جنگ اوکراین در ماه فوریه ۲۰۲۲ میلادی با حمله نظامی روسیه آغاز شد و این رویداد باعث تغییرات عمده‌ای در روابط انرژی بین روسیه و اروپا شد؛ پیش از این جنگ، روسیه پس از نروژ حدود ۴۵ درصد از واردات گاز این منطقه را تأمین می‌کرد؛ اما پس از آغاز جنگ، ایالات متحده و اتحادیه اروپا به‌سرعت تحریم‌هایی را علیه روسیه وضع کردند که شامل محدودیت‌های اقتصادی و مالی و همچنین تحریم‌های انرژی بود. هدف از این تحریم‌ها کاهش درآمدهای روسیه و فشار بر این کشور برای پایان‌دادن به جنگ بود.
به‌دنبال اتخاذ این سیاست، اتحادیه اروپا در تلاش برای کاهش وابستگی به انرژی روسیه، شروع به جایگزینی منابع گاز خود کرد. این شامل افزایش واردات گاز طبیعی مایع ال‌ان‌جی (LNG) از ایالات متحده و سایر کشورها بود. تا اوت 2023، قیمت گاز در اروپا به‌شدت کاهش یافت و کشورهای اروپایی منابع جایگزین را پیدا کردند. اما اواخر همین سال، اتحادیه اروپا برای نخستین بار تصمیم به ورود ال‌ان‌جی از روسیه گرفت؛ این تصمیم نشان‌دهنده تغییر استراتژی اروپا در مواجهه با وابستگی به انرژی روسیه بود.
اکنون تارنمای اسپوتنیک که به مقامات روسی نزدیک است در گزارشی بر اساس داده‌های اداره آمار اروپا (یورواستات) برای ماه سپتامبر (شهریور- مهر) می‌نویسد: شرکت‌های اروپایی گاز روسیه را به ارزش ۱.۴۸۰ میلیارد دلار خریداری کردند که ۳۰ درصد بیشتر از بازه زمانی مشابه در سال گذشته میلادی (۲۰۲۳) است. بر اساس داده‌های این رسانه روسی، ۴۰ درصد از خریدها مربوط به گاز مایع است در حالی که ۶۰ درصد باقیمانده مربوط به صادرات گاز خط لوله بوده است.
این افزایش فروش، روسیه را با سهم ۲۳.۷۴ درصدی در مقایسه با ۱۶.۵۴ درصد در ماه اوت (مرداد- شهریور) به عنوان بزرگترین صادرکننده گاز به اتحادیه اروپا معرفی کرد. بنابراین این برای اولین بار از ماه مه ۲۰۲۲ (اردیبهشت- خرداد ۱۴۰۱) است که روسیه به بزرگترین صادرکننده گاز اتحادیه اروپا تبدیل می‌شود؛ زمانی که سهم این کشور در واردات گاز اتحادیه اروپا ۲۲.۹ درصد بود. همچنین آمریکا نیز در این بازه زمانی، فروش گاز خود به اتحادیه اروپا را ۲۱ درصد افزایش داد و به کمی بیش از یک میلیارد دلار رسید و از رتبه پنجم به رتبه سوم دست یافت.
عقب‌نشینی اروپا، روسیه را صدرنشین گازی‌ها کرد
اما چه شد که روسیه به صدرنشین صادرکنندگان گازی در اتحادیه اروپا تبدیل شد؛ یکی از عواملی که روسیه را به این رتبه کشاند، منتفی‌شدن چند تحریم بود. چندی پیش ایندیپندنت در گزارشی نوشته بود که تصویب تحریم‌های جدید علیه روسیه می‌توانست کشورهای عضو اتحادیه اروپا را از صادرات مجدد گاز طبیعی مایع (ال‌ان‌جی) روسیه، از بنادر اتحادیه اروپا و تامین مالی پایانه‌های طراحی‌شده برای انتقال گاز طبیعی مایع در مناطق بالتیک و آرکتیک (قطب شمال) منع کند.
برلین که دخالت این کشور در لحظه آخر، مانع توافق جدید برای تحریم روسیه شد، نگران آن بود که گسترش تحریم‌ها به تولیداتی که استفاده دوگانه ندارند؛ مانند مواد شیمیایی و تجهیزات فلزکاری، به کسب‌وکارهای کوچک در آلمان آسیب وارد کند. اما فرانسه و آلمان با تحریم بلاروس نیز مخالفت کردند؛ این تحریم به‌منظور مسدودکردن مفرهایی که ادعا می‌شود روسیه از طریق آنها خودروهای لوکس و سایر کالاهای تولیدشده در کشورهای غربی را (با وجود تحریم ها) وارد می‌کند، پیشنهاد شده بود.
اکنون نیز با نزدیک‌شدن تاریخ انقضای توافق ترانزیت گاز بین اوکراین و روسیه در پایان سال 2024، بسیاری از تحلیل‌گران نگرانند که این موضوع بر عرضه گاز به اروپا تأثیر بگذارد و ممکن است موجب افزایش تنش‌ها شود. تمامی این نگرانی‌ها در حالی است که جنگ بین اوکراین و روسیه پس از کمک‌های جو بایدن، در آخرین روزهای حضورش در کاخ‌سفید به‌عنوان رئیس‌جمهوری آمریکا روزهای بحرانی را سپری می‌کند.
