رکنا: آذر ماه در تقویم ایرانی، ماه نهم از سال هجری شمسی است که در فرهنگ ها و ادیان مختلف نیز اهمیت هایی دارد.
به گزارش رکنا، آذر ماه در برخی از ادیان به‌ویژه در ایران جایگاه خاصی دارد. در ادامه به اهمیت آذرماه در چند دین و فرهنگ مختلف پرداخته شده است:
1. در دین زرتشتی:
آذرماه در تقویم زرتشتی یکی از ماه‌های مهم است که به‌ویژه به «آتش» و «آذر»، ایزد آتش، اختصاص دارد. این ماه با نام «آذر» شناخته می‌شود و در آیین زرتشتی، آتش نماد پاکی، نور و روشنایی است. جشن‌های آذرگان در این ماه برگزار می‌شود که یکی از مهم‌ترین جشن‌ها در تقویم زرتشتی است. در این جشن، ایرانیان باستان از آتش به عنوان نماد زندگی و پاکیزگی تجلیل می‌کردند.
آذر جشن، عید کهن ایرانیان باستان: یادکردن خداوند و آیین آتش در جشن آذرگان
آذر جشن یا آذرگان، یکی از جشن‌های کهن ایرانیان باستان است که در روز نهم آذرماه برگزار می‌شود. این جشن به ستایش آتش و نور، نماد خداوند و اهورا مزدا، اختصاص دارد. ایرانیان باستان در این روز با لباس‌های پاک و تن‌های شسته به آتشکده‌ها می‌رفتند و به زینت دادن آتشکده‌ها می‌پرداختند.
تاریخچه و فلسفه جشن آذرگان
آذر جشن که به نام‌های مختلفی همچون آذرگان، آذر جشن یا عید آذر شناخته می‌شود، در تقویم زرتشتی در روز نهم آذرماه برگزار می‌شود که برابر با سوم آذرماه در تقویم خورشیدی است. این جشن در تاریخ ایران به نام آذرخش نیز شناخته شده است که به معنای برق یا صاعقه است. مراسم جشن آذرگان در ابتدا به عنوان نماد پرستش آتش و روشنایی در دین زرتشتی بوده و در آن مردم به زیارت آتشکده‌ها می‌رفتند.
شهروز جمالی استاد دانشگاه آزاد اسلامی در این خصوص می‌گوید: در روز آذر جشن، مردم به آتشکده‌ها می‌رفتند تا به یاد آتش، نور و روشنایی که به عنوان نماد اهورا مزدا، خداوند در آیین زرتشتی محسوب می‌شود، نیایش کنند و مراسم مذهبی خود را انجام دهند. این روز همچنین به عنوان زمانی برای روشن کردن آتش در آتشکده‌ها و به رسم قربانی کردن به آتش، مورد توجه قرار گرفته است.
آتش و نور، نمادهای مقدس در آیین زرتشتی
در آیین زرتشتی، آتش نقش ویژه‌ای دارد. این آتش نماد خداوند و اهورا مزدا است و به عنوان نماد روشنایی و حقیقت مورد ستایش قرار می‌گیرد. در کتاب‌های مقدس همچون اوستا و آثار دیگر، آتش به عنوان "نور خداوند" معرفی شده و در مناسک دینی زرتشتیان، آتش را می‌توان نماد "حق و حقیقت" دانست. زرتشتیان از دیرباز آتش را پاک و مقدس می‌دانند و در عبادات خود، نور و آتش را به عنوان راهی برای نیایش و نزدیک شدن به خداوند استفاده می‌کنند.
آیین‌های آذرگان و جشن‌های مرتبط با آن
در روز جشن آذرگان، مردم به آتشکده‌ها رفته و با دست‌های پاک و بدن‌های شسته، در کنار افروختن آتش، به نیایش و ستایش آذر، ایزد آتش و نور می‌پرداختند. طبق روایت‌های تاریخی، این مراسم به نوعی به پرستش آتش و روشنایی و همچنین درخواست از خداوند برای برآورده شدن آرزوها و خواسته‌ها ارتباط دارد. در بسیاری از فرهنگ‌های ابتدایی، هدایا و نذورات خود را در آتش می‌افکندند و معتقد بودند که دود آتش به آسمان می‌رود و آرزوها را به درگاه خداوند می‌رساند.
