بهشت دزدان ایرانی کجاست؟

روز گذشته یکی از کسب‌وکارها در حوزه فناوری، نشستی برگزار کرد تا پس از پنج سال هم از تولید محصولش که یک ردیاب خودروست، توضیح دهد و هم آماری از میزان سرقت خودروها در کشور و تاثیر استفاده از ردیاب‌های خودرو برای جلوگیری از سرقت ارائه دهد.

جدیدترین گزارش منتشرشده از سرقت خودرو در تهران نشان می‌دهد، شهر تهران با 13 هزار و 877 مورد، خراسان رضوی با 7 هزار و 137 مورد، استان اصفهان با 6 هزار و 712 مورد، غرب استان تهران با 6 هزار و 215 مورد، استان البرز با 4 هزار و 605 مورد و استان آذربایجان شرقی با 4 هزار و 17 مورد، به‌ترتیب بیشترین موارد سرقت خودرو در کشور را دارند. شهر تهران در دزدیده شدن خودروهایش صدرنشین است و پژو و پراید با سهم 89 درصدی، بیشتر از سایر خودروها دزدیده می‌شوند. این آمار را پلیس براساس داده‌های سال 1402 اعلام کرده است.

روز گذشته یکی از کسب‌وکارها در حوزه فناوری، نشستی برگزار کرد تا پس از پنج سال هم از تولید محصولش که یک ردیاب خودروست، توضیح دهد و هم آماری از میزان سرقت خودروها در کشور و تاثیر استفاده از ردیاب‌های خودرو برای جلوگیری از سرقت ارائه دهد. این تولیدکننده، برای ارزیابی دیدگاه مردم درباره امنیت خودروها در برابر سرقت، با همکاری یک آژانس تحقیقات افکار عمومی با مشارکت 500 نفر از کاربران این ردیاب، همچنین سایر افراد صورت گرفت که نتایج قابل توجهی داشت.

براساس نتایج این نظرسنجی، 68 درصد افراد بیش از گذشته نگران سرقت خودرو هستند. در این میان زنان بیش از مردان احساس می‌کنند که در پنج سال گذشته میزان سرقت وسایل نقلیه در کشور بالا رفته است؛ 76 درصد زنان در برابر 68 درصد مردان شرکت‌کننده در این نظرسنجی.

آمار بالای سرقت خودرو در غرب تهران

یوسف دوست‌حسینی، مدیر این کسب‌وکار و متخصص حوزه فناوری و اطلاعات، جزئیاتی از آمار جمع‌‌آوری شده با همکاری فراجا را اعلام کرد.

براساس اطلاعات ارائه‌شده از سوی پلیس فراجا، شهر تهران صدرنشین تعداد سرقت خودرو در کشور است، تعداد سرقت‌های گزارش شده در پلیس آگاهی غرب استان تهران، به تنهایی بیشتر از بسیاری از استان‌های کشور است. بعد از شهر تهران، استان‌های خراسان رضوی و اصفهان، هم‌زمان با جمعیت بالاتری که نسبت به دیگر استان‌ها دارند، در صدر این فهرست قرار گرفته‌اند.

پرسرقت‌ترین مناطق سرفرماندهی‌های فراجا برای سرقت خودرو در سال 1402 به این ترتیب است: شهر تهران 13 هزار و 877 مورد، خراسان رضوی 7 هزار و 137 مورد، استان اصفهان 6 هزار و 712 مورد، غرب استان تهران 6 هزار و 215 مورد، استان البرز 4 هزار و 605 مورد و استان آذربایجان  شرقی 4 هزار و 17 مورد.

سهم ۸۹ درصدی پراید و پژو

در سال 1402، میزان ثبت سرقت عددی معادل 76 هزار و 700 خودرو در کشور بود، یعنی 86/3 سرقت خودرو به‌ازای هر 100 هزار نفر از جمعیت. 44 درصد از کل سرقت‌های خودرو در تهران ثبت شده که معادل عددی بیش از 18 هزار و 606 مورد بوده است. 89 درصد از کل سرقت‌های خودرو در ایران، در سال 1402 مربوط به پراید و انواع پژو بوده. آمارهای پلیس نشان می‌دهد خودروهای مدل سال 89 به پایین، بالاترین آمار سرقت را در کشور دارند. تحریک قفل مرکزی، استفاده از سیم مفتولی، کج کردن در، شکستن شیشه و توپی‌زنی از پرتکرارترین روش‌های سرقت خودرو است.

