دایرة المعارف اصطلاحات هوش مصنوعی

در دنیای هوش مصنوعی، با واژگان و اصطلاحات زیادی روبه‌رو هستیم که ممکنه در ابتدا گیج‌کننده به نظر بیاد. اما برای اینکه بتونید بهتر این فناوری رو درک و از اون بهره‌برداری کنید، آشنایی با مفاهیم و اصطلاحات کلیدی ضروریه، این اصطلاحات نه‌تنها به شما کمک می‌کنه تا مفاهیم پیچیده رو راحت‌تر بفهمید، بلکه به شما این امکان رو می‌ده که در گفتگوهای تکنولوژیکی هم قدم بزنید. هوش مصنوعی (Artificial Intelligence) هوش مصنوعی (AI) کلمه‌ای که اونقدر ازش استفاده شده که انگار یه کم معنای اصلی خودش رو ازدست‌داده. بااین‌حال، وقتی تخصصی بهش نگاه کنیم، AI به فناوری‌ای می‌گن که مثل هوش انسانی عمل می‌کنه و می‌تونه کارایی رو که معمولاً نیاز به حضور آدم‌ها داره، انجام بده. این مفهوم رو اولین‌بار یه دانشمند کامپیوتر به اسم «جان مک‌کارتی» تو دهه ۱۹۵۰ مطرح کرد. هوش مصنوعی مولد (Generative AI) هوش مصنوعی مولد همون تکنولوژیه که می‌تونه محتواهایی مثل تصویر، متن، آهنگ و... رو بر اساس یه دستور ساده بسازه. مثلاً DALL-E از OpenAI تو چند ثانیه تصاویر خیلی دقیق و پیچیده‌ای خلق می‌کنه، یا Suno که می‌تونه با توضیحات متنی، موسیقی تولید کنه. هوش مصنوعی مولد، بعد از اینکه حسابی با داده‌های مختلف آموزش دید، می‌تونه چیزی جدید بسازه. چت‌بات‌ها (Chatbots) قبلاً چت‌بات‌ها برای پشتیبانی مشتری بودن، اما حالا با هوش مصنوعی می‌تونن مکالمات عمیق‌تری رو پوشش بدن، از تاریخ گرفته تا دستور غذا. با سرمایه‌گذاری شرکت‌هایی مثل OpenAI و گوگل، شاید این چت‌بات‌ها در آینده به یه دستیار شخصی مجازی همه‌کاره‌ای که همیشه رؤیای AI بوده، تبدیل بشن. عامل (Agent) اگه اوایل تولد هوش مصنوعی مولد، همش حرف از چت‌بات‌ها بود، حالا کم‌کم داریم می‌رسیم به مفهومی به اسم "عامل". عامل‌های هوش مصنوعی نسل جدید چت‌بات‌ها هستن که قراره کارای عملی مثل خرید مواد غذایی یا رزرو رستوران رو هم انجام بدن. البته با استقلال بیشتر، احتمال خطاهاشون هم بیشتر می‌شه. الگوریتم (Algorithm) الگوریتم یه روش قدم‌به‌قدم برای حل مشکله که قرن‌هاست استفاده می‌شه؛ تو این فرایند، داده رو وارد می‌کنی، اونم با منطق خاص خودش پردازش می‌کنه و یه خروجی می‌ده. زندگی ما هم داره با همین الگوریتم‌های روتین پیش می‌ره؛ اما این اواخر، حرکت به سمت «یادگیری ماشین» خیلی جدی شده که اونم ریشه‌اش تو همین الگوریتم‌هاست.یادگیری ماشینی (Machine Learning)یادگیری ماشینی یعنی کامپیوترها با مرور داده‌های زیاد و بدون نیاز به آموزش مستقیم، یاد بگیرن. مثلاً اگه توی عکس‌های آیفون چهره‌تون رو تگ کنید، به‌مرور اپلیکیشن می‌تونه چهره شما رو در تصاویر دیگه تشخیص بده.توهم (Hallucination) توهم زمانی رخ می‌ده که یه مدل هوش مصنوعی جواب‌هایی می‌ده که قانع‌کننده به نظر می‌رسن، اما کاملاً ساختگی هستن. این مشکل به دلیل نبود پاسخ درست یا ناتوانی در گفتن «نمی‌دانم» ایجاد می‌شه و می‌تونه منجر به اشتباهات خطرناک یا اطلاعات نادرست بشه.