یک کارشناس انرژی گفت که ناترازی بنزین با تحمیل بار مالی سالانه بیش از ۶ میلیارد دلار جهت واردات بنزین، نشان‌دهنده نقص در مدل فعلی توزیع بنزین است.
فرشاد جامع کارشناس انرژی در رابطه با ناترازی بنزین گفت: موضوع مصرف بنزین در ایران چند وجهی است و ابعاد اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی را در بر می‌گیرد. با بار مالی سالانه بیش از ۶ میلیارد دلار، مدل فعلی توزیع بنزین ناپایدار مبتنی بر اعطای سهمیه بنزین به خودرو است و منجر به استفاده گسترده از خودروهای تک سرنشین، قاچاق و توزیع نامتعادل منابع می‌شود. برای حل این معضل به جای افزایش قیمت بنزین، باید مبتنی بر اعطای هدفمند یارانه به هر کد ملی به میزان هر روز یک لیتر، صرفه اقتصادی و اقتصاد بهینه‌سازی مصرف بنزین را ایجاد کنیم.
وی ادامه داد: الگوی مصرف بنزین در کشور ما در مدل فعلی با ناکارآمدی و نابرابری همراه است. سیستم توزیع یارانه فعلی بنزین که یارانه را برای هر وسیله نقلیه به جای هر نفر اعطا می‌کند، به طور نامتناسبی به نفع افراد ثروتمندتر و با تعداد خودروهای بیشتر است. این مدل نه تنها نابرابری‌های اقتصادی را تشدید می‌کند، بلکه باعث افزایش مصرف سوخت و تخریب محیط زیست نیز می‌شود. طبق آمار شهرداری تهران و پلیس راهور، ۸۰ درصد خودروهای تهران به شکل تک‌سرنشین هستند که این حجم بالای از تک‌سرنشینی به تراکم بیشتر ترافیکی، افزایش آلودگی و افزایش مصرف سوخت منجر می‌شود که همگی منابع کشور را تحت فشار قرار می‌دهند. مدل قیمت‌گذاری فعلی نمی‌تواند از این رفتار جلوگیری کند، زیرا قیمت پایین بنزین و مدل غلط توزیع یارانه بنزین باعث ایجاد انگیزه برای استفاده از وسایل نقلیه عمومی و همچنین مصرف خودروهای شخصی با حداکثر میزان سرنشین نمی‌شود.
این کارشناس انرژی در رابطه با توزیع سهمیه بنزین مبتنی بر بنزین به نفر گفت: تعیین سهمیه ۳۰ لیتری بنزین برای هر نفر در ماه یک رویکرد تحول آفرین با هدف رسیدگی به این مسائل و مشکلات در سیستم فعلی توزیع یارانه بنزین و ناترازی سوخت در کشور است. این مدل تمرکز را از مالکین خودرو به مصرف فردی افراد مبتنی بر اعطای سهمیه به هر کد ملی تغییر می‌دهد و توزیع عادلانه‌تر یارانه‌ها را تقویت می‌کند. با تخصیص بنزین به هر نفر به جای مالکین خودرو، هدف این سیاست توزیع عادلانه یارانه‌ها است. افرادی که خودرو ندارند یا بنزین کمتری مصرف می‌کنند، می‌توانند از نظر مالی سود ببرند، در حالی که مصرف‌کنندگان بالا با هزینه‌های بالاتری مواجه خواهند شد، بنابراین شرایط اقتصادی عادلانه‌تر را تشویق می‌کنند و ضریب جینی را کاهش می‌دهند. در این مدل افرادی که مصرف شخصی بالایی دارند؛ دیگر بنزین یارانه‌ای دریافت نمی‌کنند و با گران شدن مصرف بیش از حد بنزین از سفرهای غیرضروری و تک‌سرنشینی جلوگیری می‌شود و در نتیجه ترافیک و آلودگی نیز کاهش خواهد یافت. برای مصرف صنعت حمل و نقل نیز مبتنی بر سهمیه CNG بر اساس پیمایش به همه فعالین در صنعت حمل و نقل، سوخت یارانه‌ای CNG پرداخت می‌شود. تغییر به سمت مدل یارانه‌ای اعطای سهمیه بنزین به هر نفر، برابری اجتماعی را با حصول اطمینان از بهره مندی همه شهروندان از منابع ملی ارتقا می‌دهد.
جامع افزود: سهمیه‌بندی جدید مبتنی بر اعطای ماهانه ۳۰ لیتر بنزین برای هر نفر نشان دهنده یک تغییر پارادایم در رویکرد ایران به مصرف سوخت است. این مدل با اولویت دادن به عدالت در توزیع یارانه، پایداری و کارایی، به علل ریشه‌ای مسائل جاری مانند استفاده از خودروهای تک سرنشین، قاچاق سوخت و نابرابری اقتصادی می‌پردازد. از طریق اجرای دقیق و مشارکت عمومی، این سیاست دارای پتانسیل بهبود چشم‌انداز اقتصادی ایران و در عین حال ارتقای پایداری زیست‌محیطی و عدالت اجتماعی است.
