اقتصاد ۲۴ - استان قم بر اساس آخرین گزارش مرکز آمار، یکی از شش استان کشور محسوب می‌شود که نرخ بیکاری آنها دو رقمی است. این استان همچنین، در صدر فهرست نرخ بیکاری زنان قرار دارد.
جدیدترین گزارش مرکز آمار نشان می‌دهد نرخ بیکاری قم در تابستان ۱۴۰۳، برخلاف روند کلی کشور، دو رقمی و افزایشی است. بر این اساس، نرخ بیکاری کشور در تابستان سال جاری به ۷.۵ درصد رسید که ۰.۲ واحد درصد کاهش نسبت به بهار امسال و ۰.۴ واحد درصد کاهش در مقایسه با تابستان سال گذشته نشان می‌داد.
این در حالی که است مرکز آمار، نرخ بیکاری قم را در تابستان، ۱۰.۹ درصد اعلام کرده؛ این رقم ۳.۶ واحد درصد بیشتر از بهار و ۲.۹ واحد درصد بیشتر از تابستان ۱۴۰۲ است.
قم چهارمین استان کشور، با بیشترین نرخ بیکاری و یکی از شش استان با نرخ دو رقمی محسوب می‌شود؛ پنج استان دیگر عبارت‌اند از: سیستان و بلوچستان (۱۴ درصد)، خوزستان (۱۳.۱ درصد)، کرمانشاه (۱۲.۶ درصد)، اردبیل (۱۰.۶ درصد) و لرستان (۱۰.۵ درصد).
افزایش ۱۱.۲ واحد درصدی نرخ بیکاری زنان
در این میان، نرخ بیکاری مردان قم نیز با ۰.۱ واحد درصد افزایش نسبت به بهار، به ۷.۴ درصد رسیده. در عین حال، این رقم ۱.۳ واحد درصد بیشتر از متوسط کشوری بیکاری مردان است.
از سوی دیگر، نرخ بیکاری زنان قم در تابستان به ۲۶.۱ درصد افزایش یافته که رشد ۱۱.۲ واحد درصدی نسبت به بهار نشان می‌دهد. این رقم ۱۱.۹ واحد درصد بیشتر از متوسط کشوری نرخ بیکاری در همین گروه است.
جدول اول نرخ بیکاری و برخی شاخص‌های اقتصادی مرتبط را در کل کشور و در قم در سال ۱۴۰۲ نشان می‌دهد.
دومین جدول نیز نرخ بیکاری و برخی شاخص‌های اقتصادی مرتبط را در کل کشور و در قم در تابستان ۱۴۰۳ نشان می‌دهد.
داده‌های مرکز آمار حاکی از آن است که نرخ بیکاری زنان ۱۵ ساله و بیشتر در قم، ۱۸.۷ واحد درصد بیشتر از نرخ بیکاری زنان در همین گروه سنی است. این اختلاف در مورد مردان و زنان جوان ۱۵ تا ۲۴ ساله به ۱۱.۸ واحد درصد و درباره گروه سنی ۱۸ تا ۳۵ ساله به ۲۱.۴ واحد درصد می‌رسد.
این در حالی است که بر اساس گزارش‌های مرکز آمار، در تابستان امسال و در کل کشور، نرخ بیکاری زنان در سه گروه یادشده، به‌ترتیب ۸.۱، ۱۰.۷ و ۱۳ واحد درصد، بیشتر از نرخ بیکاری زنان بوده؛ در واقع اختلاف میان نرخ بیکاری مردان و زنان در قم بیشتر از متوسط کشوری است (جدول شماره ۲).
در این میان، قم بیشترین نرخ بیکاری زنان را در میان استان‌های کشور دارد.
سهم ۱۳.۶ درصدی زنان از شاغلان باسواد قم
در ادامه این گزارش نگاهی انداخته‌ایم به شرایط اشتغال و بیکاری، در جمعیت باسواد استان قم در سال ۱۴۰۲. کل جمعیت ۱۵ ساله و بیشتر شاغل باسواد در قم در سال گذشته، ۳۵۱ هزار و ۵۰۵ نفر بوده است که از این تعداد، ۳۰۳ هزار و ۵۷۶ نفر را مردان و ۴۷ هزار و ۹۲۹ نفر را زنان تشکیل می‌دهند.
سهم زنان از جمعیت شاغلان باسواد استان قم به حدود ۱۳.۶ درصد می‌رسد. آمار‌ها این نسبت را در کل کشور حدود ۱۶ درصد اعلام کرده‌اند؛ به عبارت دیگر در قم، حدود ۸۶.۴ درصد و در کل کشور حدود ۸۴ درصد شاغلان باسواد را مردان تشکیل می‌دهند.
سهم فارغ‌التحصیلان از جمعیت بیکاران باسواد؛ کمتر از متوسط کشوری
کل جمعیت ۱۵ ساله و بیشتر بیکار باسواد در قم در سال گذشته ۳۲ هزار و ۳۸ نفر بوده است که از این تعداد، ۲۳ هزار و ۹۴۵ نفر را مردان و ۸۰۹۳ نفر را زنان تشکیل می‌دهند.
