کم در دو مورد ایرانی‌ها تلاش کردند از طریق کشور‌های ثالث به ترامپ نزدیک شوند، اما به دلیل دخالت پومپئو، وزیر خارجه وقت، که طرفدار اقدامات سختگیرانه علیه ایران بود، این تلاش‌ها ناکام ماند. او اضافه کرد که این موضوع باعث شده بود تا ایرانی‌ها تصور کنند که حتی اگر خود ترامپ هم میل به توافق داشته باشد، کار کردن با او دشوار به نظر می‌رسد، زیرا تمایل او به انجام توافق به سادگی می‌تواند توسط باز‌هایی که در حلقه نزدیکانش قرار دارند مسدود شود.

پومپئو در سال‌های بعد از دوره نخست ریاست‌جمهوری ترامپ هدف تهدیدات مکرر ایرانیان بوده است. بولتون و بسیاری دیگر از اعضای ارشد اولین دولت ترامپ، در نهایت کنار گذاشته شدند یا با ناامیدی و ناراحتی کناره‌گیری کردند. به گفته حامیان ترامپ، وی از تجربیات خود با مشاوران سرکش درس گرفته است.

یکی از مسئولین سابق امنیت ملی گفت: "اکنون تلاشی جدی برای یافتن مقامات امنیت ملی‌ای که از رویکرد رئیس‌جمهور درباره امنیت ملی حمایت کنند، در جریان است تا دوباره اتفاقی که با اچ. آر. مک‌مستر، جان بولتون، جیم متیس و رکس تیلرسون افتاد، تکرار نشود. "

این عضو سابق افزود که مشاورانی که از دیدگاه ترامپ حمایت نمی‌کنند، کنار گذاشته شده‌اند و اکنون فرآیند بررسی افراد بسیار متفاوت است — نه برای پیدا کردن چهره های همسو، بلکه برای یافتن کسانی که اساساً بتوانند از دیدگاه جهانی رئیس‌جمهور حمایت کنند.

در فهرست دولت جدید علاوه بر روبیو، شاهین های (ستیزه جو) نسبی دیگری نیز حضور دارند. از جمله مایکل والتز (جمهوری‌خواه از فلوریدا) که برای پست مشاور امنیت ملی در نظر گرفته شده است و جان راتکلیف، مدیر سابق اطلاعات ملی ترامپ، که به عنوان مدیر CIA کاندیدا شده است.

در مقابل، افرادی مانند ایلان ماسک، میلیاردر فعال در حوزه فناوری؛ جی دی ونس معاون جدید رئیس‌جمهور، نویسنده "مرثیه‌ای برای هیل‌بیلی"، و گزینه های ترامپ برای وزارت دفاع و مدیر اطلاعات ملی — که شامل پیت هجست که یکی از مجریان فاکس نیوز است و تولسی گابارد، نماینده سابق کنگره که اظهارات جنجالی در حمایت از ولادیمیر پوتین و بشار اسد داشته — به نظر می‌رسد دارای دیدگاه‌هایی هستند که در تضاد با ایده‌های سنتی محافظه‌کارانه برای حمایت از یک آمریکای مداخله‌گر قرار دارد.

متحد ترامپ و عضو مجلس نمایندگان دریک ون اوردن (جمهوری‌خواه از ویسکانسین)، که سابقاً از اعضای نیروی دریایی بوده، کابینه جدید را تغییری در عرصه سیاست خارجی نسبت به دولت اول ترامپ توصیف کرده و می‌گوید که نامزد‌های ترامپ این بار "تن‌ها در صورتی ما را درگیر یک درگیری مسلحانه خواهند کرد که مجبور شویم. "

یکی دیگر از اعضای کنگره که نزدیک به ترامپ است و به شرط ناشناس ماندن سخن گفته، اظهار داشت: "آن‌ها مردان بله قربان گو خواهند بود و این بسیار نگران‌کننده است. "

به استثنای انتخاب ترامپ برای دادستانی کل، یعنی مت گاتز، جمهوری‌خواهان در کنگره تا کنون تمایل کمی برای به چالش کشیدن صریح هر یک از نامزد‌های امنیت ملی ترامپ از خود نشان داده‌اند.

جاش هالی، سناتور جمهوری‌خواه از میزوری گفت، هر سناتوری که برای یکی از شش جایگاه رهبری کنفرانس جدید جمهوری‌خواهان رقابت می‌کرد، به همکاران اعلام کرده بود که "میان آنها و ترامپ هیچ فاصله‌ای نیست... پیمان‌های زیادی برای همکاری با رئیس‌جمهور ترامپ و اجرای سریع دستور کار او بسته شده است. "

روبیو، دقایقی قبل از اعلام نامزدی‌اش، برای پست وزارت امور خارجه در یک برخورد کوتاه به واشنگتن پست گفت که دیدگاه‌های خودش درباره ایران یا دیگر مسائل سیاست خارجی برای دولت آتی اهمیت کمی خواهد داشت و وقتی از او درباره اقداماتی که ترامپ باید در قبال تهران انجام دهد پرسیده شد، از پاسخ دادن خودداری کرد.

او گفت: "من می‌خواهم از هر سیاستی که رئیس‌جمهور دارد، حمایت کنم. او کسی است که مردم آمریکا با دیدگاه روشنی درباره نقش ایالات متحده در جهان به او رأی داده‌اند. "

مسئول سابق امنیت ملی گفت: "روبیو طبق برنامه عمل خواهد کرد و معتقدم که فلسفه ترامپ برای جلوگیری از استفاده از نیروی نظامی و پایان دادن به درگیری به همه کسانی که برای پست‌های امنیت ملی در نظر گرفته شده‌اند، توضیح داده شده است. "