محمدجواد لاریجانی، کارشناس ارشد مسائل راهبردی و بین‌الملل روز دوشنبه با حضور در یک برنامه تلویزیونی به بررسی فرصت‌ها و چالش‌های پیش‌روی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران پرداخت. این برنامه با محوریت موضوعاتی چون روابط ایران و اروپا، تحریم‌ها، پرونده هسته‌ای و جایگاه ایران در معادلات منطقه‌ای و بین‌المللی، زمینه‌ای برای تحلیل عمیق وضعیت کنونی و ارائه راهکارهای پیشنهادی فراهم کرد.
در ابتدای این گفت‌وگو، به تحولات اخیر در روابط ایران و اروپا پرداخته شد؛ به‌ویژه انتظارات اروپایی‌ها پس از روی کار آمدن دولت جدید در ایران و واکنش آن‌ها به سیاست‌های تعامل‌جویانه جمهوری اسلامی. از پیام‌های مثبت ایران به اروپا گرفته تا تحریم‌هایی چون محدودیت‌های اعمال‌شده بر خطوط هوایی و کشتیرانی جمهوری اسلامی، رفتارهای متناقض اروپایی‌ها محور اصلی بحث قرار گرفت.
موضوع هسته‌ای نیز یکی از بخش‌های کلیدی این گفت‌وگو بود. با توجه به سفر اخیر رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به ایران و تلاش‌های اروپا برای اعمال فشار بیشتر از طریق مکانیسم ماشه، لاریجانی دیدگاه‌های صریح خود را درباره این رویکردها مطرح کرد. او ضمن تشریح رفتار خصمانه غرب، تأکید کرد که ایران بر اصول و سیاست‌های خود استوار خواهد ماند.
بحث درباره نقش ایران در محور مقاومت و حمایت از ملت‌های تحت ستم به‌ویژه در مقابل رژیم صهیونیستی، بخش دیگری از مقدمه این گفت‌وگو بود. لاریجانی با توضیح فلسفه مقاومت، بر ارتباط این سیاست‌ها با حفظ استقلال و امنیت ملی ایران تأکید کرد و گفت که حمایت ایران از محور مقاومت، بخشی از استراتژی دفاعی کلان کشور است.
در نهایت، به تحلیل وضعیت داخلی آمریکا با روی کار آمدن دولت ترامپ و تأثیرات این تحولات بر روابط خارجی آمریکا به‌ویژه در قبال ایران پرداخته شد. لاریجانی گسستگی داخلی جامعه آمریکا را یکی از دلایل اتخاذ سیاست‌های تهاجمی ترامپ دانست و تأکید کرد که ایران در برابر این فشارها، با استقامت و هوشمندی، مسیر خود را ادامه خواهد داد. در ادامه به بررسی بخش‌هایی از این گفت‌وگو پرداخته‌ایم.
روابط ایران و اروپا: تعامل مثبت یا فرصت‌های از دست رفته؟
محمدجواد لاریجانی کارشناس ارشد مسائل راهبردی و بین‌المللی در گفت‌وگوی ویژه خبری شبکه خبر با اشاره به سیاست ایران در قبال اروپا گفت: «سیاست ما با اروپا تقریبا سیاست بسیار روشنی است. سیاست تعامل مثبت داریم و اینکه اروپایی‌ها باید اعراض کنند از روش‌هایی که تاکنون علیه ما در پیش گرفته بودند؛ حالا یا به اسم حقوق بشر، هسته‌ای، تروریسم و امثال این‌ها. کارنامه آن‌ها در این ایام به‌ویژه بعد از طوفان الاقصی، نشان داد که حقوق بشر برایشان مهم نیست.»
وی تأکید کرد: «این ژست تعاملی ایران ژست مثبتی است؛ اما اروپایی‌ها از این پیام چه می‌خواستند دریافت کنند؟ اگر مقصودشان این بود که ایران سیاست‌های سازنده خودش را در منطقه و داخل کشور پیش نبرد و رها کند، تقریبا انتظار بی‌خودی داشتند. انتخابات ما یک افتخار بزرگ برای کسانی است که در دنیا به دنبال دموکراسی هستند. در منطقه غرب آسیا دموکراسی به این قوت وجود ندارد. من دید مثبت از رفتار اروپا ندارم، به‌ویژه بعد از مسائلی که در فلسطین اشغالی رخ داد و جنایت‌هایی که رژیم صهیونیستی مرتکب شد. ما هیچ اقدام مثبتی از اروپا ندیدیم جز همراهی کشورهای عمده اروپایی همپای آمریکا که خودش اصل قضیه در منطقه است.»
