تروييكاي اروپايي براي بازگشت ماشه مقدمه‌سازي مي‌كنند

 حديث  روشني

بازيگران غربي پيش از آغاز نشست فصلي شوراي حكام قطعنامه ادعايي ضد ايراني را در اختيار كشورهاي حاضر در اين نشست قرار دادند. به ادعاي برخي رسانه‌هاي خبري چون رويترز در اين بيانيه ادعايي از رافائل گروسي، مديركل آژانس بين‌المللي انرژي اتمي خواسته شده تا يك «گزارش جامع» درباره فعاليت‌هاي هسته‌اي ايران براي بررسي در نشست اسفند ماه جاري شوراي حكام تهيه كند. اين سند همچنين از تهران خواسته تا براي حل و فصل مسائل ادعايي پادماني «اقدامات ضروري و فوري» صورت دهد. قطعنامه ادعايي همچنين از ايران مي‌خواهد در سريع‌ترين زمان ممكن در خصوص «ذرات ادعايي اورانيوم با منشا انساني در دو مكان اعلام نشده در ايران، توضيحات معتبر ارايه دهد و آژانس را از مكان‌هاي فعلي مواد هسته‌اي و تجهيزات آلوده ادعايي مطلع كند». اين سند ادعايي همچنين از ايران مي‌خواهد كه «اطلاعات، اسناد و پاسخ‌هاي مورد نياز آژانس» را در اين زمينه ارايه دهد و دسترسي به مكان‌ها و مواد مورد نياز بازرسان آژانس را فراهم كند. اين در حالي است كه مديركل آژانس بين‌المللي انرژي اتمي تاكيد كرد كه «ايران پيشنهاد عدم گسترش ذخاير اورانيوم غني شده خود با خلوص ۶۰ درصد را پذيرفت و اقدامات اوليه براي انجام اين پيشنهاد را شروع كرده است». همزمان عباس عراقچي، وزير امور خارجه ايران در تماس تلفني با «ژان نوئل بارو»، وزير امور خارجه فرانسه، تصميم سه كشور آلمان، فرانسه و انگليس براي ارايه قطعنامه در نشست شوراي حكام آژانس بين‌المللي انرژي اتمي را به ‌شدت تقبيح و تصريح كرد: اين حركت سه كشور اروپايي در تقابل آشكار با فضاي مثبت ايجاد شده در تعاملات ايران و آژانس تلقي مي‌شود و صرفا به پيچيده‌تر شدن موضوع خواهد انجاميد. به ادعاي رويترز به نظر مي‌رسد هدف اروپايي‌ها از تصميم براي صدور قطعنامه عليه ايران وادار كردن تهران به بازگشت به ميز مذاكره و گفت‌وگو بر سر محدوديت‌هاي جديد اتمي در ازاي كاهش تحريم‌هاست. به ادعاي ناظران نخستين عاملي كه انگيزه‌هاي خصمانه اروپايي‌ها را هدايت مي‌كند، پايان برجام در مهرماه سال 1404 است. با توجه به خروج امريكا از برجام در سال 2018 و از آنجايي كه تنها كشورهاي باقيمانده در توافق امكان اين را دارند كه با فعال كردن بند حل و فصل اختلافات (معروف به مكانيسم ماشه) تحريم‌هاي شوراي امنيت عليه ايران را بازگردانند، ممكن است اروپايي‌ها به دنبال زمينه‌چيني براي حركت در آن مسير باشند.

خبرگزاري رويترز به نقل از يك ديپلمات ارشد مدعي شد جمهوري اسلامي ايران به آژانس بين‌المللي انرژي اتمي پيشنهاد داده در ازاي عدم توسعه ذخاير اورانيوم غني‌شده فراتر از ۱۸۵ كيلوگرم اورانيوم ۶۰درصدي، كشورهاي اروپايي از صدور قطعنامه شوراي حكام آژانس عليه ايران خودداري كنند. به ادعاي رويترز يكي از دو گزارش محرمانه آژانس بين‌المللي انرژي اتمي به كشورهاي عضو اعلام كرده كه ايران پيشنهاد داده تا ذخاير اورانيوم غني‌شده خود تا خلوص ۶۰درصد را گسترش ندهد و مقدمات اجراي اين كار را فراهم كرده است. با اين حال به نظر مي‌رسد اين پيشنهاد ايران مشروط به آن است كه قدرت‌هاي غربي به تلاش‌هاي خود براي تصويب قطعنامه‌‌اي ادعايي عليه ايران در نشست فصلي شوراي حكام در روز چهارشنبه پايان دهند. اين ديپلمات‌ها همچنين افزودند كه تلاش‌ها همچنان در اين زمينه ادامه دارد. اين درحالي است كه در يكي از دو گزارش سه ‌ماهه آژانس بين‌المللي انرژي اتمي آمده است: «در جريان سفر رافائل گروسي، مديركل آژانس بين‌المللي انرژي به ايران طي هفته گذشته، امكان عدم گسترش بيشتر ذخاير اورانيوم غني‌شده تا ۶۰درصد توسط ايران، مورد بحث قرار گرفت.» در اين گزارش همچنين آمده است كه آژانس مدعي شده كه ايران «اجراي اقدامات مقدماتي» را آغاز كرده است. در ادامه گزارش ادعايي رويترز اما آمده است كه ديپلمات‌هاي غربي پيشنهاد ايران براي كاهش سطح غني‌سازي در ازاي جلوگيري از صدور قطعنامه در نشست شوراي حكام را رد كرده‌اند.

