قرص بیزاکودیل برای چیست؟ + درمان یبوست موقت

به گزارش خبرنگار رکنا،  قرص بیزاکودیل (Bisacodyl) یک داروی ملین است که برای درمان یبوست و تخلیه روده‌ها قبل از انجام برخی معاینات پزشکی مانند کولونوسکوپی استفاده می‌شود. برای دیدن فیلم شناخت بیشتر قرص بیزاکودیل در اینجا کلیک کنید.

موارد استفاده از بیزاکودیل

در ادامه موارد مصرف را به صورت جدول و همچنین تشریحی برای شما توضیح داده ایم.

1. یبوست موقت

تعریف یبوست موقت: زمانی که دفع مدفوع کمتر از ۳ بار در هفته شود و همراه با احساس ناراحتی، زور زدن زیاد یا مدفوع سفت باشد.

عملکرد بیزاکودیل: این دارو باعث تحریک دیواره روده می‌شود و انقباضات روده‌ای را افزایش می‌دهد، در نتیجه مدفوع راحت‌تر از روده عبور می‌کند.

مصرف پیشنهادی: در شب یک قرص مصرف می‌شود تا در صبح اثر کند (6-12 ساعت طول می‌کشد).

2. تخلیه کامل روده‌ها قبل از معاینات پزشکی

در آزمایش‌هایی مثل:

کولونوسکوپی: که پزشک نیاز دارد روده به طور کامل تمیز باشد تا داخل آن را ببیند.

اشعه ایکس و سی‌تی‌اسکن شکم: برای مشاهده دقیق‌تر اندام‌های گوارشی.

جراحی‌های شکمی: برای پیشگیری از آلودگی و عفونت.

نقش بیزاکودیل: روده را به سرعت تخلیه می‌کند و برای آمادگی قبل از این روش‌ها، معمولاً همراه با رژیم غذایی مایع یا دیگر ملین‌ها تجویز می‌شود.

3. درمان یبوست پس از جراحی یا زایمان

چرا یبوست بعد از جراحی یا زایمان رخ می‌دهد؟

به دلیل کاهش حرکت بدن، استفاده از داروهای بیهوشی یا مسکن‌هایی مثل مرفین که فعالیت روده را کم می‌کنند.

نقش بیزاکودیل:

کمک به حرکت دوباره روده و جلوگیری از فشار بیش از حد هنگام دفع.

معمولاً به شکل قرص یا شیاف تجویز می‌شود.

4. یبوست در بیماران خاص یا سالمندان

شرایط خاص:

در افرادی که بیماری‌هایی مثل پارکینسون، دیابت، یا بیماری‌های عصبی دارند که حرکت روده کند شده است.

در سالمندانی که به دلیل کاهش فعالیت یا مشکلات گوارشی مزمن، یبوست دارند.

بیزاکودیل می‌تواند به عنوان یک ملین محرک کمک کند اما باید به طور موقت و با نظر پزشک مصرف شود.

5. به عنوان بخشی از رژیم درمانی یبوست مزمن

در موارد یبوست مزمن (یبوست طولانی‌مدت و مقاوم به درمان‌های عادی)، پزشک ممکن است بیزاکودیل را به همراه تغییرات رژیمی و دیگر درمان‌ها توصیه کند.

نکته: استفاده مداوم از بیزاکودیل خطر وابستگی دارد، بنابراین برای یبوست مزمن، مصرف این دارو باید کوتاه‌مدت و با مشورت پزشک باشد.

جدول نحوه مصرف قرص بیزاکودیل

1. نحوه مصرف قرص بیزاکودیل

الف. نحوه بلعیدن قرص‌ها:

قرص‌ها نباید خرد یا جویده شوند:

بیزاکودیل یک پوشش خاص دارد که باعث می‌شود دارو در روده (نه معده) آزاد شود. اگر این پوشش آسیب ببیند، ممکن است معده تحریک شود و اثر دارو کاهش یابد.

بهتر است قرص‌ها با یک لیوان کامل آب مصرف شوند.

