این گزارش به بررسی این موضوع می‌پردازد که آیا اقدامات اخیر بایدن برای ارسال تسلیحات پیشرفته به اوکراین می‌تواند عواقب ناخواسته‌ای داشته باشد و موجب افزایش تنش با روسیه شود یا خیر. پوتین هشدار داده که این می‌تواند به جنگ مستقیم با ناتو منجر شود و روسیه در واکنش به این حملات آستانه استفاده از تسلیحات هسته‌ای را کاهش داده است. تحلیلگران معتقدند که این وضعیت همچنان خطرناک است، اگرچه درگیری مستقیم هنوز غیرمحتمل به نظر می‌رسد.
به گزارش جماران، الجزیره در کزارشی نوشت: «جو بایدن»، رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا، حمایت بی‌وقفه از اوکراین در جریان تهاجم روسیه را به یکی از ویژگی‌های اصلی دوران ریاست‌جمهوری یک‌دوره‌ای خود تبدیل کرده است. او از جایگاه خود برای ارسال تسلیحات و کمک به کی‌یف استفاده کرده و هم‌زمان سعی کرده کنگره را متقاعد کند تا منابع مالی ایالات متحده را به راحتی در اختیار اوکراین قرار دهد. تا پیش از این، «جو بایدن» به دلیل هشدارهای مسکو مبنی بر عبور از خط قرمز، اجازه استفاده اوکراین از سامانه‌های موشکی تاکتیکی ارتش (ATACMS) با برد بلند در داخل خاک روسیه را نمی‌داد. اما با نزدیک شدن به پایان دوره ریاست جمهوری‌اش و آغاز دوباره ریاست جمهوری «دونالد ترامپ»، «بایدن» سیاست‌های خود را تغییر داد و برای نخستین بار به اوکراین اجازه داده است که از این موشکهای آمریکایی در خاک روسیه، به‌ویژه در منطقه کورسک، استفاده کند.
مقامات اوکراینی و آمریکایی به خبرگزاری رویترز و چندین رسانه آمریکایی گفته‌اند که موشکهای (ATACMS)برای اولین‌بار در خاک روسیه استفاده شده‌اند. مسکو همچنین اعلام کرده است که روز سه‌شنبه شش موشک (ATACMS) به منطقه بریانسک این کشور شلیک شده‌اند، که به گفته آنها نشان‌دهنده ورود به مرحله جدیدی از جنگ است.
چرا بایدن این تصمیم را حالا گرفته است؟
«آناتول لیوین»، مدیر برنامه اوراسیا در مؤسسه کوئینسی به سه دلیل احتمالی برای تغییر سیاست دولت بایدن اشاره کرده است: دیدگاه منفی این است که این احتمال وجود دارد که دولت «بایدن» قصد داشته باشد وعده‌های «دونالد ترامپ» برای پایان دادن به جنگ را مختل کند. دیدگاه مثبت این است که دولت «بایدن» به دنبال تقویت موقعیت اوکراین پیش از مذاکرات احتمالی آینده است. گزینه سوم نیز این است که این تغییر سیاست به‌دلیل نیاز به واکنش به شرایط در حال تغییر در میدان نبرد بوده است. «آناتول لیوین» می‌گوید که بسیار نادر است که چنین تصمیمی تنها به یک دلیل گرفته شود. به نظر او، تصمیم دولت «بایدن» ترکیبی از تمام این عوامل است.
دولت بایدن چه گفته است؟
دولت «بایدن» به طور رسمی تغییر سیاست خود را تأیید نکرده، اما برخی مقامات جزئیات این تغییر را به رسانه‌های آمریکایی ارائه داده‌اند. به گفته دو مقام ناشناس که با واشنگتن پست صحبت کرده‌اند، قرار است موشک‌ها در ابتدا در منطقه کورسک روسیه و اطراف آن استفاده شوند. این منطقه همان جایی است که نیروهای اوکراینی از زمان حمله غافلگیرانه در ماه اوت همچنان در آنجا مستقر هستند. هنوز مشخص نیست که آیا این موشک‌ها که بردی حدود 300 کیلومتر دارند، در سایر مناطق نیز استفاده خواهند شد یا خیر.
