طرحی با عنوان برنامه ملی هوش مصنوعی کلید خورده که ۳ حوزه حکمرانی داده، زیرساخت پردازشی و نیروی انسانی را مورد توجه قرار داده است.
نیما شمساپور در گفتگو با خبرنگار مهر، در تشریح طرح جامع اقدام مشترک ملی برای هوش مصنوعی که پیش از این معاون علمی رئیس جمهور درباره آن خبر داده بود، اظهار کرد: با تصمیم گیری معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان رئیس جمهور در دوره جدید، بنا بر این شد که موضوعات مربوط به هوش مصنوعی خروجی محور باشد و بر این اساس طرحی تحت عنوان طرح جامع اقدام مشترک ملی برای هوش مصنوعی کلید خورد و سه حوزه «توانمندسازی نیروی انسانی»، «زیرساخت» و «داده» در این طرح مورد توجه و تاکید قرار دارد.
مدیر برنامه ملی هوش مصنوعی معاونت علمی برنامه نخست ذیل این طرح جامع را توانمندسازی نیروی انسانی عنوان کرد و در این باره گفت: با توجه به کاربردپذیری هوش مصنوعی و از سوی دیگر افزایش نرخ مهاجرت نیروی انسانی باید برنامه‌هایی برای توانمندسازی نیروی حوزه هوش مصنوعی در دستور کار داشته باشیم. دنیا طی ۱۰ سال آینده با توجه به تحولاتی که در حوزه هوش مصنوعی در حال رخ دادن است، تغییر خواهد کرد و یکی از اهداف ما این است که افراد بتوانند از این تغییر بیشترین استفاده را در راستای اهداف اقتصادی و … خود داشته باشند.
شمساپور آموزش و آشنایی افراد با حوزه هوش مصنوعی را موضوعی مهم عنوان کرد و افزود: در همین راستا قرار است با کمک معاونت علمی، دانشگاه‌ها و آکادمی‌های صنعتی، مسیرهای شغلی را تعریف می‌کنیم که در این مسیر نهایتاً متخصصان حوزه هوش مصنوعی تربیت می‌شوند. از آنجا که هوش مصنوعی در همه ابعاد از جمله تصمیم گیری ها، زندگی شخصی و … مؤثر است، برنامه کلی ما این است که افرادی که در حوزه تخصصی هوش مصنوعی نیستند، در حوزه خودشان از این فناوری استفاده کنند.
حمایت از پایان نامه‌های مرتبط با فناوری هوش مصنوعی
دانش آموخته دکتری دانشگاه تهران درباره برنامه عملیاتی در حوزه توانمندسازی نیروی انسانی در حوزه هوش مصنوعی توضیح داد و گفت: در حال حاضر معاونت علمی در حوزه آموزش حمایت‌هایی را در دستور کار خود دارد از جمله اینکه اساتیدی که کرس هایی در مورد هوش مصنوعی دارند و به دانشجویان آموزش می‌دهند، مورد حمایت قرار دارند ولی قرار است این طرح در برنامه ملی هوش مصنوعی با یک چشم انداز بزرگ‌تری اجرا شود. همچنین اقدام دیگری که معاونت علمی در دستور کار خود دارد، حمایت از پایان نامه‌های مرتبط با فناوری هوش مصنوعی است اما اینکه این اقدامات ذیل یک چشم انداز بزرگ‌تر، کلی‌تر و خروجی محور قرار بگیرد، هدف اصلی برنامه ملی هوش مصنوعی است. کار برنامه ملی هوش مصنوعی، کار ستادی نیست و ما به دنبال برنامه ریزی، هماهنگی و خروجی گرفتن در حوزه هوش مصنوعی هستیم.
