برخی از فعالان بازار سرمایه روزهای گذشته، احتمال اصلاح بازار و یک ریزش را بالا می‌دانستند و پیش‌بینی می‌کردند که بازار در روز دوشنبه کمی نزولی شده باشد، اما در شب گذشته یعنی یکشنبه شب، اخباری حول افزایش قیمت محصولات شرکت‌های خودروسازی منتشر شد و به‌نظر می‌رسد این اخبار کمی بتواند صنعت خودرو را پویاتر کند و بخشی از زیان شرکت‌های خودروسازی را جبران کند. یکی از مسائلی که اکنون بررسی آن از اهمیت بالایی برخوردار می‌شود، جاماندگی فرابورس و شاخص آن نسبت به بورس تهران و شاخص‌کل بورس است. از ابتدای سال‌جاری تاکنون، شاخص‌کل فرابورس در ریزش‌‌‌‌‌ها، تندتر ریزش‌کرده و تاکنون نتوانسته است که عقبماندگی خود را جبران کند. احتمال این امر وجود دارد که پس از مدتی، جریان نقدینگی از سهمها و نمادهای بزرگ به سمت شرکت‌های کوچکتر حرکت کند.
صندوق تثبیت از نمادهای کوچک حمایت نمی‌کند
هاتف شاملو، کارشناس بازار سرمایه در مورد عملکرد شاخص فرابورس گفت: شاخص فرابورس از شرکت‌هایی با مقیاس و بازار کوچک تشکیل شده‌است. در بورس و فرابورس هرکدام قوانین مختلفی برای پذیرش شرکت‌ها وجود دارد. در صورتی‌که شرکت‌ها شرایط پذیرش در بورس را نداشته و صرفا از حداقل شرایط در فرابورس برخوردار باشند، در فرابورس پذیرفته خواهند شد. قوانینی که شرایط شرکت‌ها را جهت پذیرش در فرابورس می‌‌‌‌‌سنجند شامل شناوری، مالکیت شرکت، میزان سرمایه و... می‌شود.
وی افزود: به دلیل ارزش بازار کوچک این شرکت‌ها، در زمان ریزش بازار، ریزش بیشتری را تجربه می‌کنند و این ریزش‌‌‌‌‌ها خود را در شاخص‌کل فرابورس نشان می‌دهند. در سال‌گذشته و تا پیش از یک ماه گذشته که بازار سرمایه یک روند ریزشی و نزولی را تجربه می‌کرد، شرکت‌های فرابورس اصلاح و نزول بیشتری داشتند. موضوع بااهمیت این است که شرکت‌های بورسی بازار بزرگتری دارند و غالب نمادهای بزرگ که در پرتفوی صندوق‌های سهامی دیده می‌شوند و زمانی‌که بازار وارد اصلاح و ریزش می‌شود از سهم‌‌‌‌‌های خود حمایت می‌کنند، به همین‌دلیل نسبت به نمادهای کوچکتر، ریزش کمتری را به‌ثبت می‌‌‌‌‌رسانند و شاخص‌کل فرابورس هم روند نزولی عمیق‌تری را داشت، بنابراین تفاوت آشکار میزان ریزش شاخص‌کل بورس و فرابورس به مدیریت و حمایت از نمادها برمی‌گردد.
شاملو اضافه کرد: یکی دیگر از دلایل ریزش شدید شاخص‌کل فرابورس به نحوه عملکرد صندوق تثبیت بازمی‌‌‌‌‌گردد. زمانی‌که این صندوق مبالغی را جهت حمایت از بازار تزریق می‌کرد، عمده آن وارد شرکت‌هایی می‌شد که ارزش بازاری بزرگتری داشتند و از نمادهای بزرگ حمایت می‌شد و شرکت‌های کوچک در‌برابر حمایت‌های دولتی رها شده‌بودند و از حمایت‌های صندوق تثبیت بی‌‌‌‌‌نصیب ماندند. همچنین بازیگران اصلی بازار هم که در سطوح پایین، نمادهای کوچک را خریده بودند، به دلیل محدودیت‌های متفاوت در بودجه‌و محدودیت‌هایی که قوانین معاملاتی برای کدها ایجاد‌کرده‌بودند، نمی‌توانستند از سهم‌‌‌‌‌های خود حمایت قوی داشته باشند. دلایل مذکور در کنار ریسک‌ها و تنش‌های سیاسی برون‌‌‌‌‌مرزی باعث‌شده که شاخص‌کل فرابورس ریزش بیشتری نسبت به شاخص‌کل بورس و شرکت‌های بورسی داشته‌باشد.