اوکراین از ابتدای تهاجم که در فوریه 2022 آغاز شد، درخواست استفاده از تسلیحات آمریکایی در خاک روسیه را داشته است، اما «ولودیمیر زلنسکی»، رئیس‌جمهور اوکراین، پس از حمله به کورسک این درخواست‌ها را افزایش داد. حضور نظامیان اوکراینی در خاک روسیه به عنوان یک نقطه کلیدی برای نفوذ و تأثیر در هرگونه مذاکرات آینده با روسیه در نظر گرفته می‌شود.
مقامات به واشنگتن پست و دیگر رسانه‌های آمریکایی اعلام کرده‌اند که دلیل اصلی این تغییر، اعزام حدود ۱۰ هزار سرباز کره شمالی توسط روسیه به منطقه کورسک است. روسیه قصد دارد نیروهای اوکراینی را از این منطقه بیرون کند و هدف از تغییر سیاست آمریکا جلوگیری از اعزام نیروهای بیشتر کره شمالی برای کمک به روسیه عنوان شده است.
این موضوع پنهانی نیست که دولت «بایدن» و «ترامپ» دیدگاه‌های بسیار متفاوتی درمورد آینده درگیری اوکراین دارند. «بایدن»، که یک حامی سرسخت ناتو است، وعده داده که حمایت بی‌وقفه‌ای از کی‌یف ارائه کند و هدف او بیرون راندن روسیه از خاک اوکراین است. در مقابل، «ترامپ» نسبت به کمک‌های آمریکا به کی‌یف و همچنین اتحاد ناتو بدبین بوده و گفته است که برای پایان دادن به جنگ بر اوکراین و روسیه فشار خواهد آورد. ممکن است این فشار به معنای پذیرش واگذاری بخشی از قلمرو اوکراین به روسیه باشد.
ماه گذشته، یکی از مشاوران کمپین «ترامپ» پیشنهاد داد که ممکن است بر اوکراین فشار وارد شود تا بخشی از قلمرو خود را به مسکو واگذار کند. این موضوع، با توجه به روابط «ترامپ» با «ولادیمیر پوتین»، رئیس‌جمهور روسیه، نگرانی‌های کی‌یف را تشدید کرده است.
به گفته «آرون دیوید میلر»، یکی از پژوهشگران ارشد در اندیشکده کارنگی برای صلح بین‌المللی، زمان‌بندی تصمیم اخیر دولت «بایدن» ممکن است دو هدف را دنبال کند: تقویت موقعیت اوکراین پیش از مذاکرات احتمالی و افزایش هزینه‌های سیاسی برای ترامپ در درون حزب جمهوری‌خواه. به گفته «آرون دیوید میلر»، (ATACMS) ممکن است تغییر عمده‌ای در مسیر کلی جنگ ایجاد نکند، اما می‌تواند به اوکراین کمک کند تا مناطق خاصی مانند کورسک را حفظ کند. «میلر» افزود: «همچنان تعداد قابل توجهی از جمهوری‌خواهان وجود دارند که معتقدند دفاع از اوکراین در چارچوب گسترده‌تر منافع ملی آمریکا جای می‌گیرد.» بنابراین، به گفته «میلر»، «ترامپ» ممکن است تصمیم بایدن برای ارسال (ATACMS)را لغو نکند.
حامیان ترامپ چه گفتند؟
نزدیک‌ترین حامیان «ترامپ» به‌طور قاطع این حرکت را محکوم کرده‌اند. آنها این تصمیم «بایدن» را به‌عنوان یک تلاش بدبینانه برای تشدید جنگ معرفی کرده‌اند، درست در زمانی که «ترامپ» برای به‌دست گرفتن دوباره قدرت آماده می‌شود.
«دونالد ترامپ جونیور» در پستی در شبکه اجتماعی «ایکس» نوشت که این تغییر با هدف شروع جنگ جهانی سوم پیش از آنکه پدرم فرصت ایجاد صلح و نجات جان‌ها را پیدا کند صورت گرفته است.
«ریچارد گرنل»، یکی از اعضای سابق کابینه «ترامپ» نیز «بایدن» را متهم کرده که در دوره انتقال قدرت جنگ اوکراین را تشدید می‌کند و اظهار داشت که این مانند آغاز یک جنگ جدید است.