ب. زمان مصرف:

معمولاً شب‌ها توصیه می‌شود:

اثرگذاری قرص 6 تا 12 ساعت طول می‌کشد، بنابراین مصرف آن در شب باعث می‌شود صبح هنگام به راحتی دفع صورت گیرد.

اگر برای معاینه پزشکی یا آمادگی جراحی باشد، پزشک ممکن است زمان دقیق‌تری را مشخص کند.

2. نحوه مصرف شیاف بیزاکودیل

الف. کاربرد شیاف:

شیاف برای اثرگذاری سریع‌تر نسبت به قرص استفاده می‌شود.

معمولاً در مواقعی که دفع فوری مدفوع نیاز است (مانند آمادگی فوری برای آزمایشات یا رفع یبوست شدید).

ب. زمان اثرگذاری:

شیاف بین 15 تا 60 دقیقه اثر می‌کند.

بهتر است در زمان‌هایی که نیاز به تخلیه سریع دارید، از آن استفاده کنید.

ج. روش استفاده:

دست‌ها را با آب و صابون بشویید.

شیاف را از بسته‌بندی خارج کنید.

دراز بکشید و به آرامی شیاف را داخل مقعد قرار دهید (ترجیحاً حدود 3-4 سانتی‌متر).

سعی کنید تا حداقل 15 دقیقه از دفع خودداری کنید تا شیاف به طور کامل اثر کند.

3. دوزهای مختلف بر اساس سن

الف. بزرگسالان و نوجوانان بالای 12 سال:

دوز رایج: 5 تا 10 میلی‌گرم (1 تا 2 قرص) در روز.

در صورت استفاده از شیاف: 10 میلی‌گرم در روز.

ب. کودکان 6 تا 12 سال:

مصرف کمتر از بزرگسالان است.

دوز رایج: 5 میلی‌گرم (1 قرص) در روز یا نصف یک شیاف (5 میلی‌گرم).

توجه: استفاده باید زیر نظر پزشک باشد.

ج. کودکان زیر 6 سال:

قرص‌ها معمولاً توصیه نمی‌شوند، چون اثرات ممکن است شدید باشد.

شیاف با دوز 5 میلی‌گرم فقط با نظر پزشک تجویز می‌شود.

د. سالمندان:

دوز مشابه بزرگسالان است (5 تا 10 میلی‌گرم).

به دلیل حساسیت بیشتر به داروها، بهتر است مصرف تحت نظر پزشک باشد تا از وابستگی یا عوارض گوارشی جلوگیری شود.

4. نکات و هشدارهای مهم

الف. مدت زمان مصرف:

بیزاکودیل فقط برای مصرف کوتاه‌مدت (معمولاً 1 تا 2 هفته) توصیه می‌شود.

استفاده طولانی‌مدت می‌تواند باعث وابستگی روده شود، به طوری که روده برای دفع مدفوع به دارو نیاز پیدا می‌کند.

ب. جلوگیری از کم‌آبی:

بیزاکودیل ممکن است باعث از دست دادن آب بدن شود (به ویژه اگر اسهال ایجاد کند).

همراه با مصرف این دارو باید به مقدار کافی آب نوشید تا بدن کم‌آب نشود.

ج. بیزاکودیل و سایر بیماری‌ها:

اگر بیماری‌های خاصی مانند:

انسداد روده،

آپاندیسیت،

کولیت اولسراتیو،

یا درد شکمی بدون تشخیص دارید، از مصرف بیزاکودیل پرهیز کنید مگر با مشورت پزشک.

د. در دوران بارداری و شیردهی:

معمولاً ایمن در نظر گرفته می‌شود، اما همیشه باید تحت نظر پزشک باشد.

شیاف معمولاً ایمن‌تر از قرص‌ها در این شرایط است.

عوارض جانبی قرص بیزاکودیل

مصرف بیزاکودیل ممکن است باعث بروز عوارض جانبی شود که شدت آن‌ها بستگی به دوز مصرفی، مدت زمان استفاده، و وضعیت سلامت فرد دارد.

