عصب بویایی کوتاه‌ترین عصب جمجمه‌ای است. تحقیقات نشان می‌دهد که تمرین بویایی ممکن است به بهبود عملکردهای شناختی و عصبی کمک کند. تمرین بویایی می‌تواند راهی موثر برای حفظ حافظه و سایر عملکردهای شناختی در سالمندان باشد.

محققان در جستجوی راه‌های جدید برای کمک به بیماران سالمند در بهبود حافظه و عملکردهای شناختی به این موضوع رسیده‌اند که استفاده از قدرتمند کردن (تمرین بویایی) برای حفظ و بهبود توانایی‌های شناختی در سالمندان سالم موثر بوده است.

آموزش بویایی چیست؟

آموزش بویایی تمرینی است که به طور منظم خود را در معرض رایحه‌های مختلف قرار می‌دهید تا حس بویایی خود را بهبود بخشید یا بازیابی کنید. امروزه آموزش/بازآموزی بویایی عمدتا برای کمک به بیماران مبتلا شده به کرونا استفاده می‌شود. تخمین زده می‌شود که حدود ۶۰ درصد از بیماران مبتلا شده به کرونا برخی از توانایی‌های خود را در چشایی یا بویایی از دست داده‌اند.

اما آیا تمرین بویایی می‌تواند به عملکردهای شناختی مثل حافظه کمک کند. در ابتدا کمی عجیب به نظر می‌رسد اما بینی ما از طریق عصب بویایی و پیاز بویایی ارتباط مستقیمی با مغز دارد. عصب بویایی کوتاه‌ترین عصب جمجمه‌ای است. یعنی کوتاه‌ترین فاصله از دنیای بیرون تا مغز ما است و طول آن فقط چند سانتی‌متر است. 

عده‌ای از پژوهشگران برای بررسی این موضوع گروهی از افراد را به مدت ۶ ماه مورد مطالعه قرار دادند. گروهی از آنها در طول این ۶ ماه هر روز در معرض ۷ بو متفاوت قرار گرفتند و گروه دیگر نه. تمامی افراد در ابتدا و انتهای مطالعه مورد ارزیابی قرار گرفتند. ارزیابی شامل توانایی‌های بویایی، توانایی‌های شناختی، یادگیری کلامی و حافظه، حافظه کاری، برنامه‌ریزی، وظایف تغییر توجه و وضعیت سلامت روان بود.

نتایج کاملا چشمگیر بودند زیرا بهبود عملکردهای شناختی، عصبی، یادگیری و حافظه را در گروهی که در معرض ۷ بوی مختلف قرار گرفته بودند، نشان دادند.

در مطالعه دیگر ۵۵ شرکت‌کننده با میانگین سنی ۵۵ سال مورد ارزیابی قرار گرفتند. به شرکت‌کنندگان یک دستگاه پخش بو الکتریکی داده شد و به آنها آموزش داده شد که هر ۵ بو را به مدت ۳۰ ثانیه استشمام کنند.

نتایج نشان داد که شرکت‌کنندگان در گروه تمرین بویایی عملکرد بهتری را در روانی معنای کلامی و عملکردهای بویایی نشان دادند. برخی از مطالعات نشان دادند که آموزش بویایی می‌تواند عملکردهای کلامی و بهزیستی ذهنی را در افراد مسن‌تر و عملکردهای اجرایی را در بیماران با اختلال شناختی خفیف بهبود بخشد.

مطالعات بالا نشان دادند که تمرین بویایی می‌تواند روشی موثر برای حفظ و تقویت حافظه و سایر عملکردهای شناختی در سالمندان باشد. توجه به این نکته مهم است از دست دادن بویایی اغلب اولین نشانه زوال شناختی در آینده است. بنابراین، مهم است که به عملکردهای بویایی خود توجه کنیم.

۷ راهکار برای تقویت بویایی

۱_ توجه بیشتر به آنچه که بو می‌کنید

۲_ یادآوری بوها و اموزش به بینی

۳_ تقویت حس بویایی از طریق ورزش (علت نامشخص است اما حس بویایی با ورزش تقویت می‌شود)

۴_ استفاده از اسپری‌های بینی

۵_ استفاده بیشتر از روی و ویتامین B۱۲ در رژیم غذایی

۶_ پرهیز از قرار گرفتن در معرض بوی بد

۷_ پرهیز از مصرف غذا و مایعات داغ