جنگ اوکراین و مصایب فوتبال روسیه/ نسلی که می‌سوزد

  عصر ایران؛ احمد فرتاش- فیفا و یوفا اعلام کرده‌اند که محرومیت روسیه از حضور در میادین بین‌المللی فوتبال همچنان برقرار خواهد بود و تیم ملی فوتبال روسیه حق حضور در جام جهانی ۲۰۲۶ را ندارد. 

  روسیه حضور در جام جهانی ۲۰۲۲ و یورو ۲۰۲۴ را هم به دلیل جنگ با اوکراین از دست داده. همچنین تیم‌های باشگاهی این کشور نیز از حضور در تورنمت‌های بین‌المللی قاره اروپا محروم شده‌اند. 

  با این حال به نظر می‌رسد محرومیت‌های ورزش روسیه برای هیات حاکمه این کشور اهمیت چندانی ندارد؛ چراکه روسیه الان یک‌پنجم خاک اوکراین را از آن خودش کرده و قطعا این موضوع برای دولت این کشور مهم‌تر از مدال‌ها و افتخارات ورزشی است. 

  قبلا درباره‌ لطمه بزرگی که سعدالله‌اف، کشتی‌گیر ممتاز روس‌ها بابت جنگ اوکراین متحمل شده، نوشته‌ایم. تیم ملی فوتبال روسیه در برابر سعدالله‌اف تقریبا هیچ اهمیتی ندارد. 

  روسیه‌ پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، نتوانست جواز ورود به جام‌های جهانی ۱۹۹۸، ۲۰۰۶ و ۲۰۱۰ را کسب کند. در جام‌های ۱۹۹۴، ۲۰۰۲ و ۲۰۱۴ نیز در مرحله گروهی جام جهانی حذف شد. 

  در سال ۲۰۱۸، که روسیه میزبان جام جهانی بود، تیم ملی این کشور تا مرحله یک‌چهارم نهایی صعود کرد ولی آن‌جا در ضربات پنالتی مغلوب کرواسی شد و فرصت طلایی حضور در نیمه‌نهایی جام جهانی را از دست داد. 

  اگر کارنامه فوتبال شوروی را نیز به حساب روس‌ها بگذاریم، باید گفت که روس‌ها فقط یکبار در سال ۱۹۶۶ به نیمه‌نهایی جام جهانی رسیده‌اند که آن‌جا هم پس از شکست مقابل آلمان و پرتغال، به مقام چهارمی جام جهانی رضایت داده‌اند. 

  در مجموع فوتبال روسیه با اینکه در جام ملت‌های اروپا سه بار به فینال رسیده و یکبار هم قهرمان شده (شوروی ۱۹۶۰)، در جام جهانی تقریبا هیچ توفیقی نصیبش نشده و بنابراین محرومیت از جام جهانی ۲۰۲۶ هم نباید برای مقامات سیاسی روسیه غم‌انگیز باشد.

  با این حال محرومیت روسیه یا هر کشور دیگری از حضور در مسابقات بین‌المللی مهمی مثل المپیک یا جام جهانی، ذاتا تحقیرآمیز است. این تحقیر طبیعتا شامل ملت روسیه نیز می‌شود. تحقیر یک ملت از سوی نهادهای جهانی، قاعدتا جنبه سیاسی هم پیدا می‌کند و صرفا ماهیت ورزشی ندارد. 

  اگرچه روسیه امیدوار است با روی کار آمدن دولت ترامپ، فضای ضد روسیِ حاکم بر جهان غرب تا حد زیادی تعدیل شود، ولی یوفا به عنوان متولی فوتبال اروپا، بعید است تحت تاثیر سمپاتی ترامپ به پوتین قرار گیرد. 

  یوفا درخواست روسیه برای میزبانی یورو ۲۰۲۸ را رد کرده و اگر جنگ اوکراین در دوران ترامپ هم ادامه یابد، قطعا روسیه را از حضور در مسابقات راهیابی به جام ملت‌های اروپا (۲۰۲۸) نیز محروم خواهد کرد. 

  مسابقات راهیابی به جام ملت‌های اروپا، همیشه دو ماه پس از جام جهانی آغاز می‌شود. بنابراین اگر در سال ۲۰۲۶ آتش جنگ اوکراین همچنان روشن باشد، روسیه یورو ۲۰۲۸ را نیز از دست خواهد داد. 