چه چیزی در میدان نبرد پیش از این تصمیم تغییر کرده بود؟
«ایکل اوهانلون»، پژوهشگر ارشد موسسه بروکینگز، به این نکته اشاره می‌کند که تغییر سیاست اخیر «بایدن» در راستای همان رویکرد کلی او به جنگ است که با «فلسفه تأخیر و احتیاط» انجام می‌شود. دولت «بایدن» قبلاً نیز به درخواست‌های اوکراین برای ارسال تجهیزات نظامی مانند تانک‌های M1 آبرامز و جنگنده‌های F-16 با تأخیر پاسخ داده بود. همچنین، اجازه استفاده از سیستم موشکی HIMARS را برای حمله به خاک روسیه نمی‌داد، اما بعداً اجازه استفاده محدود از آن برای دفاع از منطقه خارکیف را صادر کرد. «اوهانلون» اشاره می‌کند که ورود نیروهای کره شمالی به جنگ دلیل اصلی برای تغییر سیاست اخیر بوده است. او این تغییر را انحرافی از رویکرد کلی «بایدن» نمی‌داند بلکه ادامه همان سیاست پاسخ به اقدامات روسیه است: «اگر روسیه جنگ را تشدید کند، ما هم تشدید می‌کنیم.»
«ویلیام کورتنی»، سفیر پیشین آمریکا در گرجستان و قزاقستان، می‌گوید این مجوز به‌خودی‌خود نشان‌دهنده یک تشدید بزرگ نیست، به‌ویژه با توجه به محدودیت‌های عرضه تسلیحات. اوکراین تنها تعداد محدودی از سیستم‌های (ATACMS)را دریافت کرده است. او اشاره می‌کند که اوکراین همین حالا هم با پهپادهای خود اهدافی را که بسیار دورتر از برد (ATACMS)هستند، هدف قرار می‌دهد. بنابراین، این تغییر یک تغییر استراتژیک کاملاً جدید محسوب نمی‌شود. مقامات دفاعی ایالات متحده نیز اشاره کرده‌اند که روسیه پیش از این بسیاری از اهداف حساس خود را از محدوده دسترسی ATACMS دور کرده است.
آیا این تصمیم می‌تواند برای بایدن نتیجه معکوس داشته باشد؟
«ولادیمیر پوتین» هشدار داده که اگر اوکراین بتواند با تسلیحات تأمین‌شده توسط غرب به خاک روسیه حمله کند، این می‌تواند به طرز چشمگیری جنگ را تغییر دهد. او در ماه سپتامبر گفت: چنین حملاتی به معنی این خواهد بود که کشورهای ناتو، شامل ایالات متحده و کشورهای اروپایی، عملاً در جنگ با روسیه هستند.
در واکنش به حملات اخیر با (ATACMS)، روسیه آستانه استفاده از سلاح‌های هسته‌ای خود را کاهش داده است، که این نشان‌دهنده افزایش آمادگی برای استفاده از سلاح‌های هسته‌ای است. این اقدامات باعث گمانه‌زنی شده است که ممکن است فرانسه و انگلیس نیز اجازه دهند اوکراین از موشکهای کروز دوربرد خود (SCALP و Storm Shadow) در خاک روسیه استفاده کند.
تحلیلگران نظرات متفاوتی درباره میزان خطرناک بودن این اقدام بایدن ارائه کرده‌اند. «دیوید میلر» از اندیشکده کارنگی می‌گوید که با توجه به محدودیت‌های موشک (ATACMS)، این تصمیم شاید کم‌ریسک‌ترین گزینه‌ای بوده که دولت «بایدن» می‌توانست انجام دهد.
«کریستوفر لیون» از مؤسسه کوئینسی توضیح می‌دهد که روسیه انگیزه‌ای برای خویشتنداری تا زمانی که دولت «ترامپ» به قدرت برسد دارد، و این یعنی احتمال درگیری مستقیم با آمریکا کم است. «لیون» اشاره می‌کند که روس‌ها همیشه از عبور یکی پس از دیگری از خطوط قرمز (افزایش تنش و اقدامات تحریک‌آمیز) ترس داشته‌اند. بنابراین، او نتیجه می‌گیرد که این وضعیت همچنان به‌شدت خطرناک است.