تحریم‌ها و رویه دولت در برابر اروپا
لاریجانی با انتقاد از رویکردهای خصمانه اروپا ادامه داد: «بحث‌هایی مثل تحریم ایران، تحریم بنادر تهران یا پیش‌نویس‌هایی که در شورای حکام مطرح می‌کنند، نشان‌دهنده ادامه سیاست‌های غلط سابقشان است. اروپایی‌ها از تشخیص فرصت‌های مثبت ناتوان هستند. دولت جدید ایران فرصتی جدید برای تعامل سازنده و مثبت ایجاد کرد؛ اما آن‌ها این فرصت را نفهمیدند و درست استفاده نکردند. لذا ما باید سیاست‌های خودمان را در قبال آن‌ها روشن دنبال کنیم.»
وی افزود: «به‌عنوان مثال، اخیرا آقای گروسی آمد. در ایران گروسی چهره مثبت و با اعتمادی نیست. کارنامه‌اش خیلی بد است. ایشان آمده بود تا یک نوع مشروعیتی به مواضع خصمانه آژانس بدهد و پرچمداری این موضوع هم با اروپایی‌ها بود. مثلا تحریم بنادر ایران را زمزمه کردند که نشان‌دهنده تمایل آن‌ها برای تحریک سیستم ماشه است.»
موضوع هسته‌ای و توانمندی بازدارندگی ایران
لاریجانی به اهمیت توانمندی هسته‌ای ایران اشاره کرد و گفت: «اروپایی‌ها اگر فکر می‌کنند جمهوری اسلامی سیاست‌های اصلی خودش را در منطقه و سیاست خارجی‌اش با این حرف‌ها عوض می‌کند، اشتباه کردند. سیاست‌های ما در منطقه سیاست معقولی است. ما طرفدار مقاومت در مقابل سیطره هستیم. ما استقلال خودمان را دنبال می‌کنیم.
نشان داده‌ایم که بدون توجه مثبت اروپا و آمریکا هم می‌توانیم باشیم. توانمندی هسته‌ای ما قابل معامله نیست و باید روز به روز نو شود و جلو برود.»
وی تأکید کرد: «اگر تهدیدات جدی شود، ایران درباره سیاست‌های بازدارنده هسته‌ای خود تجدیدنظر خواهد کرد. ما ملت دست‌بسته‌ای نیستیم و تفکرات ما هم بن‌بست ندارد. به‌عنوان مثال، آن‌ها فکر می‌کنند ما ظرف ۴۸ ساعت می‌توانیم توان نظامی هسته‌ای پیدا کنیم. فکر بدی نکردند؛ اما می‌توانیم این زمان را به ۲۴ ساعت برسانیم. این یک توانمندی بازدارنده است.»
حمایت از محور مقاومت: امنیت یا مداخله؟
لاریجانی درباره حمایت ایران از محور مقاومت تصریح کرد: «بحث رژیم صهیونیستی و جنایت‌هایی که علیه فلسطین مرتکب می‌شود، شبیه دعوای دو کشور نیست. این یک پروژه است؛ تشکیل کشوری به اصطلاح یهودی به نام اسرائیل. این پروژه برای سیطره بر منابع غرب آسیا طراحی شده است. ما نمی‌خواهیم گاو شیری منطقه باشیم. محور مقاومت و توفیقاتش یک کمربند امنیتی وسیع برای منافع ملی ما ایجاد کرده است.»
وی افزود: «اگر سیاست جمهوری اسلامی نبود، امروز ایران باید درگیر تهدیدات و فشارهای بیشتری می‌بود. ما از خودمان دفاع می‌کنیم و سیاست ما مخالفت با سیطره بر ایران و منابع آن است.»
تهدیدات نظامی و استراتژی بازدارندگی
لاریجانی با اشاره به تهدیدات نظامی غرب گفت: «احتمال درگیری نظامی وسیع با ایران بسیار کم است. ایران کشوری کوچک نیست که بتوان آن را با چند حمله تسلیم کرد. دوران بزن و دررو تمام شده است. ما نشان داده‌ایم که تعرض پاسخ دارد. این بیان مقام معظم رهبری که فرمود دوران بزن و دررو تمام شد، یک استراتژی است. هرگونه تعرض به ما، پاسخی قاطع و متناسب خواهد داشت.»
تحریم‌ها و رویکرد مذاکره
لاریجانی درباره رویکرد ایران در برابر تحریم‌ها افزود: «بهترین راه برای مقابله با تحریم‌ها این است که آن‌ها را بی‌اثر کنیم. ما باید نشان دهیم که تحریم‌ها تأثیری بر ما ندارد. مذاکره برای رفع تحریم‌ها تنها زمانی معنا دارد که به‌عنوان رفع تجاوز به حقوق ملت ایران باشد، نه اینکه ایران امتیازی بدهد. ما باید دندان رفع تحریم از طرف آن‌ها را بکشیم تا بفهمند این حربه بی‌فایده است.»