امکان اشتراک گذاری داده بین سازمانها
وی برنامه دوم ذیل برنامه ملی هوش مصنوعی را موضوع حکمرانی داده عنوان کرد و گفت: در بخش‌های مختلف کشور همه در حال تولید دیتا هستند؛ به طور مثال بانک مرکزی یا شرکت‌های زیر مجموعه آن، اپراتورها و در مجموع در حوزه‌های بهداشت، آموزش، صنعت و … دیتای زیادی در حال تولید است. یکی از موضوعات اصلی این است که این دیتاها معمولاً به دلایل امنیتی و هک شدن بین سازمان‌های مختلف به اشتراک گذاشته نمی‌شود، اینکه یک حکمرانی دیتا داشته باشیم و اقتصاد اطلاعات را در نظر بگیریم و دیتاها را بی نام سازی کنیم تا امکان اشتراک گذاری آن بین سازمانها وجود داشته باشد، کمک می‌کند که آینده تصمیم گیری و آینده کاربردی سازی هوش مصنوعی به وضعیت بهتری برسد.
شمساپور با اشاره به تدوین اسنادی در معاونت در خصوص نحوه اشتراک گذاری دیتاها بین سازمانها و شرکت‌ها گفت: اسنادی مرتبط با حکمرانی داده در حوزه هوش مصنوعی در معاونت علمی در حال تدوین است که در آینده منتشر خواهد شد البته باید توجه داشت که منظورمان در این مدل، حکمرانی با استفاده از دیتا نیست بلکه هدف این است که با چه راهکارهایی دیتا و اطلاعات ذخیره و به اشتراک گذاشته شود و مدل فنی آن به چه صورت باشد. ما قرار است اسنادی را منتشر کنیم که سازمان‌های مختلف اعم از بخش دولتی و خصوصی با توجه به سیاستگذاری اقتصادی که انجام می‌دهیم، انگیزه‌ای برای اشتراک گذاری دیتای خود داشته باشند.
مدیر برنامه ملی هوش مصنوعی معاونت علمی در ادامه در خصوص کاربرد دیتا در حوزه هوش مصنوعی در ۱۰ سال آینده توضیحاتی ارائه داد و گفت: دیتا در حوزه سلامت به افراد کمک می‌کند که با هزینه کمتر چطور به ارتقا سلامت خود کمک کنند، به طور مثال اگر فردی مبتلا به یک بیماری است و در ژن‌های فرد دیده شده که پدر و مادر او هم این بیماری را داشته اند، می‌توان با دیتا پیش بینی کرد که این بیمار بعد از ۴۰ سالگی چه عملیات پیشگیرانه ای را باید انجام دهد و به او هشدارهایی در این باره داده خواهد شد.
وی ادامه داد: مثال دیگر اینکه در حال حاضر با استفاده از دیتا و هوش مصنوعی در دنیا تجویز دارو شخصی سازی شده است به این صورت که ممکن است یک دارو برای فردی مؤثر باشد اما در فرد دیگری همان دارو تأثیری نداشته باشند و در این مدل، شاهد هستیم که هوش مصنوعی هزینه‌ها را کاهش داده است. هوش مصنوعی و دیتا در شخصی سازی در حوزه اقتصادی و مالی بسیار کاربرد دارد و می‌تواند اعتبار افراد را پیش بینی کند و ریسک‌های افراد را بداند و به افراد کمک می‌کند که مدیریت مالی بهتری داشته باشند. همچنین هوش مصنوعی در تصمیم گیری مبتنی بر دیتا در حکمرانی نیز کاربرد دارد و وزرا، مدیران و سیاستگذاران و … می‌توانند برای گرفتن تصمیمات خود یک دستیار داشته باشند و درباره تصمیمات روزمره که تعدادشان هم زیاد است، سوالات خود را بپرسند. در واقع وجود دیتاها می‌تواند تصمیم گیری درست با دقت بالا به مدیران ارائه دهد. حالا فرض کنید اگر نتوانیم به این کاربردها دسترسی پیدا کنیم، عقب ماندگی ما در حوزه‌های هوش مصنوعی قطعی است.