در ادامه، عوارض جانبی شایع و جدی‌تر این دارو را توضیح داده‌ایم:

1. عوارض جانبی شایع

این عوارض معمولاً خفیف هستند و با قطع مصرف دارو برطرف می‌شوند:

دل‌درد یا گرفتگی شکم: به دلیل تحریک انقباضات روده.

اسهال: در برخی افراد ممکن است اسهال خفیف تا متوسط ایجاد شود.

حالت تهوع یا استفراغ: ممکن است در برخی افراد احساس ناخوشایند معده ایجاد شود.

احساس ناراحتی یا تحریک در ناحیه مقعد: به خصوص در مصرف شیاف.

2. عوارض جانبی کمتر شایع یا نادر

در برخی افراد ممکن است عوارض جدی‌تر ظاهر شود:

کم‌آبی بدن: به دلیل از دست دادن آب و الکترولیت‌ها (مانند پتاسیم) به‌ویژه در صورت اسهال شدید.

وابستگی به دارو: استفاده طولانی‌مدت ممکن است منجر به کاهش توانایی طبیعی روده برای دفع مدفوع شود.

سوزش یا التهاب مقعدی: مخصوصاً در صورت استفاده مکرر از شیاف.

اسپاسم‌های شدید شکمی: در برخی موارد انقباضات روده ممکن است دردناک باشد.

3. عوارض جدی (نادر)

این عوارض کمتر دیده می‌شوند اما نیاز به توجه فوری دارند:

کاهش پتاسیم خون (هیپوکالمی): ممکن است باعث ضعف عضلانی، خستگی، یا نامنظمی ضربان قلب شود.

حساسیت یا آلرژی به دارو: شامل علائمی مانند:

خارش یا تورم (به‌ویژه در صورت یا زبان).

بثورات پوستی.

مشکل در تنفس.

انسداد یا پارگی روده: در موارد نادر، به‌ویژه اگر روده به شدت حساس یا بیمار باشد.

کاهش شدید عملکرد روده‌ها: به دلیل وابستگی یا آسیب ناشی از مصرف طولانی‌مدت.

4. پیشگیری از عوارض

دوز مناسب: مصرف بیزاکودیل باید با دوز تجویز شده توسط پزشک انجام شود.

مدت زمان مصرف کوتاه: معمولاً فقط برای چند روز استفاده می‌شود (1-2 هفته).

آب‌رسانی کافی: برای جلوگیری از کم‌آبی، مقدار زیادی آب بنوشید.

مصرف با احتیاط در بیماری‌های خاص: در صورت داشتن مشکلاتی مثل انسداد روده، کولیت اولسراتیو یا درد شکمی غیرتشخیصی، از مصرف دارو خودداری کنید.

5. چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

در صورت بروز علائم زیر، فوراً به پزشک مراجعه کنید:

اسهال شدید یا مداوم.

ضعف یا خستگی غیرعادی.

درد شدید شکم.

علائم آلرژی (مانند بثورات پوستی، تورم، یا مشکل در تنفس).

خونریزی از مقعد یا مدفوع خونی.

اقدامات احتیاطی و نکات

در ادامه اقدامات احتیاطی و نکات مهم در مصرف بیزاکودیل را به صورت کامل توضیح می‌دهیم:

1. استفاده کوتاه‌مدت از دارو

بیزاکودیل فقط برای مدت کوتاه (حداکثر 1-2 هفته) باید مصرف شود. استفاده طولانی‌مدت از آن می‌تواند به وابستگی روده منجر شود، به طوری که روده بدون دارو قادر به انجام عمل دفع نمی‌شود.

اگر نیاز به درمان طولانی‌مدت برای یبوست دارید، بهتر است از روش‌های غیر دارویی مانند تغییرات رژیم غذایی (افزایش فیبر، مصرف مایعات، و فعالیت بدنی) استفاده کنید.

2. دوز صحیح دارو

مصرف دوز توصیه‌شده مهم است.

در بزرگسالان و نوجوانان بالای 12 سال: 5 تا 10 میلی‌گرم در روز (معمولاً یک یا دو قرص) یا 10 میلی‌گرم شیاف.