سرقت با سوئیچ روشن، ایجاد تصادف ساختگی، سرقت تحت پوشش مامور، سرقت تحت پوشش خریدار و حمل با جرثقیل، از دیگر روش‌های پرتکرار سرقت خودروست. تجهیز به ردیاب جی‌پی‌اس، تجهیز خودرو به سوئیچ مخفی، استفاده از ابزار ضدسرقت مثل قفل فرمان و پدال، آژیر، دزدگیر، همچنین استفاده از فناوری روز برای ساخت کلید و سوئیچ، توصیه پلیس برای پیشگیری از سرقت است.

مطالعاتی که از سوی این تولیدکننده انجام شده نشان می‌دهد که آمار سرقت خودرو در ایران حتی از کشورهای اروپایی‌ پایین‌تر است، اما همین میزان سرقت، باتوجه به دارایی بودن خودرو، اثرات روانی و اجتماعی بسیاری برای افراد و خانواده‌های مالباخته دارد. در عین حال استفاده از ردیاب‌های خودرو کمک زیادی به کاهش سرقت و افزایش آمار کشفیات کرده است.

یک خودرو، معادل حداقل ۳ سال حقوق

آنطور که برآورد شده، حدود 400 میلیون تومان، قیمت ارزان‌ترین خودروی سواری صفر کیلومتر در ایران است، مقایسه این عدد با حداقل حقوق پایه در قانون کار نشان می‌دهد با درآمد ماهانه 11 میلیون تومان، ارزان‌ترین خودروی صفر کیلومتر می‌تواند به اندازه 36 ماه کارکرد یک نفر ارزش داشته باشد، یعنی با سرقت خودرو، سرمایه سه سال کار کردن یک فرد از دست می‌رود.

در شرایطی که بازار خودرو مثل بازار طلا و ارز تبدیل به یک بازار مالی شده و قیمت آن هر روز بالاتر می‌رود، نمی‌توان انتظار داشت که درآمد سه سال کار کردن، منتهی به خرید یک خودرو شود. به همین دلیل گفته می‌شود که خودرو شخصی قبل از اینکه یک کالای مصرفی باشد، تبدیل به یک کالای سرمایه‌ای شده است.

آمار به دست آمده از عملکرد اداره‌های پلیس آگاهی در کشور و جمع‌بندی آماری وقوع و کشف بیانگر این است که در سال 1402 از 100 درصد خودروهای موجود در کشور، 0/26 درصد انواع خودروها مورد سرقت قرار گرفته‌اند که 86/2 درصد از این سرقت‌ها منجر به کشف شده، درحالی‌که در مقایسه با مدت مشابه سال 1401، با کاهش 9/1 درصدی سرقت و افزایش 4/1 درصدی کشف مواجه است.

بنابر اطلاعاتی که پلیس اعلام کرده، کمترین ایمنی خودرو مربوط به خودروهای پراید و انواع پژو با تولید سال‌های قبل از 89 است. در حال حاضر بیشتر خودروهای مدل بالای 1401 تولید داخل، همچنین خودروهای مونتاژی وارداتی، از ایمنی قابل قبول‌تری در برابر سرقت برخوردارند. بر این اساس خودروهای مدل 1390 تا 1403 حدود 25 درصد از کل سرقت‌ها و خودروهای قبل از سال 1392، 75 درصد از سرقت‌ها را به خود اختصاص داده‌اند. خودروهای مدل هر یک از سال‌های بین 1390 تا 1403 یک تا دو درصد کل سرقت‌های سال 1402 را به خود اختصاص داده‌اند. این گزارش نشان می‌دهد که بیشترین خودروهای سرقتی، تولیدشده سال 84 بوده‌اند.

تهران چه وضعیتی دارد؟ بنا بر این گزارش، آمار سرقت خودرو در شهر تهران در سال 1402 به این صورت است: 18 هزار و 606 خودروی سرقت‌شده، سهم 24 درصدی سرقت خودرو در تهران نسبت به کل کشور، 15/4 درصد کاهش سرقت خودرو در تهران. تعداد خودروهایی هم که در این سال کشف شده، 13 هزار و 279 دستگاه و کشف آن هم 17 درصد است.

براساس گزارش پلیس، در سال 1402، 76 هزار و 700 خودرو به سرقت رفته‌اند. براساس اعلام فراجا، در پایان سال 1402، 29 میلیون و 500 هزار دستگاه خودرو در ایران دارای پلاک فعال بوده‌اند. در این میان آمار کشف خودروهای سرقتی در ایران در سال 1402 هم، 66 هزار و 100 دستگاه بوده است.