دارندگان مدرک تحصیلی «دیپلم/ پیش‌دانشگاهی» بیشترین افزاد این گروه هستند و سطح تحصیلی «متوسطه/ متوسطه ۲» کمترین افراد را شامل می‌شود.
در این میان، سهم فارغ‌التحصیلان دانشگاهی از جمعیت بیکاران باسواد در قم، حدود ۳۰ درصد است. در حالی که این نسبت در کل کشور به حدود ۴۵ درصد می‌رسد. بیشتر فارغ‌التحصیلان دانشگاهی بیکار در قم و کشور، تا سطح کارشناسی تحصیل کرده‌اند.
همچنین سهم زنان نیز در این جمعیت، در قم به حدود ۲۵ درصد و در کل کشور به حدود ۳۳ درصد می‌رسد.
سهم ۷۰ درصدی زنان از جمعیت غیرفعال باسواد قم
کل جمعیت ۱۵ ساله و بیشتر غیرفعال باسواد در قم در سال گذشته، ۵۵۷ هزار و ۸۲۴ نفر بوده است که از این تعداد، ۱۶۸ هزار و ۷۲۵ نفر را مردان و ۳۸۹ هزار و ۹۹ نفر را زنان تشکیل می‌دهند.
بیشتر افراد این گروه، مدرک تحصیلی «ابتدایی/ سوادآموزی» دارند و کمترین تعداد آنها در گروه تحصیلی «فوق‌لیسانس و بالاتر» قرار می‌گیرند.
در عین حال، سهم زنان از جمعیت غیرفعال باسواد در قم به حدود ۷۰ درصد می‌رسد. آمار‌ها این نسبت را در کل کشور حدود ۷۲ درصد نشان می‌دهند. همچنین، حدود ۲۷ درصد از این جمعیت نیز فارغ‌التحصیل دانشگاه هستند؛ گزارش مرکز آمار حکایت از آن دارد که این نسبت در کل کشور به حدود ۲۱ درصد می‌رسد.
سهم صنعت در اشتغال قم؛ بیشتر از متوسط کشوری
از سوی دیگر، گزارش مرکز آمار از بازار کار قم در تابستان ۱۴۰۳ نشان می‌دهد بخش‌های خدمات، صنعت و کشاورزی، همچون کل کشور بیشترین سهم را از اشتغال این استان به خود اختصاص داده‌اند.
در این میان، سهم بخش کشاورزی از اشتغال قم بسیار کمتر از متوسط کشوری است. با توجه به اینکه این استان در منطقه‌ای، گرم و خشک و کویری قرار دارد، این موضوع طبیعی به نظر می‌رسد. در مقابل، بخش‌های خدمات و صنعت، نسبت به متوسط کشوری، نقش پررنگ‌تری در اشتغال قم دارند. این وضعیت در هر سه گروه کل، مردان و زنان دیده می‌شود.
همچنین بخش خصوصی سهم بیشتری نسبت به بخش عمومی در اشتغال قم را به خود اختصاص داده، اما نقش آن (به غیر از گروه زنان|) نسبت به کل کشور کمرنگ‌تر است.
در این میان، بیشتر شاغلان استان لرستان همانند کل کشور، در بخش رسمی اقتصاد فعالیت می‌کنند و سهم این بخش از متوسط کشوری بیشتر است.
بر اساس تعریف مرکز آمار، بخش غیررسمی (در مقابل بخش رسمی)، شامل واحد‌ها و بنگاه‌هایی می‌شود که اساساً به منظور ایجاد اشتغال و درآمد برای خود، در زمینه تولید کالا و خدمات فعالیت می‌کنند. این واحد‌ها غالباً در چارچوب مقررات تشکیل نشده‌اند یا با تشکیلات کوچک و بدون تفکیک بین کار و سرمایه به عنوان عوامل تولید، در سطح کوچک عمل می‌کنند. به عبارت دیگر، آنها معمولاً حساب و کتاب یا حسابداری ندارند و اندازه بنگاه از نظر تعداد شاغلان، کمتر از سطح تعیین‌شده در مقررات کشور است. این بنگاه‌ها اغلب مطابق مقررات و قوانین ثبت نشده یا جواز کسب‌وکار دریافت نکرده‌اند.
اشتغال غیررسمی (در مقابل اشتغال رسمی) نیز عبارت است از اشتغال کارکنان مستقل، کارفرمایان، کارکنان شرکت‌های تعاونی تولیدی بخش غیررسمی، تمامی کارکنان فامیلی بدون مزد و حقوق‌بگیرانی که از نظر قانونی یا در عمل، زیر پوشش قوانین کار و مزایای تامین اجتماعی و استخدامی (از قبیل مالیات بر درآمد، تامین اجتماعی، یا مزایای استخدامی، مرخصی استحقاقی و مرخصی استعلاجی با مزد) قرار ندارند.
تورم قم؛ کمتر از میانگین کشوری
تورم نیز یکی دیگر از شاخص‌های مهم در اقتصاد هر کشور محسوب می‌شود. گزارش مرکز آمار از شاخص قیمت مصرف‌کننده در مهر سال جاری نشان می‌دهد نرخ تورم ماهانه، نقطه به نقطه و سالانه قم کمتر از متوسط کشوری است. قم یازدهمین استان کشور با کمترین نرخ تورم سالانه محسوب می‌شود.