در کودکان زیر 12 سال، دوز باید طبق توصیه پزشک باشد.

استفاده بیش از حد از بیزاکودیل می‌تواند باعث اسهال شدید و از دست دادن الکترولیت‌ها شود.

3. هیدراتاسیون مناسب

مصرف بیزاکودیل ممکن است باعث از دست دادن آب و الکترولیت‌ها شود (به‌ویژه در صورت اسهال شدید)، بنابراین مهم است که در حین استفاده از این دارو، آب کافی بنوشید.

نوشیدن آب و مایعات به جلوگیری از کم‌آبی و جبران الکترولیت‌ها کمک می‌کند.

4. مصرف در دوران بارداری و شیردهی

بارداری: بیزاکودیل در دوران بارداری به طور معمول ایمن در نظر گرفته می‌شود، اما بهتر است همیشه قبل از مصرف دارو با پزشک مشورت کنید.

شیردهی: دارو به مقدار کم وارد شیر مادر می‌شود، بنابراین استفاده از بیزاکودیل در دوران شیردهی نیاز به مشورت با پزشک دارد.

5. استفاده در بیماران دارای مشکلات خاص گوارشی

در افرادی که دچار انسداد روده، آپاندیسیت، کولیت اولسراتیو، یا درد شکمی ناشناخته هستند، استفاده از بیزاکودیل ممکن است خطرناک باشد.

استفاده از بیزاکودیل در این شرایط می‌تواند باعث بدتر شدن وضعیت روده شود، بنابراین همیشه قبل از مصرف دارو از پزشک خود مشورت بگیرید.

6. توجه به علائم حساسیت

در صورت بروز علائم حساسیت یا آلرژی، مانند تورم صورت یا زبان، بثورات پوستی، یا مشکل در تنفس، فوراً مصرف دارو را متوقف کنید و به اورژانس مراجعه کنید.

این علائم می‌توانند نشان‌دهنده واکنش آلرژیک شدید باشند که نیاز به درمان فوری دارند.

7. مصرف همزمان با داروهای دیگر

اگر داروهای دیگری مصرف می‌کنید، به ویژه داروهای ضد اسید یا داروهای ضد درد مسکن (آسپرین، ایبوپروفن)، حتماً با پزشک خود در مورد تداخلات دارویی احتمالی مشورت کنید.

مصرف همزمان بیزاکودیل با داروهای دیگر می‌تواند تاثیرات دارویی را تغییر دهد و باعث افزایش خطر عوارض جانبی شود.

8. مصرف در سالمندان

سالمندان ممکن است به بیزاکودیل حساس‌تر باشند. بنابراین، دوز کمتر و نظارت بیشتر ضروری است تا از خطرات جانبی جلوگیری شود.

مصرف طولانی‌مدت بیزاکودیل در سالمندان می‌تواند باعث کم‌آبی و مشکلات الکترولیتی شود.

9. نحوه مصرف صحیح

قرص‌ها باید به صورت کامل بلعیده شوند و نباید جویده یا خرد شوند. این امر به حفظ پوشش مخصوص دارو کمک می‌کند تا در روده آزاد شود.

شیاف‌ها باید به آرامی در مقعد قرار گیرند و تا حد امکان از دفع زودهنگام جلوگیری شود.

اگر مصرف قرص یا شیاف باعث ناراحتی شد، مصرف دارو را متوقف کرده و با پزشک خود مشورت کنید.

10. علائم وابستگی به دارو

استفاده طولانی‌مدت از بیزاکودیل ممکن است منجر به وابستگی روده شود که در آن روده نیاز به دارو برای حرکت صحیح پیدا می‌کند. برای جلوگیری از این مشکل، بهتر است مصرف دارو را در کوتاه‌ترین زمان ممکن محدود کنید.

11. اقدام در صورت بروز عوارض جانبی شدید

در صورتی که اسهال شدید، ضعف عضلانی، درد شدید شکم یا مشکل در تنفس ایجاد شود، فوراً به پزشک مراجعه کنید.