مدارا با دشمنان بر اساس اصول انسانی
لاریجانی در پایان درباره سیاست مدارا با دشمنان تصریح کرد: «مدارا به معنای کوتاه آمدن نیست. مدارا یعنی ما خلاف عدل و اصول انسانی عمل نمی‌کنیم، حتی اگر با دشمن مواجه شویم. دشمنی ما و جنگ ما دارای قواعد روشن انسانی است و جمهوری اسلامی بر این اصول استوار است.»
و اما این جمله از محمدجواد لاریجانی که «ظرف ۲۴ ساعت می‌توانیم به بازدارندگی نظامی هسته‌ای برسیم.» از دوشنبه شب مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفته است. جمله‌ای که تیتر اکثر اخبار مربوط به گفت‌وگوی وی شده است، حاوی پیامی چندبعدی است که می‌توان آن را از منظرهای مختلف تحلیل کرد: بازدارندگی، پیام استراتژیک و سیاست داخلی و بین‌المللی. این عبارت علاوه بر تقویت مواضع جمهوری اسلامی ایران، در معادلات بین‌المللی به‌ویژه در مواجهه با غرب، بازتاب گسترده‌ای خواهد داشت.
بازدارندگی نظامی به معنای ایجاد توانمندی‌هایی است که مانع از اقدام نظامی دشمن شود. تأکید لاریجانی بر «ظرف ۲۴ ساعت» نشان‌دهنده توانمندی بالقوه ایران در حوزه هسته‌ای است که می‌تواند ظرف مدت کوتاهی به مرحله عملیاتی برسد. این پیام به وضوح به طرف‌های غربی و منطقه‌ای می‌گوید که هرگونه تهدید نظامی یا تلاش برای تضعیف امنیت ایران می‌تواند با واکنش سریع و قدرتمند همراه باشد.
چنین گفتمانی که از زبان تنی چند از مقامات ایرانی هم منتقل شده است، پاسخی مستقیم به تهدیدات مکرر غرب به‌ویژه رژیم صهیونیستی و ایالات متحده، در خصوص حمله به تأسیسات هسته‌ای ایران است. کشورهای غربی ممکن است ایران را در مسیر تضعیف امنیت خود بدانند و تهدید به حمله نظامی کنند.
این گفتمان نشان می‌دهد که ایران به نقطه‌ای از توانمندی هسته‌ای و نظامی رسیده است که می‌تواند نه‌تنها از خود دفاع کند، بلکه با ایجاد ظرفیت‌های بازدارنده، معادلات استراتژیک را تغییر دهد. این پیام هشدار جدی به قدرت‌های جهانی است که نباید ایران را کشوری آسیب‌پذیر تصور کنند.
تقویت انسجام داخلی
چنین اظهارنظری همچنین به مخاطبان داخلی پیام روشنی دارد: ایران در مواجهه با فشارهای خارجی به جای عقب‌نشینی، توانسته ظرفیت‌های خود را توسعه دهد. این جمله برای تقویت روحیه مقاومت در برابر تحریم‌ها و تهدیدات طراحی شده است.
لاریجانی با تأکید بر توانایی سریع در رسیدن به بازدارندگی نظامی هسته‌ای، به مردم اطمینان می‌دهد که ایران در برابر فشارها و تهدیدات خارجی دست بسته نیست و ابزارهای لازم برای دفاع از منافع ملی خود را در اختیار دارد.
ابهام راهبردی
این جمله، نمونه‌ای از سیاست ابهام راهبردی است که ایران در مسائل حساس بین‌المللی دنبال می‌کند. تأکید بر توانایی بالقوه در رسیدن به بازدارندگی نظامی هسته‌ای، بدون ورود به جزئیات فنی یا افشای برنامه‌ها، هم قدرت بازدارندگی ایران را افزایش می‌دهد و هم فشارهای بین‌المللی برای شفافیت بیشتر را خنثی می‌کند.
درعین‌حال، این پیام حاوی نوعی هشدار به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و سایر نهادهای نظارتی است که هرگونه تحرک علیه ایران می‌تواند با واکنش جدی مواجه شود.
انتقادهای احتمالی و واقعیت پشت پرده
این جمله ممکن است از سوی برخی تحلیلگران خارجی به‌عنوان تهدید تفسیر و زمینه‌ساز اتهامات جدید علیه ایران شود؛ اما از سوی دیگر، واقعیت این است که ایران به‌عنوان یک کشور مستقل و با برنامه‌های هسته‌ای صلح‌آمیز، این حق را دارد که توانمندی‌های بازدارنده خود را توسعه دهد.
تهدید به بازدارندگی هسته‌ای صرفا در برابر تجاوزات احتمالی دشمن مطرح می‌شود و این مسأله با اصول دفاعی و دکترین ایران که مخالف استفاده از سلاح‌های کشتار جمعی است، در تضاد نیست.
صبح نو