این دانش آموخته دکتری دانشگاه تهران ادامه داد: در خصوص بحث اشتراک گذاری دیتا معاون علمی رئیس جمهور تاکنون جلسات و نشست‌هایی را با بخش خصوصی، سازمان‌های مختلف و نهادهای ذی ربط داشته اند و نظرات آنها در این رابطه اخذ شده است. در ضمن حتماً درباره اسنادی که ذیل برنامه ملی هوش مصنوعی تدوین خواهد شد، نظرات آنها را قبل از قطعی شدن جویا خواهیم شد.
شمساپور برنامه سوم را بحث زیرساخت‌های حوزه هوش مصنوعی عنوان کرد و افزود: در ۵-۶ سال اخیر در دنیا میلیارد دلارها هزینه زیرساخت و توسعه مدل‌های هوش مصنوعی شده است. مارک زاکربرگ برنامه‌نویس رایانه، بنیان‌گذار متا و یکی از مؤسسان فیس‌بوک گفته است در آینده‌ای نه چندان دور تنها محدودیت گسترش هوش مصنوعی برق است و این بدان معناست که زیرساخت فقط پردازنده گرافیکی یا GPU نیست و برق هم حائز اهمیت است. ما در تلاش هستیم برنامه‌ای بین نهادهای مختلف تنظیم کنیم که از یک سو خود نهادها انگیزه سرمایه گذاری در بخش GPU را پیدا کنند و از سوی دیگر سرمایه گذاری شأن در این بخش را با سایر نهادها به اشتراک بگذارند تا هر نهادی برای خودش یک دیتاسنتر و یا ظرفیت پردازشی راه اندازی نکند.
همگرایی بین نهادهای مختلف برای به اشتراک گذاری زیرساخت‌های پردازشی هوش مصنوعی
مدیر برنامه ملی هوش مصنوعی معاونت علمی وظیفه برنامه ملی هوش مصنوعی را ایجاد همگرایی بین نهادهای مختلف برای به اشتراک گذاری زیرساخت‌های پردازشی هوش مصنوعی عنوان کرد و گفت: به طور مثال فرض کنید وزارت بهداشت اگر یک زیرساخت پردازشی راه اندازی کرد، دانشجویان، دانشگاه‌ها و کسب و کارهای دانش بنیان هم امکان بهره برداری از آن را داشته باشند. معتقدم اگر سرمایه گذاری بلندمدت خوبی در این حوزه شکل گیرد، می‌توان آینده هوش مصنوعی را خوب توصیف کرد. مدل‌های هوش مصنوعی در حال بزرگ‌تر شدن هستند و به زیرساخت بزرگ‌تری نیاز داریمو با توجه به اینکه کشورهای دیگر این زیرساخت‌ها را به اشتراک نمی‌گذارند، لازم است زیرساخت خودمان را در کشور ایجاد کنیم.
وی همکاری‌های بین المللی در حوزه هوش مصنوعی و همچنین همکاری با ایرانیان متخصص در حوزه هوش مصنوعی در خارج از کشور را از دیگر محورهای مورد توجه در معاونت علمی بیان کرد و گفت: برنامه ما این است که با کشورهایی که در حوزه هوش مصنوعی پیشرو و همراه ما هستند، همکاری مشترک داشته باشیم که این همکاری‌ها هزینه عملیاتی را بسیار کاهش می‌دهد. به طور مثال وقتی یک کشور در یک بخشی، ۵ سال کار تحقیق و توسعه انجام داده و به نتیجه رسیده، ما می‌توانیم با هزینه کمی از آن خروجی استفاده کنیم.
شمساپور در پایان اعلام کرد که اسنادی ذیل برنامه ملی هوش مصنوعی در حوزه‌های توانمندسازی، حکمرانی دیتا و زیرساخت‌های پردازشی تدوین و منتشر خواهد شد.