آذر در دین‌های مختلف و تطابق با نور
در بسیاری از ادیان از جمله یهودیت، مسیحیت و اسلام، آتش و نور به عنوان نماد خداوند و حقیقت شناخته می‌شوند. در قرآن نیز آمده است که خداوند به نور آسمان‌ها و زمین است و این نور در قالب آتش یا شعله‌های آتش در جلوه‌های مختلف نمایان می‌شود. به عنوان مثال، در سوره طه، اشاره به آتش حضرت موسی و گفت‌وگو با خداوند از طریق آتش داریم که نشان‌دهنده اهمیت نور به عنوان تجلی خداوند است.
اهمیت آذر جشن در تاریخ و فرهنگ ایران
آذر جشن یکی از بزرگ‌ترین جشن‌های ایرانیان باستان بوده که در آن علاوه بر عبادات دینی، به زینت دادن به آتشکده‌ها و ستایش آتش و نور پرداخته می‌شد. این مراسم نه تنها در آیین زرتشتی بلکه در فرهنگ ایرانی به طور کلی، نماد احترام به نور و آتش و یادکردن خداوند است. آذر جشن به عنوان یک روز خاص برای برگزاری مراسم دینی و فرهنگی در تاریخ ایران باستان باقی مانده است و در حال حاضر همچنان توسط زرتشتیان در نقاط مختلف ایران و جهان برگزار می‌شود.
نتیجه‌گیری
آذر جشن، با اهمیت ویژه‌ای که در فرهنگ و تاریخ ایران دارد، نمادی از روشنایی، آتش و خداوند است. این جشن که در روز نهم آذرماه برگزار می‌شود، در دینی همچون زرتشتی، آتش را به عنوان مقدس‌ترین نماد برای نیایش و عبادت می‌داند. آذرگان، جشن شکوهمند ایرانیان باستان، همچنان یادآور ارزش‌های معنوی و فرهنگی است که از دیرباز در این سرزمین برگزار می‌شده است.
2. در مسیحیت:
آذرماه در تقویم میلادی، به ماه دسامبر معادل است که در دین مسیحی، ماهی ویژه به شمار می‌رود. در این ماه جشن میلاد حضرت عیسی (علیه‌السلام) برگزار می‌شود که به عنوان کریسمس شناخته می‌شود و یکی از مهم‌ترین جشن‌های مسیحیان در سراسر جهان است. کریسمس در ۲۵ دسامبر جشن گرفته می‌شود که از نظر مسیحیان، میلاد حضرت عیسی پیام‌آور صلح و محبت است.
3. در فرهنگ‌های دیگر:
آذرماه در تقویم‌های مختلف جهانی و به‌ویژه در مناطق نیم‌کره شمالی، با آغاز فصل زمستان و سرما همراه است. در بسیاری از فرهنگ‌ها، این ماه با جشن‌های مربوط به تغییر فصول و نیز شب‌های طولانی زمستان همراه است. این زمان برای مردم به عنوان فرصت‌هایی برای دور هم جمع شدن و برگزاری جشن‌های خانوادگی یا مذهبی است.
نتیجه‌گیری:
آذرماه در فرهنگ‌های مختلف، به‌ویژه در ایران، ماهی مهم است که به ایزد آتش (آذر) در دین زرتشتی مربوط می‌شود و از نظر تاریخی نیز به عنوان زمان جشن‌ها و مناسبت‌های خاص مذهبی در مسیحیت (کریسمس) و برخی از مناسبت‌های اسلامی شناخته می‌شود. این ماه، در تقویم‌های مختلف نماد تغییر فصول و آغاز فصل زمستان نیز است.
