برزخ خانه های مجردی

  [شهروند] خانه مجردی به‌عنوان یک پدیده اجتماعی در جوامع غربی ریشه دارد.  این مساله اجتماعی از اواسط قرن بیستم به بعد به‌ویژه در دهه‌های 1960 و 1970 میلادی در جوامع غربی رایج شد. البته جامعه ایران نیز از دهه 1380 (2000میلادی) به بعد شاهد خانه‌های مجردی در کلانشهرها بود.  زندگی مجردی، یک فرهنگ وارداتی است، اما نباید فراموش کرد شرایط اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ایران که تحت‌تاثیر سبک زندگی غربی قرار گرفته نیز در پذیرش آن تأثیرگذار بوده است. به عنوان نمونه، جوانان ایرانی به‌ویژه در شهرهای بزرگ با تغییرات اجتماعی و فرهنگی مواجه هستند. همین موضوع باعث شده، زندگی مجردی یک گزینه برای آنها باشد. افزایش سطح تحصیلات و ورود جوانان به بازار کار هم سبب شده آنها به استقلال مالی دست یابند، بنابراین برخی از آنان تمایل دارند، زندگی مجردی را تجربه کنند. رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی هم نقش مهمی در انتقال فرهنگ‌های مختلف از جمله سبک زندگی مجردی دارند. درواقع رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی با تولید محتواهای دلخواه زندگی غربی در تغییر نگرش‌ها در جوامع نسبت به زندگی مجردی تاثیرگذار بوده‌اند. بالا رفتن سن ازدواج در ایران هم به افزایش زندگی مجردی دامن زده است. با همه این تفاسیر خانه مجردی در فرهنگ ایرانی به عنوان یک موضوع پیچیده و چندوجهی شناخته می‌شود که نیاز به توجه و برنامه‌ریزی مسئولان فرهنگی کشور دارد.

 زندگی مجردی یکی از عوامل تهدیدکننده بنیان خانواده است
رهبر معظم انقلاب اسلامی در بیانات خود به تأثیرات منفی فرهنگ غربی بر جوانان و خانواده‌ها اشاره کرده و بر لزوم حفظ هویت فرهنگی و اسلامی تأکید دارند. رهبر انقلاب، نهاد خانواده و نقش آن در تربیت نسل آینده را بسیار تاثیرگذار دانسته‌اند. و زندگی مجردی را یکی از عوامل تهدیدکننده بنیان خانواده معرفی کرده‌اند. ایشان بر ضرورت ارائه تسهیلات و حمایت‌های اجتماعی برای ازدواج جوانان تأکید کرده و زندگی مجردی را نتیجه مشکلات اقتصادی و اجتماعی دانسته‌اند. این بیانات رهبری نشان‌دهنده نگرانی ایشان از پیامدهای اجتماعی و فرهنگی زندگی مجردی در کلانشهرها و تأکید بر اهمیت حفظ خانواده و فرهنگ اسلامی است.

جوانان تحت‌تاثیر سبک زندگی همسالان شان در سایر کشورها در پی زندگی مجردی هستند
به گفته مهرداد امیری، روانشناس و عضو هیات‌علمی دانشگاه فرهنگیان، پدیده خانه مجردی یکی از نتایج دوران گذار از جامعه سنتی به مدرنیته است. امیری به «شهروند» می‌گوید: «در جهان امروز، جوانان بیشتر تحت‌تاثیر همسالان خود در داخل و خارج از کشور هستند و از رفتارهای آنها الگوبرداری می‌کنند.» بنابرنظر این روانشناس، گسترش فناوری و شبکه‌های اجتماعی روند اطلاع‌رسانی را تسریع کرده، بنابراین، جوانان به راحتی از سبک زندگی جوانان کشورهای اروپایی و آمریکایی الگوبرداری می‌کنند.  این عضو هیات‌علمی دانشگاه فرهنگیان بیان می‌کند: «کار کردن نوجوانان در کشورهای غربی متداول است. همین الگو در میان نوجوانان ما هم در حال تکرار شدن است. برخی نوجوانان با استقلال مالی در پی مستقل زندگی کردن هستند.»  این روانشناس عنوان می‌کند: «برخی از جوانان امروزی مایل‌ هستند به دور از نظارت و کنترل خانواده، آزادی‌عمل بیشتری داشته باشند تا به شیوه‌ای که دوست دارند، زندگی کنند، بنابراین به دنبال تشکیل زندگی مجردی هستند. متاسفانه این رویه به شهرهای کوچک هم کشیده شده است.»   