افزایش سرقت، باور ۷۳ درصد از جمعیت

در سال 1402 به میزان 143 هزار و 576 بار در سایت‌ها و شبکه‌های اجتماعی درباره سرقت خودرو صحبت شده است. در ماه‌های پایانی سال 1402 نسبت به ماه‌های ابتدایی، محتواهای مرتبط با سرقت خودرو در شبکه‌های اجتماعی، رشد چند برابری پیدا کرده است. این مسئله نشان‌‌دهنده بالا رفتن حساسیت عمومی و توجه به معضل سرقت است. بررسی‌ها نشان می‌دهد، 73 درصد از جمعیت کشور معتقدند در پنج سال گذشته، آمار سرقت وسایل نقلیه افزایش یافته است.

احساس ناامنی در شهرهای بزرگ بیشتر از شهرهای کوچک و روستاهاست. 69 درصد از مالکان خودروهای زیر دو میلیارد تومان و 47 درصد مالکان خودروهای بالای دو میلیارد تومان معتقدند که در پنج سال گذشته، آمار سرقت وسایل نقلیه صعودی بوده است. تلقی ساکنان شهرهای بزرگ از میزان سرقت خودرو در سال‌های اخیر با تلقی ساکنان روستاها تفاوت قابل توجهی دارد.

درحالی‌که 70 درصد از ساکنان شهرهای بزرگ معتقدند که میزان سرقت در پنج سال گذشته رشد کرده در شهرهای کوچک، بیشتر افراد  ـ 64 درصد ـ معتقدند میزان سرقت در این سال‌ها تغییر نکرده یا حتی کمتر شده است. از طرفی بیشتر پاسخ‌دهندگان ـ 45 درصد ـ اظهار کرده‌اند که احساس می‌‌کنند سرقت خودرو در پنج سال گذشته کاهش یافته و تقریباً نصف میزان شهرنشین‌ها ـ 36 درصد ـ اظهار کرده‌اند که تعداد سرقت خودرو و موتور بالا رفته است.

احساس ناامنی در جوانان

نتایج این نظرسنجی همچنین نشان می‌دهد، ادراک امنیت برای سالمندان بیشتر از جوانان است، درحالی‌که 77 درصد جوانان 18 تا 24 ساله معتقدند، میزان سرقت خودرو در کشور طی پنج سال گذشته افزایش یافته، این نسبت با افزایش سن، کمتر شده و درنهایت 50 درصد از افراد بالای 65 سال چنین تلقی‌ای از تغییرات روند سرقت خودرو در کشور دارند. همچنین درحالی‌که 68 درصد شرکت‌کنندگان در نظرسنجی کل کشور، تلقی‌شان از روند سرقت خودرو در سال‌های گذشته صعودی است، در استان‌های بزرگ این نسبت بسیار بالاتر است و بعضاً به 81 درصد ـ آذربایجان شرقی ـ می‌رسد. به‌طور دقیق‌تر 78 درصد از تهرانی‌های شرکت‌کننده در نظرسنجی، معتقدند که میزان سرقت در کشور طی سال‌های گذشته افزایش یافته است.

نیوزیلند در صدر جهان

در بخشی از این گزارش به آمار جهانی سرقت خودرو و وضعیت ایران اشاره شده است. از میان کشورهای جهان، نیوزیلند با نرخ سرقت یک هزار و 172 مورد به‌ازای هر 100 هزار نفر جمعیت، بیشترین آمار سرقت خودرو را در دنیا دارد، این نرخ معمولاً برای کشورهای مورد بررسی، حدود 100 مورد به‌ازای هر 100 هزار نفر است. بعد از نیوزیلند، اروگوئه، ایتالیا، ایالات‌متحده آمریکا و یونان به چشم می‌خورند.

بعد از آنها هم به‌ترتیب سوئد، استرالیا، انگلستان، هلند، شیلی، مکزیک، فلاند، پرتغال، سوئیس و کلمبیا قرار دارد و بعد از کلمبیا، ایران دیده می‌شود. در تمام کشورهای دنیا، سارقان دنبال خودروهای قدیمی‌تر می‌روند. پژوهشی که در سال 2020 از سوی اف‌بی‌آی انجام شد، نشان داد بیشترین خودروهای سرقتی این کشور، مربوط به مدل‌های 2000 تا 2006 است.

