طبل جنگ در اسکاندیناوی

رزمایش توپخانه‌ای ناتو با میزبانی فنلاند در‌حالی در طول ماه نوامبر برگزار می‌شود که تحلیلگران نظامی از آن به‌عنوان پیامی به روسیه نام می‌برند و قطعا، مولد سلسله‌منازعاتی تازه میان مسکو و هلسینکی خواهد بود. این نخستین‌بار است که فنلاند در این سطح آشکار، وارد عرصه هشدار و رقابت با روس‌ها می‌شود.

حدود ۳۶۰۰ نیروی نظامی از آمریکا، سوئد، بریتانیا، فرانسه و دیگر کشورهای عضو ناتو در این رزمایش توپخانه‌ای که با مهمات جنگی برگزار می‌شود، شرکت کرده‌اند.با آغازرزمایش،صدای شلیک توپخانه وراکت‌اندازها در سراسر منطقه «لاپلاند» طنین‌انداز شد.رزمایش توپخانه‌ای «جبهه پویای ۲۵» که در شمال فنلاند به اجرا درآمده، بخشی از بزرگ‌ترین رزمایش ناتو بوده که تاکنون در اروپا برگزار شده است. بخش‌های مختلف این رزمایش قرار است علاوه بر فنلاند، در استونی، آلمان، رومانی و لهستان نیز برگزار شود. خبرگزاری فرانسه در گزارشی به نقل از یک پژوهشگر فنلاندی نوشت، این رزمایش‌های گسترده باید به‌عنوان پیامی به روسیه تعبیر شود. فنلاند برای نخستین‌بار از زمان عضویتش در ناتو میزبان رزمایش توپخانه‌ای این ائتلاف نظامی است. این کشور شمال اروپا که دارای یک مرز مشترک به طول ۱۳۴۰ کیلومتر با روسیه است، در فوریه سال ۲۰۲۲ سیاست عدم تعهد نظامی چند دهه‌ای خود را کنار گذاشت و به ناتو پیوست.این اقدام فنلاند خشم مسکو را برانگیخت که مدت‌هاست با هرگونه گسترش ناتو مخالفت می‌کند. جان ماکیتالو، یک فرمانده ارشد ارتش فنلاند و مدیر برگزاری این مانور به خبرگزاری فرانسه گفت هدف اصلی این رزمایش، آموزش و تقویت همکاری‌ها میان واحدهای توپخانه‌ای ناتو و آماده‌سازی نیروهای این ائتلاف نظامی برای شرایط سخت در منطقه نزدیک به شمالگان است‌. با وجود این او این نظر را رد کرد که ناتو با نمایش قدرت نظامی خود در نزدیکی مرزهای روسیه ممکن است مسکو را تحریک کند!
 