خانه‌های مجردی سبک زندگی جدیدی را رواج می‌دهند
بنابر گفته‌های امیری زندگی مجردی آسیب‌هایی را بی‌شک متوجه فرد می‌کند.بنابرنظر این روانشناس برخی از این جوانان قصدشان از خانه مجردی، لذت‌جویی است، بنابراین آسیب‌هایی همچون اعتیاد، بارداری‌های ناخواسته و سقط‌های غیرقانونی دامن آنها را می‌گیرد.  این عضو هیات‌علمی دانشگاه فرهنگیان اظهار می‌کند: «خانه مجردی، مقوله‌ای اجتماعی و فرهنگی است که نیاز به توجه و برنامه‌ریزی از طرف مسئولان این حوزه دارد. جوانان بیش از گذشته به دنبال تشکیل هسته‌هایی برون‌خانوادگی هستند. خانواده‌های تک‌نفره‌ای که مدل جدیدی از زندگی را رواج می‌دهند. درواقع این سبک زندگی، هسته‌های نوین اجتماعی هستند که نباید رها شوند.» او عنوان می‌کند: «عدم توجه به این پدیده اجتماعی بی‌شک در آینده جامعه را دچار بحران می‌کند. افزایش این خانه‌ها به‌خصوص در مناطق کم‌برخوردار حتی می‌تواند زنگ هشداری باشد برای تشکیل گروه‌های سرقت، قلدری و ... در جامعه.»

خانه مجردی بالقوه بسترهای کجروی جوانان را به‌وجود می‌آورد
یکی از پدیده‌های نوظهوری که به‌عنوان یک مساله اجتماعی، رسانه‌ها به آن می‌پردازند و افکارعمومی را به خود مشغول داشته، افزایش زندگی‌های مجردی است. به گفته مصطفی آب‌روشن، پژوهشگر اجتماعی به «شهروند»   آنچه می‌تواند به‌عنوان آسیب ناشی از این روند مورد واکاوایی قرار گیرد، تفاوت بین‌نسلی و شکافی است که بین والدین و نسل جوان به‌وجود آمده است.»  او اظهار می‌کند: «برخی از جوانان به منظور کسب آرامشی که در ذهن خود تصویر می‌کنند به زندگی مجردی روی می‌آورند. همین مساله به‌طور بالقوه بسترهای کجروی جوانان را در نبود ابزارهای کنترلی همچون خانواده به‌وجود می‌آورد.» آب‌روشن عنوان می‌کند: «طرد عاطفی جوانان و ترک خانواده، این گروه از جوانان را آسیب‌پذیرتر خواهد کرد  و هزینه بیشتری به جامعه تحمیل خواهد شد.»

درونی کردن ارزش‌های کدگذاری شده جامعه در باور جوانان، آنان را در برابر پذیرش انگیزه‌های انحرافی واکسینه می‌کند
این جامعه‌شناس می‌گوید: «در دنیای مدرن امروزی میل به کار، تحصیل و رقابت در زندگی موجب بالا رفتن سن ازدواج جوانان شده است. اما به‌طور اخص وضعیت اقتصادی و اجتماعی باعث شده بخش از جوانان به مجردی قطعی برسند و به تبع آن تمایل به زندگی مجردی افزایش پیدا کرده است.»
 او ادامه می‌دهد: «عواملی همچون کسب آزادی‌های بیشتر، تغییر شیوه‌های زندگی، مهاجرت، افزایش سن ازدواج، تفاوت فرهنگی میان اعضای خانواده، طلاق و طرد عاطفی از جمله دلایلی هستند که افزایش زندگی مجردی را در پی داشته‌اند.» این پژوهشگر اجتماعی بیان می‌کند: «نهادهای فرهنگی و نظام آموزش و پرورش باید مهارت‌های زندگی و استانداردهای اجتماعی  را در دستور کار خود قرار دهند. در چنین شرایطی جوانان می‌توانند از جهت تراز فکری در سطحی قرار بگیرند که در برابر آسیب‌های احتمالی مقابله کنند.»