فورد پیکاپ، شورلت پیکاپ و هوندا سیویک، بیشترین تعداد سرقت‌های خودرو را در آمریکا به خود اختصاص دادند. در بین خودروهایی که مدل‌های جدیدترشان بیشتر سرقت می‌شوند، نام نیسان آلتیما و تویوتا کرولا به چشم می‌خورد. کشور کانادا هم در سال 2023 نرخ سرقت 286 مورد به‌ازای هر 100 هزار نفر را تجربه کرده که این عدد بیش از چهار برابر میانگین جهانی است، روند تغییرات نرخ سرقت در کانادا از سال 2000 تا 2012 عموماً نزولی بوده که دلیل آن، استفاده از تکنولوژی در خودروها و ابزارهای پیشگیری از سرقت بوده است.

در سال‌های اخیر اما این روند متوقف و اخیراً صعودی شده است، به‌طوری‌که در سال 2023 نرخ سرقت در کانادا پنج درصد نسبت به سال 2022 رشد کرده است.  گزارش‌های جدید از سرقت خودرو در ایتالیا با 59 میلیون نفر جمعیت هم نشان می‌دهد که در سال 2023 این کشور 132 هزار مورد سرقت خودرو داشته است. این آمار نشان می‌دهد که نرخ سرقت خودرو در این کشور، معادل 221 مورد به‌ازای هر 100 هزار نفر است، میزان سرقت در این کشور نسبت به سال 2022، حکایت از رشد 7 درصدی دارد. سه مدل فیات، یعنی فیات پاندا، فیات 500 و فیات پانتو، بالاترین سهم را در سرقت‌ها دارند. 80 درصد سرقت خودرو در ایتالیا، مربوط به شهرهای کامپانیا، لاتزیو، پوگلیا، سیسیل و لامباردی است.

سرقت بالای مگان ۴ و کلیو ۴ در فرانسه

آمار سرقت خودرو در فرانسه هم نشان‌‌دهنده رشد 19 درصدی در دو سال گذشته دارد. دو مدل خودرو مگان 4 و کلیو 4، از شرکت رنو، بیشترین تعداد سرقت خودرو را در فرانسه داشته‌اند. براساس این گزارش، بیش از 70 هزار خودرو در این کشور طی سال 2023 سرقت شده که در مقایسه با سال 2021 رشد 19 درصدی را نشان می‌دهد. بعد از رنو، انواع مدل‌های پژو، به‌طور خاص پژو 2008 و انواع مدل‌های تویوتا در رتبه‌های بعدی بالاترین آمار سرقت در فرانسه قرار گرفته‌اند.

پلیس انگلستان هم در سال 2023 از سرقت 64 هزار خودرو در این کشور خبر داده است که این آمار پنج درصد بالاتر از آمار ارائه‌شده در سال 2022 است. سه برند؛ لکسوز، لندرور و جگوار بیشترین آمار سرقت خودرو در انگلستان را دارند. سرقت خودرو در اسپانیا هم قابل توجه است. 31 هزار خودرو در سال 2023 در این کشور دزدیده شده‌اند، این عدد نسبت به آمار سال قبل از آن، 17 درصد بالا رفته است، بنز، بی‌ام‌و و تویوتا بیشترین آمار سرقت خودرو در بین برندها را دارد.

آلمان هم مانند دیگر کشورهای اروپایی با رشد آمار سرقت خودرو در سال 2023 مواجه شده است. پلیس این کشور می‌گوید در این سال نزدیک به 30 هزار خودرو دزدیده شده که نسبت به سال گذشته 17/5 درصد افزایش یافته است. جیپ گرند چروکی، کیا استینگر و رنج روور، بالاترین آمار سرقت خودرو در آلمان در بین مدل‌های مختلف را به خود اختصاص داده‌اند.

نرخ سرقت خودرو در این کشورها حداقل 220 مورد به‌ازای هر 100 هزا نفر است. دفتر مقابله با مواد مخدر و جرم سازمان ملل متحد، آخرین‌بار در سال 2018 گزارش رسمی درباره سرقت خودرو در سطح جهان منتشر کرد. براساس این گزارش، میانگین نرخ سرقت خودرو در دنیا، معادل 85/3 به‌ازای هر 100 هزار نفر است. مقایسه این عدد با گزارش‌های پلیس ایران نشان می‌دهد که میزان سرقت در ایران تا حد زیادی به میانگین جهانی نزدیک است. در ایران 86/3  مورد نسبت خودروهای سرقتی به‌ازای هر 100 هزار نفر است و میانگین جهانی 85/3 نسبت سرقت خودرو به‌ازای هر 100 هزار نفر است.