در اين رابطه يك ديپلمات غربي در گفت‌وگو با رويترز مدعي شده است: «متوقف كردن غني‌‌سازي تا ميزان ۶۰درصد، عالي است، اما همان‌طور كه همه مي‌‌دانيم، هيچ دليلي براي غني‌سازي اورانيوم تا ۶۰درصد در كاربردهاي غيرنظامي وجود ندارد و اساسا ايران نبايد به اين سطح از غني‌سازي دست مي‌زد.» او در ادامه مدعي شد: «اين اقدامي است كه آنها مي‌توانند به راحتي دوباره آن را از سر بگيرند.» در ادامه گزارش رويترز به نقل از يك ديپلمات ارشد آمده است: پيشنهاد ايران نيز اين بود كه ذخاير اورانيوم غني‌شده تا ۶۰درصد را در حدود ۱۸۵ كيلوگرم محدود كند. براساس معيار آژانس بين‌المللي انرژي اتمي، اين مقدار در صورت غني‌سازي بيشتر مي‌تواند ايران را در آستانه كاهش گريز هسته‌اي قرار دهد؛ ادعايي كه بارها توسط تهران رد شده است.

اين درحالي است كه در گزارش جديد آژانس بين‌المللي انرژي اتمي آمده است كه ذخاير اورانيوم غني‌شده ايران با غناي۶۰درصدي در سه ‌ماهه گذشته حدود ۱۷.۶درصد افزايش يافته و به ۱۸۲.۳ كيلوگرم تا تاريخ ۲۶ اكتبر رسيده است. به ادعاي رويترز اما در گزارش دوم آمده است كه ايران همچنين موافقت كرده كه اجازه دهد چهار بازرس باتجربه آژانس در ايران فعاليت خود را از سر بگيرند. ديپلمات‌‌ها طي گفت‌وگويي با رويترز مدعي شدند كه اين بازرسان احتمالا نمي‌توانند همان كساني باشند كه پيش از اين ممنوع‌الورود شده بودند.

به ادعاي رويترز و به گفته اين ديپلمات‌ها پيش‌نويس قطعنامه احتمالي ادعايي كه توسط بريتانيا، فرانسه، آلمان و ايالات متحده طراحي شده ايران را با ادعاي همكاري ناكافي با آژانس بين‌المللي انرژي اتمي محكوم مي‌كند و همچنين از آژانس مي‌خواهد كه گزارش جامع‌تري در مورد فعاليت‌هاي هسته‌اي ايران منتشر كند. در ادامه اين گزارش نيز ادعا شده است كه ترديدي وجود ندارد كه اين قطعنامه در شوراي حكام تصويب خواهد شد، چراكه آخرين قطعنامه‌اي كه عليه ايران در ماه ژوئن تصويب شد تنها با مخالفت روسيه و چين همراه بود. به ادعاي رويترز هدف از اين اقدام، فشار به ايران براي بازگشت به ميز مذاكرات و همچنين توافق بر سر محدوديت‌هاي جديدي در فعاليت‌‌هاي هسته‌اي ‌خود است. اين درحالي است كه برجام پيش از اين فعاليت‌هاي هسته‌اي ايران را محدود كرده بود. اما در عين حال و با وجود اينكه بيشتر مفاد اين توافق نقض شده است، اما در اكتبر 2025 اين توافق رسما منقضي خواهد شد. گفتني است اين آخرين نشست فصلي سه ‌ماهه شوراي حكام پيش از آغاز به كار دونالد ترامپ رييس‌جمهور منتخب ايالات متحده، است. ترامپ در سال ۲۰۱۸ ايالات‌متحده را از توافق هسته‌‌اي خارج كرد كه باعث فروپاشي اين توافق شد. همچنان اما مشخص نيست كه آيا ترامپ در دور دوم رياستش از مذاكرات با ايران حمايت خواهد كرد يا خير، چراكه به ادعاي برخي ناظران او وعده داده است كه احتمالا از رويكردي تقابلي در مقابل ايران پيروي خواهد كرد و كمپين فشار حداكثري را بازتعريف مي‌كند.

