ساخت موشک‌های فضایی یکی از پیچیده‌ترین و پیشرفته‌ترین دستاوردهای بشر در زمینه مهندسی و فناوری است که با هدف دسترسی به فضا و فراتر از جو زمین توسعه یافته است.
به گزارش همشهری آنلاین، موشک‌های فضایی از زمان اولین تلاش‌ها در قرن بیستم تا به امروز تحولات گسترده‌ای را پشت سر گذاشته‌اند. در این مسیر تنها ۱۲ کشور تاکنون موفق شده‌اند که ماهواره‌های خود را با پرتابگرهای بومی به مدار زمین ارسال کنند که ایران جایگاه نهم را در این باشگاه فضایی به خود اختصاص داده است.
ایلان ماسک تنها یک روز پس از جدیدترین آزمایش موشک استارشیپ، در صفحه خود در سکوی ایکس، اقدام به انتشار عکسی کرد که شامل برخی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین موشک‌های فضایی و ماهواره‌بر بود. از ایران، ماهواره‌بر سفیر در این تصویر دیده می‌شد.
در روز چهاردهم بهمن‌ماه سال ۱۳۸۷، ماهواره بر سفیر با موفقیت توانست ماهواره «امید» را در مدار زمین قرار دهد. این مهم، سرآغاز فصل جدیدی در برنامه‌های فضایی کشور بود و ایران را به‌عنوان نهمین کشور جهان با توانمندی ارسال ماهواره به فضا تبدیل کرد. ماهواره‌برهای سفیر در دو نسل ساخته شدند: Safir-1A و Safir-1B. نسخه A از بهینه‌سازی موتور ترمزی مرحله دوم، سیستم جداسازی ماهواره، حسگرها و سیستم تله‌متری، تجهیزات زمینی و هدایت و کنترل و پایگاه پرتاب با افزایش ارتفاع حضیض مداری از ۲۵۰ کیلومتر به ۲۷۵ کیلومتر بهره می‌برد.
نسخه B اما نسل تکمیل‌شده این ماهواره‌بر بود که نیروی پیشران موتورش از ۳۲ به ۳۷تن افزایش یافت. همچنین موتورهای مرحله دوم آن نیز بهینه‌سازی و قابلیت جهت‌دهی رانش به آنها اضافه شد. در نتیجه به قابلیت حمل ماهواره تا وزن ۵۰ کیلوگرم در مدار بیضوی ۳۰۰-۴۵۰ کیلومتری ارتقا یافت. با این حال، سفیر در سال۱۳۹۸ بازنشسته شد و جای خود را به ماهواره‌برهای مدرن‌تر از خود داد، اما نامش را در تاریخ فضایی جهان به‌ثبت رساند.
ایران پس از ماهواره‌بر سفیر، ماهواره‌برهای دیگری را نیز برای پرتاب‌های فضایی به‌کار گرفت. سیمرغ، قائم، قاصد و ذوالجنان از جمله این ماهواره‌برها محسوب می‌شوند.
ارتفاع: ۱۲۱.۳ متر
قطر: ۹ متر
وزن: ۵۰۰۰ تن
سال‌های فعالیت: ۲۰۲۱ تاکنون
موفقیت/شکست: صفر/صفر
ارتفاع: ۱۱۱ متر
قطر: ۱۰ متر
وزن: ۲۹۶۵ تن
سال‌های فعالیت: ۱۹۶۷-۱۹۷۳
موفقیت/شکست: ۱۳/صفر
ارتفاع: ۱۰۵.۳ متر
قطر: ۱۷ متر
وزن: ۲۷۵۰ تن
سال‌های فعالیت: ۱۹۶۹-۱۹۷۲
موفقیت/شکست: صفر/۴
هیچ موشکی در طول تاریخ مانند خانواده سایوز در مسیر زمین-فضا نبوده است. این موشک که جدیدترین نسخه آن سایوز-۲ نام دارد و از سال۲۰۰۶ تاکنون فعال است، با طول ۴۶.۳ و قطر ۱۰.۳متر و همچنین وزن ۳۱۲تن یکی از کاربردی‌ترین موشک‌های فضایی کنونی در جهان محسوب می‌شود.
ساسان شادمان منفرد
