برخی حملات اسرائیل به لبنان با هدف ایجاد اختلافات قومی است/ نتانیاهو لبنان را عرصه تثبیت نظم خود می‌داند

برای لبنان، اکنون لحظه‌ای خطرناک است. همانطور که جنگ داخلی وحشتناک ۱۵ ساله لبنان گواهی می‌دهد، جناح‌های کشور سابقه حل اختلافات خود را از طریق خشونت دارند.

به گزارش سرویس بین الملل تابناک، سایت تحلیلی فارن افرز در مقاله‌ای با قلم «ما‌ها یحیی» نوشت: در ۸ اکتبر «بنیامین نتانیاهو»، نخست وزیر اسرائیل از مردم لبنان خواست علیه حزب الله قیام کنند.

اندکی پیش از سخنان نتانیاهو، «عباس عراقچی»، وزیر امور خارجه ایران در تلاش برای تقویت روحیه حزب‌الله از لبنان دیدن کرد. باید گفت هزاران لبنانی در اثر بمباران شدید اسرائیل حتی در بیروت، کشته یا مجروح و بیش از یک میلیون نفر آواره شده اند و سیاستمداران این کشور بر لزوم آتش بس تاکید می‌کنند.

سخنرانی نتانیاهو و دیدار عراقچی نشان داد که لبنان تا چه حد به مرکز رقابت ایران و اسرائیل تبدیل شده است. اینجا جایی است که دو طرف بیشتر بر سر نظم منطقه‌ای خاورمیانه درگیر هستند. بر این اساس، نقش لبنان در مبارزه آنها مورد توجه بین المللی قرار گرفته است.

اما تأثیری که این درگیری بر آینده خود لبنان خواهد داشت نادیده گرفته می‌شود. جنگ شاید در بدترین لحظه ممکن به کشور لبنان وارد شده است. در حال حاضر لبنان در حال تجربه یک بن بست سیاسی بوده که مانع از انتخاب رئیس جمهور جدید شده است. 

نیرو‌های امنیتی داخلی آن اکنون به حدی ضعیف هستند که جوامع و مردم به خدمات خصوصی حفاظت از خود، که اغلب وابسته به احزاب سیاسی کلیدی هستند، روی آورده اند. این کشور همچنان با پیامد‌های انفجار بندر بیروت در سال ۲۰۲۰ دست و پنجه نرم می‌کند که توسط سازمان‌های بین المللی - از جمله دیده بان حقوق بشر - به عنوان یکی از قوی‌ترین انفجار‌های غیرهسته‌ای تمام دوران تلقی می‌شود و این کشور در بحبوحه یک بحران اقتصادی و مالی پنج ساله قرار دارد که طبقه متوسط آن را از بین برده و نرخ فقر را به طور سرسام آوری افزایش داده است، از ۱۲ درصد در سال ۲۰۱۲ به ۴۴ درصد در سال ۲۰۲۲.

بر اساس سیستم تقسیم قدرت که از طریق آن لبنان اداره می‌شود، دولت در امتداد خطوط فرقه‌ای با احزاب سیاسی به نمایندگی از جوامع مختلف دچار شکاف است. جنگ با اسرائیل این اختلافات را بدتر می‌کند.

برای لبنان، اکنون لحظه‌ای خطرناک است. همانطور که جنگ داخلی وحشتناک ۱۵ ساله لبنان گواهی می‌دهد، جناح‌های کشور سابقه حل اختلافات خود را از طریق خشونت دارند. اما اگر جناح‌های آن گفت‌وگوی ملی را آغاز کنند که مسیری رو به جلو و چشم‌اندازی فراگیر برای کشور پیش می‌برد، این کشور می‌تواند از طغیان جدید ناآرامی‌های داخلی جلوگیری کند. همه این گروه‌ها باید در تثبیت نهاد‌های کشورشان منافع مشترکی داشته باشند و آنها به حمایت جامعه بین المللی نیاز دارند – تا حدی برای توقف حملات وحشیانه اسرائیل.