   باید دید قاره اروپا چقدر بدون حمایت ایالات متحده آمریکا، از اوکراین در برابر روسیه پشتیبانی کند. اگر دولت اوکراین زیر بار قلدری روسیه نبود و صلح را در ازای از دست دادن یک‌پنجم خاک سرزمینش نپذیرد، کشمکش روسیه و اوکراین کش می‌آید و آن وقت باید دید اروپا تا کجا پشت اوکراین می‌ایستد تا جلوی زیاده‌خواهی روسیه را بگیرد. 

  شاید برخلاف تصور عمومی در جهان، توان و بویژه اراده اروپا برای حمایت از اوکراین در برابر روسیه، ولو بدون پشتیبانی آمریکا، آنقدر باشد که جنگ اوکراین پایانی قریب‌الوقوع نداشته باشد. 

   در این صورت، محرومیت فوتبال روسیه از میادین بین‌المللی تداوم می‌یابد. این موضوع شاید برای هیات حاکمه روسیه اهمیت چندانی نداشته باشد، ولی اثر زیانبار عمیقی برای فوتبالیست‌های روسیه دارد. 

   عمر حضور مفید یک فوتبالیست در میادین معتبر، ده سال است‌. بازیکنی که در مارس ۲۰۲۲، یعنی زمان آغاز جنگ اوکراین، ۲۰ ساله بوده، در یورو ۲۰۲۸ به سن ۲۶ سالگی می‌رسد. و این یعنی او شش سال بسیار مهم از دوران فوتبالش، در انزوای میادین داخلی روسیه سپری شده و فرصت حضور در دو دوره جام جهانی، دو دوره جام ملت‌های اروپا و شش دوره لیگ قهرمانان اروپا را از دست داده. 

   این "انزوای ملی"، دست کم برای نسلی طلایی از ستارگان فوتبال ایران آشناست. بازیکنانی چون ناصر محمدخانی، عبدالعلی چنگیز، حمید علیدوستی، محمد پنجعلی و ... در دهه ۱۳۶۰ فرصت حضور در دو جام جهانی ۱۹۸۲ و ۱۹۸۶ را به دلایل سیاسی و البته بدون اینکه محرومیتی بین‌الملل گریبانگیر فوتبال ایران شده باشد، از دست دادند. 

   مدیران وقت فوتبال ایران در سال ۱۹۸۱ تصمیم گرفتند تیم ملی ایران در مسابقات انتخابی جام جهانی ۱۹۸۲ شرکت نکند، در سال ۱۹۸۵ هم، که ایران درگیر جنگ با عراق بود، بازی در زمین بی‌طرف را نپذیرفتند و فرصت حضور در مسابقات راهیابی به جام جهانی ۱۹۸۶ از دست رفت.

  تیم ملی ایران با آن نسل طلایی شانس قابل توجهی داشت برای اینکه دست کم به جام جهانی ۱۹۸۶ صعود کند. ولی تصمیمات نادرست مدیران فوتبال ایران، حداقل پنج سال طلایی را از بهترین بازیکنان دهه ۱۳۶۰ گرفت و آن‌ها در آن پنج سال مجبور شدند عمدتا در جام باشگاه‌های تهران بدرخشند. آن نسل طلایی حتی می‌توانست در مسابقات راهیابی به جام جهانی ۱۹۹۰ هم نقش مهمی ایفا کند.‌

   غرض اینکه، محرومیت از حضور در مسابقات بین‌المللی، چه خودخواسته باشد چه ناشی از مجازات‌های فیفا و یوفا، آتش در خرمن عمر ورزشی یک نسل از ستارگان فوتبال هر کشوری می‌زند. و این مصیبتی است که الان گریبانگیر بازیکنان فوتبال روسیه شده.

  فوتبالیست‌های روس در پایان جام جهانی ۲۰۲۶، عملا پنج سال از حضور در مسابقات جهانی محروم بوده‌اند. اما این محرومیت ممکن است دست کم دو سال دیگر نیز ادامه یابد. یعنی تا یورو ۲۰۲۸. 

  باید دید جنگ اوکراین کی و چگونه تمام می‌شود. اگر این جنگ بدون عقب‌نشینی روسیه از یک‌پنجم خاک اوکراین پایان یابد، هیچ بعید نیست که فیفا و بویژه یوفا همچنان مانع حضور فوتبال روسیه در مسابقات مهم فوتبال جهان و اروپا شوند.