کارشناس بازار سرمایه ادامه‌داد: الگوها در گذشته نشان می‌دهند که شرکت‌های بزرگP/Eهای بهتر و پایین‌تر و سهم‌‌‌‌‌های کوچکتر P/Eهای بالاتری داشتند، اما در ریزش‌‌‌‌‌های اخیر با توجه به حمایت‌هایی که از سهم‌‌‌‌‌های بزرگ بازار شد، عملا شرکت‌های کوچکی که سودسازی مناسب و وضعیت خوبی داشتند، P/E کوچکتری نسبت به شرکت‌های بزرگ گرفتند. وی اضافه کرد: ممکن است که این موضوع بتواند باعث شود که شرکت‌های کوچکتر در زمانی‌که بازار چرخشی و صعودی شد، رشد بیشتری را تجربه کنند. رشد بیشتر شرکت‌های کوچک مانند یک الگو در سال‌های 97 و 99 هم تکرار شده‌است و با توجه بهP/Eهای کوچک آنها، احتمال تکرار آن الگو مجددا هم وجود دارد. امید وجود دارد که شرکت‌ها رشد بیشتری کنند و محدودیت سنگینی روی کدهایی که روی نمادهای کوچک فعالیت می‌کنند محدود یا بسته نشود تا بتوانند به حمایت از نمادهای کوچک هم کمک کنند تا پول‌های هوشمند و بزرگ هم وارد شرکت‌ها و نمادهای کوچک هم بشود.
موج مثبت به نهادهای کوچک خواهد رسید
علی خوش‌‌‌‌‌طینت در مورد عملکرد نامطلوب شاخص‌کل فرابورس گفت: به‌طور کلی، سهم‌‌‌‌‌های شاخص‌‌‌‌‌ساز و بزرگ عمدتا در بورس تهران پذیرفته‌شده و فعال هستند. زمانی‌که موج مثبتی در بازار سرمایه ایجاد می‌شود، سهم‌‌‌‌‌های شاخص‌‌‌‌‌ساز و بزرگ از نظر اندازه شرکت و تاثیرگذاری در شاخص، در خط‌مقدم رشد قرار دارند و رشد بیشتری می‌کنند چراکه در ریزش‌‌‌‌‌ها قیمت این نمادها و محصولات آنها بیشتر سرکوب شد و ریزش کرد. بنابر این زمانی‌که موج خوش‌بینی در بازار به جریان می‌افتد سهم‌‌‌‌‌های شاخص‌‌‌‌‌ساز در ابتدا به شاخص‌کل کمک می‌کنند و با توجه به اینکه این سهمها بیشتر در بورس اوراق‌بهادار تهران قرار دارند، به‌طور طبیعی، یک میزان عقبماندگی در شاخص‌کل فرابورس نسبت به شاخص‌کل بورس تهران دیده می‌شود.
وی افزود: در مرحله بعد رشد سهمها و نمادهای شاخص‌‌‌‌‌ساز کندتر می‌شود و ارزش معاملات آنها کمی کاهش می‌یابد و جریان نقدینگی از سمت این نمادهای بزرگ به سمت نمادهای کوچکی حرکت می‌کند که از رشد بازار جامانده‌‌‌‌‌اند که عمده این نمادها در بازار فرابورس پذیرفته‌شده‌اند. در ادامه احتمال مشاهده رشد نمادهای فرابورس وجوددارد.
چرا بررسی شاخص هموزن اهمیت بیشتری دارد؟
علی بهشتی‌‌‌‌‌‌‌روی، کارشناس بازار سرمایه گفت: اگر شاخص‌کل بورس و فرابورس را بررسی کنیم، شاخص‌کل بورس، نسبت به ابتدای سال رشدی حدود 10 تا 20هزار واحد را ثبت‌کرده که چندان قابل‌توجه نیست و تقریبا ثابت مانده‌است. در شاخص فرابورس نیز همین وضعیت مشاهده می‌شود، اما کمی بیشتر نسبت به بورس عقب مانده‌است. مقایسه این دو شاخص، قیاس درستی نیست چراکه جنس شرکت‌هایی که در این دو قرار دارند، متفاوت است. شرایط پذیرش در بورس تهران از منظر شفافیت و سودآوری نسبت به فرابورس سختگیرانه‌تر است و به‌طور طبیعی شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس تهران سطح بالاتری از این شرایط را برخوردار هستند و سایر شرکت‌ها در فرابورس پذیرفته‌شده‌اند.
بحث مهم‌تر این است که شاخص‌کل نباید ملاک بررسی قرار بگیرد، شاخص هموزن از اهمیت بالاتری برخوردار است و کم‌‌‌‌‌‌‌انتقادترین شاخص است که باید ملاک باشد. در مجموع، بورس و فرابورس با توجه به جنس شرکت‌هایی پذیرفته‌شده در خود، معنا پیدا می‌کنند و حرکت بازار جامع است، بازار نگاه نمی‌کند که شرکت در کدام بازار پذیرفته‌شده و به وضعیت بنیادی و تکنیکالی توجه خواهد کرد، بنابراین نباید دنبال ارتباط منطقی میان شاخص‌کل بورس و فرابورس بود.