همچنین در صورتی که متوجه خونریزی از مقعد یا مدفوع خونی شدید، دارو را قطع کرده و به اورژانس مراجعه کنید.

تداخلات دارویی

بیزاکودیل ممکن است با برخی داروها تداخل داشته باشد که می‌تواند باعث افزایش یا کاهش اثرات دارو یا بروز عوارض جانبی شود.

در اینجا برخی از مهم‌ترین تداخلات دارویی بیزاکودیل آورده شده است:

1. داروهای ضد اسید

تداخل: داروهای ضد اسید (مانند آلومینیوم هیدروکسید، کلسیم کربنات) ممکن است اثر بیزاکودیل را کاهش دهند. این داروها می‌توانند باعث کاهش جذب بیزاکودیل در روده شوند.

اقدام: اگر از داروهای ضد اسید استفاده می‌کنید، بهتر است بیزاکودیل را دست کم 1 ساعت پس از مصرف داروهای ضد اسید مصرف کنید.

2. داروهای مدر (دیورتیک‌ها)

تداخل: داروهای مدر (مثل فوروزماید یا هیدروکلروتیازید) می‌توانند باعث از دست دادن الکترولیت‌ها (به‌ویژه پتاسیم) شوند، که ممکن است خطر عوارض جانبی بیزاکودیل را افزایش دهد.

اقدام: مصرف همزمان این داروها با بیزاکودیل باید با احتیاط انجام شود. پزشک ممکن است مکمل‌های پتاسیم تجویز کند.

3. داروهای رقیق‌کننده خون (آنتی‌کوآگولانت‌ها)

تداخل: مصرف همزمان بیزاکودیل با داروهای رقیق‌کننده خون (مثل وارفارین) ممکن است خطر خونریزی را افزایش دهد.

اقدام: اگر از داروهای رقیق‌کننده خون استفاده می‌کنید، باید تحت نظر پزشک مصرف بیزاکودیل را انجام دهید.

4. داروهای مسکن غیر استروئیدی (NSAIDs)

تداخل: داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (مثل ایبوپروفن و آسپرین) می‌توانند به همراه بیزاکودیل خطر آسیب به دستگاه گوارش را افزایش دهند.

اقدام: اگر از این داروها استفاده می‌کنید، بهتر است مصرف بیزاکودیل را با مشورت پزشک انجام دهید.

5. داروهای حاوی آهن

تداخل: مصرف بیزاکودیل همزمان با داروهای حاوی آهن ممکن است باعث کاهش جذب آهن و اختلال در اثر داروهای آهن شود.

اقدام: بهتر است داروهای حاوی آهن را از بیزاکودیل جداگانه مصرف کنید و حداقل 2 ساعت فاصله بین آن‌ها بگذارید.

6. داروهای کاهش‌دهنده اسید معده (مثل پمپ پروتون‌ها)

تداخل: داروهایی که اسید معده را کاهش می‌دهند (مثل امپرازول یا لانزوپرازول) می‌توانند جذب بیزاکودیل را کاهش دهند.

اقدام: اگر این داروها را مصرف می‌کنید، بیزاکودیل را باید قبل از مصرف داروهای ضد اسید مصرف کنید.

7. داروهای ضد افسردگی یا داروهای ضد تشنج

تداخل: برخی داروهای ضد افسردگی یا داروهای ضد تشنج ممکن است باعث اختلال در عملکرد روده و کاهش توانایی روده برای انقباض طبیعی شوند.

اقدام: اگر از این داروها استفاده می‌کنید، باید مصرف بیزاکودیل تحت نظر پزشک باشد.

توصیه کلی برای تداخلات دارویی:

قبل از شروع مصرف بیزاکودیل، حتما به پزشک خود اطلاع دهید که از چه داروهایی استفاده می‌کنید.

هیچ‌گاه دارو را بدون مشورت پزشک تغییر ندهید یا با داروهای دیگر مصرف نکنید، حتی اگر تداخلات احتمالی مشخص نباشند.