چرا خودروهای قدیمی؟

علی فتوت احمدی، عضو هیئت‌علمی دانشگاه صنعتی شریف و مدیرعامل شرکت تولیدکننده در این نشست به مسئله ادراک جامعه از امنیت اشاره کرد. به گفته او، با اینکه آمار سرقت در ایران نزدیک به متوسط جهانی است اما مردم احساس ناامنی روانی دارند. یوسف دوست‌حسینی هم به‌عنوان متخصص حوزه فناوری و اطلاعات و مدیر این کسب‌وکار توضیح داد که بررسی‌ها نشان می‌دهد، احساس امنیت به سن افراد هم بستگی دارد: «در این بررسی مشخص شد که هرچقدر به قشر جوان نزدیکتر می‌شویم، نگرانی آنها نسبت به سرقت بالاتر می‌رود. درحالی‌که افراد میانسال دغدغه کمتری نسبت به این موضوع دارند.»

او در ادامه  به سوالات خبرنگاران پاسخ داد و درباره اینکه چرا سارقان بیش از همه خودروهای قدیمی را سرقت می‌کنند، توضیح داد: «ضریب امنیتی خودروهای قدیمی کم است، به همین دلیل هم سارقان به سمت این خودروها می‌روند. البته نکته جالب اینجا بود که از طریق نصب همین ردیاب‌ها، ما با همکاری پلیس توانستیم به انبار موتورسیکلت‌های مسروقه برسیم.

یعنی این دستگاه‌ها در این زمینه هم می‌توانند کمک‌کننده باشند.» مدیران این شرکت، تاکید کردند که هدف آنها معرفی محصول نیست، بلکه در تلاشند تا نرخ آگاهی استفاده از این دستگاه‌ها را بالا ببرند تا ضریب امنیت خودروها بیشتر شود: «قیمت این محصول نیم‌درصد ارزش دارایی یک خودروست و با نصب آن می‌توان امنیت دارایی را به بیش از 80 درصد رساند.»

خبرنگاری پرسید که حریم شخصی کاربران چطور تامین می‌شود؟ آن هم در شرایطی که با نصب این دستگاه، به‌راحتی می‌توان موقعیت قرار گرفتن خودرو را به دست آورد. دوست‌حسینی در این‌باره توضیح داد: «تمام داده‌های کاربران به‌صورت رمز‌نگاری شده و بدون نام وارد شده است، بنابراین نمی‌توان متوجه شد که این موقعیت مربوط به چه کسی است. ما ذیل قوانین کشور، حریم خصوصی کاربران را رعایت کرده‌ایم و این جزو تعهدات ما به کاربران است.»

براساس اعلام او، بررسی‌ها نشان می‌دهد که ارزش وسایل نقلیه شخصی در کشور بیش از 10 هزار همت برآورد شده است. البته این عددها به‌دلیل شرایط تورم مضمن در کشور، تقریباً جایگزین پذیری‌اش تضعیف شده و تبدیل به یک دارایی شده است. یعنی از یک دارایی مصرفی تبدیل به یک دارایی سرمایه‌ای شده است. ردیاب جی‌پی‌اس یکی از موثرترین راهکارها برای پیشگیری از سرقت خودروست: «بررسی‌ها نشان می‌دهد که در ایران تنها دو درصد از مردم برای ایمنی وسایل نقلیه‌شان از این تجهیزات استفاده می‌کنند، درحالی‌که در کشورهای توسعه‌یافته این عدد 20 درصد است.»

به گفته او، بنا بر آنچه در گزارش‌های پلیس آمده، سارقان از روش‌های کلاسیک سرقت استفاده می‌کنند، بنابراین استفاده از فناوری برای جلوگیری از سرقت و افزایش امنیت خودروها با استفاده از این فناوری، می‌تواند نقش زیادی در تامین امنیت آنها دارد.

دوست‌حسینی در ادامه با نگاهی به وضعیت سرقت در کشورهای جهان هم گفت: «آنچه در کشورهای مختلف دیده می‌شود این است که شهرها و کلان‌شهرها بالاترین میزان سرقت را به خود اختصاص داده‌اند، در آمریکا هم مانند ایران، بیشتر از همه خودروهای قدیمی برای سارقان جذاب‌تر است و خودروهای جدید نرخ سرقت پایین‌تری دارند.» به گفته او، در قاره اروپا، پنج کشور بررسی شده که پرچمدار سرقت‌ها در این پنج کشور، ایتالیا با نزدیک به 220 سرقت در هر 100 هزار نفر در سال 2023 بوده است.

هم میهن