تبعات گسترش ناتو به شمال 
عضویت رسمی و نهایی سوئد و فنلاند در پیمان آتلانتیک شمالی به معنای گسترش ناتو به شمال خواهد بود. به‌نظر می‌آید پس از آغاز جنگ اوکراین، غرب به این نتیجه دست یافته که گسترش ناتو به شرق هزینه‌های راهبردی و تاکتیکی زیادی برای دو‌ سوی آتلانتیک به همراه دارد. سرانجام سوئد به‌عنوان سی‌ودومین کشور عضو پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) به این مجموعه بحران‌ساز پیوست. این به معنای پایان سیاست بی‌طرفی استکهلم در نظام بین‌الملل و ورود مستقیم به منازعات جدید در جهان امروز خواهد بود؛ موضوعی که می‌تواند برای ساختار دولت رفاه در این کشور و حتی همسایگانش در اسکاندیناوی تأثیر منفی بگذارد. به این ترتیب با گذشت بیش از دو سال از جنگ اوکراین، جایگاه این کشور شمال اروپا که درصدد بود به‌عنوان عضوی از ائتلاف ناتو زیر چتر امنیتی این پیمان درآید، تثبیت شد.با توجه به عضویت چهار کشور سوئد، نروژ، فنلاند و دانمارک در پیمان آتلانتیک‌شمالی، این منطقه به یکی از جبهه‌های بالقوه نبرد میان غرب و روسیه تبدیل شده است.
اولف کریسترسون، نخست‌وزیر سوئد و ینس استولتنبرگ، دبیر‌کل ناتو نقش بسزایی در پیشبرد این روند ایفا کردند. منتقدان عضویت سوئد در ناتو معتقدند ورود به منازعات بیرونی مناسبات داخلی این کشور اروپایی را نیز از جنبه منفی تحت‌تأثیر قرار خواهد داد. سوئد در دهه‌های اخیر و در قبال برخی بحران‌های بین‌المللی در کسوت میانجی یا واسطه ایفای نقش کرده اما اکنون به جزئی از منازعات جهانی تبدیل شده و همین موضوع نقش سنتی آن را به چالش کشیده است.
ماجرا به این نقطه ختم نمی‌شود؛ عضویت رسمی و نهایی سوئد و فنلاند در پیمان آتلانتیک‌شمالی به معنای گسترش ناتو به شمال خواهد بود. به‌نظر می‌آید پس از آغاز جنگ اوکراین، غرب به این نتیجه دست یافته که گسترش ناتو به شرق هزینه‌های راهبردی و تاکتیکی زیادی برای دو‌سوی آتلانتیک به همراه دارد. از این‌رو گسترش دامنه اعضای ناتو را به‌صورت نامتقارن شکل داده و شمال اروپا را به تازه‌ترین پایگاه خوددر تقابل ژئواستراتژیک باروس‌هاتبدیل کرده است.نکته قابل توجه آینده‌پژوهی منازعات راهبردی غرب ـ روسیه پس از گسترش قلمرو ناتو به شمال اروپاست. پیشتر حوزه نوردیک و اسکاندیناوی حکم تهدید ماهوی برای مسکو نداشت. حتی به‌صورت رسمی و غیررسمی میان کاخ کرملین و مقام‌های این کشورها در راستای مهار و کنترل تنش‌ها با غرب تعاملاتی شکل می‌گرفت. اکنون حتی روسیه نمی‌تواند از استکهلم و هلسینکی به‌عنوان پیام‌رسان یا طرف مشورت استفاده کند. با توجه به عضویت چهارکشور سوئد، نروژ، فنلاند و دانمارک در پیمان آتلانتیک‌شمالی، این منطقه به یکی از جبهه‌های بالقوه نبرد میان غرب و روسیه تبدیل شده است. تهدید مسکو در زمینه استقرار زیردریایی‌های اتمی در دریای بالتیک ناظربرهمین گزاره واقعی است.این‌که همه طرف‌ها(روسیه وکشورهای حوزه اسکاندیناوی)در عرصه بازدارندگی و کنترل تنش‌های محتمل میان یکدیگر تا چه اندازه موفق خواهند بود، مشخص نیست ولی مسجل است با گذار بشریت به قرن بیست‌و‌یکم و تغییراتی که در حوزه امنیت جهانی رخ داده، برخی پدیده‌ها به صورت ناگهانی و به‌دور از کنترل بازیگران رخ خواهد داد.در همین راستا نمی‌توان تنش‌های احتمالی میان روسیه و کشورهای حوزه اسکاندیناوی را صرفا بالقوه قلمداد کرد، زیرا تحت‌تأثیر شرایطی ویژه می‌توانند حالت بالفعل پیدا کنند.
 
منطقه یا میدان جنگ؟!
نیروهای ناتو با استقرار درمنطقه «روواجاروی» ودرحالی‌که برف این منطقه راپوشانده بودبه اجرای تمرینات نظامی پرداختند‌. این منطقه با بیش از هزار کیلومتر مربع مساحت، وسیع‌ترین منطقه رزمایش و برد آتش در اروپا است که ارتش‌های کشورهای عضو ناتو تمایل داشتند تمرینات نیروهای خود را در آن برگزار کنند. بنا به‌گفته یک فرمانده ارتش فنلاند، این منطقه یک مکان منحصر‌به‌فرد برای آموزش است، زیرا یکی ازمعدود مناطقی است که می‌توان تمرینات نظامی را درمقیاس واقعی انجام داد. در منطقه‌ای که دمای هوادرروزهایی ازفصل زمستان به منفی ۲۰درجه سانتیگرادمی‌رسد،نیروهای نظامی فنلاند به‌دلیل آموزش‌های ویژه و تجهیزات خاص خود برای مقابله با شرایط سخت آماده هستند‌. البته در مقابل، روس‌ها نیز ملاحظات لازم را در هرگونه مواجهه نظامی با فنلاند و سوئد در‌نظر گرفته‌اند! یک فرمانده ارتش فرانسه که دراین رزمایش توپخانه‌ای شرکت کرده نیز به خبرگزاری فرانسه گفته که هدف از شرکت در این رزمایش، ارتقای مهارت‌هایمان در محیطی بادمای چنددرجه زیر صفر است.