همزمان و در راستاي تحليل فعل و انفعالات كنوني ايران در قبال اقدامات ادعايي مقابله‌جويانه اروپا وال‌استريت ژورنال به قلم لارنس نورمن در گزارشي تحليلي مدعي است: براساس گزارش ادعايي آژانس بين‌المللي انرژي اتمي ايران در ميانه رويارويي با اسراييل، ذخاير اورانيوم با غناي 60درصدي را به ‌طور چشمگيري افزايش داده است. اين درحالي است كه تصميم ايران براي افزايش سطح غني‌سازي و عدم همكاري كامل با آژانس بين‌المللي انرژي اتمي (IAEA) احتمالا فشارهاي ديپلماتيك جديدي را ازسوي اروپا به دنبال داشته باشد. همزمان نگراني‌ها در پايتخت‌هاي اروپايي در حال افزايش است؛ چراكه اين گروه مدعي‌اند در صورت واكنش تند اروپا ممكن است تهران آستانه گريز هسته‌اي را كاهش داده و دكترين هسته‌اي‌اش را تغيير دهد. اين ادعا در واكنش به اظهارات مقامات ارشد ايراني مبني بر اينكه تهران به بخش عمده‌اي از فنون لازم براي پيشرفت برنامه هسته‌اي‌اش تسلط يافته مطرح شده است.

به ادعاي وال استريت ژورنال تشديد درگيري‌ها و حملات اسراييل به لبنان باعث شده در ايران به شكلي عمومي به مباحث بازتعريف دكترين بازدارندگي از طريق كاهش آستانه گريز هسته‌اي پرداخته شود. اين درحالي است كه ايران همواره اعلام كرده كه فعاليت‌‌هاي هسته‌اي‌اش صرفا براي مقاصد صلح‌آميز و غيرنظامي است. همزمان پس از پيروزي ترامپ در انتخابات رياست‌جمهوري 2024 دولت جديد ترامپ و نيز تهران درباره اينكه آيا رييس‌جمهوري منتخب امريكا به دنبال رويارويي يا نوعي تعامل ديپلماتيك خواهد بود، پيام‌هاي ضد و نقيضي را مخابره كرده‌اند. پيش از انتخابات نيز ترامپ گفته بود كه به دنبال تقابل با ايران نيست.

نورمن در ادامه گزارش تحليلي خود در وال استريت ژورنال مدعي است: طبق گزارشي محرمانه كه روز سه‌‌شنبه به كشورهاي عضو ارسال شده در جريان مذاكرات هفته گذشته مقامات ايراني با رافائل گروسي، ايران اعلام كرده كه آماده است ذخاير اورانيوم غني‌شده ۶۰درصدي خود را در سطح كنوني براي آينده نزديك حفظ كند. در ادامه اين گزارش ادعايي و نيز محرمانه آمده است كه پس از بازديدهاي گروسي كه تا روز جمعه ادامه داشت، بازرسان مشاهده كردند كه ايران اقداماتي را جهت ايجاد آمادگي براي متوقف كردن افزايش ذخاير ۶۰درصدي انجام داده است. با اين حال اما يك ديپلمات ارشد در اين زمينه ادعا كرده است اگر ايران با قطعنامه كشورهاي اروپايي در نشست شوراي حكام مواجه شود، احتمالا به تعهداتش پايبند نخواهد ماند. پس از انتشار اين گزارش‌هاي ادعايي بود كه دو ديپلمات ارشد آژانس در وين روز سه‌‌شنبه مدعي شدند شوراي حكام قصد دارد با صدور قطعنامه‌اي عليه ايران پرونده اين كشور را به شوراي امنيت سازمان ملل متحد ارجاع دهد. ايران نيز در مقابل اعلام كرده است كه در صورت رخ دادن چنين رويدادي با برداشتن گام‌هاي بيشتر، پيشبرد برنامه هسته‌اي خود را در كنار كاهش دسترسي بازرسان به سايت‌ها در اولويت قرار خواهد داد. در ادامه اين گزارش ادعايي به فايل محرمانه ديگري نيز اشاره شده و حاكي از آن است كه با وجود سفر مهم رافائل گروسي به ايران در هفته گذشته، تهران اما همچنان اقداماتي براي حل ابهامات ادعايي نهاد پادماني كه مدعي است دو نقطه مبهم همچنان در ايران وجود دارند انجام نداده است. اين درحالي است كه به ادعاي اين گزارش مسعود پزشكيان، رييس‌جمهوري ايران و عباس عراقچي وزير امور خارجه كشورمان از گام‌‌هاي آتي ايران براي بهبود هماهنگي با آژانس خبر داده‌اند. ايران همچنين طي مذاكرات خود با مديركل آژانس اعلام كرده كه آماده است كه چهار بازرس جديد اين نهاد پادماني نظارت‌هاي خود را بر سايت‌هاي ايران از سر بگيرند. اين در حالي است كه بريتانيا، فرانسه و آلمان در هفته جاري و پيش از نشست شوراي حكام پيش‌نويس قطعنامه‌اي را براي محكوميت ايران به دليل عدم پاسخگويي تهران منتشر كرده‌ بودند و همچنين خواستار تهيه گزارش ادعايي جامعي شده‌اند كه تمامي سوالات در مورد فعاليت‌هاي هسته‌اي ايران را پاسخ دهد. مقامات امريكايي نيز مدعي شده‌اند كه از اين قطعنامه ادعايي حمايت خواهند كرد. اين ادعا همچنان مطرح است كه چنين گزارشي احتمالا ايران را به منظور شفاف‌سازي فعاليت‌هاي هسته‌اي خود تحت فشار قرار مي‌دهد. ديپلمات‌‌ها همزمان اين ادعا را نيز مطرح مي‌كنند كه اين گزارش مي‌تواند گام اول براي آماده‌‌سازي بازگشت احتمالي همه تحريم‌هاي تعليق‌ شده تحت توافق هسته‌اي ۲۰۱۵ باشد؛ توافقي كه بيشتر تحريم‌هاي بين‌المللي عليه تهران را در ازاي محدوديت‌هاي سخت اما موقتي بر برنامه هسته‌اي آن لغو كرد.

اين درحالي است كه درست است پس از خروج ايالات‌متحده پس از خروج ترامپ از توافق، تحريم‌ها عليه ايران بازگشتند اما بيشتر تحريم‌هاي بين‌المللي همچنان به‌ طور رسمي معلق باقي ماندند و اين امكان را براي كشورهايي مانند روسيه و چين فراهم كردند تا به ‌طور قانوني با تهران تجارت كنند. پايتخت‌‌هاي جهان اكنون به بازگشت ترامپ به كاخ سفيد مي‌‌نگرند. او در دوره اول رياست‌جمهوري خود ايالات متحده را از توافق هسته‌اي ۲۰۱۵ خارج كرد و مدعي بود كه اين توافق در بلندمدت نمي‌تواند مانع از عبور ايران از آستانه گريز هسته‌اي شود. ترامپ همچنين سياست موسوم به «فشار حداكثري» را اعمال كرد و كشورهاي اروپايي و ديگر كشورها را مجبور كرد تا بخش عمده‌اي از روابط اقتصادي خود را با تهران قطع كنند. دولت بايدن نيز تلاش كرد اما نتوانست اين توافق را احيا كند. در عين حال، ايران نيز به‌ طور پيوسته در برنامه هسته‌اي خود پيشرفت‌هايي را شاهد بود. در تهران نيز همزمان با بازگشت قريب‌‌الوقوع ترامپ به قدرت موجب شده تا بحث‌ها در باب چشم‌انداز روابط تهران و واشنگتن در دوران دومين دوره رياستش در كانون توجه‌ها قرار بگيرد. عباس عراقچي وزير امور خارجه كشورمان گفته است كه تهران براي مذاكرات آماده است اما به هيچ عنوان تحت فشار مذاكره نخواهد كرد. اين درحالي است كه مسعود پزشكيان در طول كارزار انتخاباتي‌اش با تاكيد بر اصل تنش‌زدايي بر خيز ايران جهت عبور از تحريم‌ها تاكيد داشت. با اين حال اما عراقچي هشدار داده است كه تلاش واشنگتن براي اعمال دوباره رويكرد موسوم به فشار اقتصادي حداكثري اميد به مذاكرات را از بين خواهد برد. عراقچي همچنين هفته گذشته در ايكس (توييتر) نوشت: «تلاش براي فشار حداكثري 2 تنها به شكست حداكثري 2 منجر خواهد شد.»