حملات اسرائیل پیامد‌های ویرانگری داشته است. طی ماه گذشته، محله‌های مسکونی پرجمعیت و عمدتا شیعه نشین در حومه جنوبی بیروت بار‌ها بمباران شده است. تقریباً ۱۰۰,۰۰۰ واحد مسکونی به طور جزئی یا کامل ویران شده اند و تخمین زده می‌شود که ۳۷ شهر و روستا در جنوب لبنان با بمباران‌های مداوم به ویرانه تبدیل شده اند. اسرائیل در حمله به لبنان از فسفر سفید استفاده کرده است - یک ماده شیمیایی بسیار قابل اشتعال که در اثر تماس با اکسیژن مشتعل می‌شود – که اقدامی خلاف قوانین بین المللی بوده و محیط زیست و زمین‌های کشاورزی منطقه را ویران می‌کند. 

اتاق بازرگانی بیروت تخمین می‌زند که تولید ناخالص داخلی لبنان در سال جاری حدود ۹ درصد کاهش می‌یابد و بانک جهانی تخمین می‌زند که زیان اقتصادی مستقیم این کشور (شامل هزینه خسارت فیزیکی) به ۸.۵ میلیارد دلار می‌رسد. 

در طی حمله اسرائیل به لبنان حدود ۱۶۶۰۰۰ نفر شغل خود را از دست داده اند و تا ۱۸ نوامبر، نزدیک به ۳۴۸۱ نفر کشته و ۱۴۷۸۶ نفر مجروح شده اند. حدود ۱.۲ میلیون نفر یا ۲۰ درصد از جمعیت لبنان، در عرض چهار روز آواره شدند و یک بحران انسانی عظیم در این کشور آغاز شده است.

ارتش اسرائیل در ۲۹ اکتبر اعلام کرد که به اهداف نظامی خود در لبنان دست یافته، با این حال عقب نشینی نکرده است، زیرا به نظر می‌رسد اهداف جنگی اسرائیل تغییر کرده است. دلیل اصلی اسرائیل برای حمله به لبنان، اجازه دادن به شهروندان آواره اسرائیلی برای بازگشت به خانه بود و اکنون نتانیاهو به جای اینکه صرفا بخواهد ساکنان آن برگردند، نوید یک نظم منطقه‌ای جدید را می‌دهد. 

از این رو اسرائیل می‌خواهد شبکه متحدان ایران - محور مقاومت - را که حزب‌الله جزء اصلی آن است، تضعیف کند. این بدان معناست که در غیاب فشار خارجی و توافق آتش بس، اسرائیل ممکن است حداقل در آینده نزدیک به جنگ در لبنان ادامه دهد.

حملات اسراییل همچنین شکاف‌های فرقه‌ای را تشدید می‌کند. اگرچه نمایش‌های آشکار همبستگی در میان جوامع مذهبی لبنان وجود دارد، تنش‌ها بین جمعیت‌های آواره و جوامع میزبان در حال افزایش است. 

جهت دامن زدن به چنین تنش‌هایی، حملات اسرائیل به سمت مناطقی است که اکثر لبنانی‌ها آن را به دلیل ترکیب فرقه‌ای مختلط و عدم وابستگی به حزب‌الله نسبتاً امن می‌دانستند. در این مکان‌ها، موشک‌های اسرائیلی کل ساختمان‌های مسکونی را با ادعای کشته شدن یک فرد خاص نابود کرده‌اند. 

به عنوان مثال آیتو، منطقه‌ای عمدتا مسیحی است که اسرائیل ساختمانی را بمباران کرد که دو خانواده آواره را در خود جای داده بود. این حمله منجر به کشته شدن ۲۴ نفر از جمله ۱۴ زن و کودک شد. چنین حملات بی‌رویه کاملاً غیرضروری است و تهدید حملات بیشتر باعث شده بسیاری از لبنانی‌ها از میزبانی از شیعیان آواره بیم داشته باشند.

ایجاد آینده‌ای بهتر برای لبنان آسان نخواهد بود. تیم رهبری کنونی کشور که از جنگ داخلی ۱۹۷۵-۱۹۹۰ لبنان آسیب دیده اند، در مورد دو قطبی شدن جمعی با هدف اجتناب از اشتباهات گذشته دقت بیشتری دارند. 

اما برخی از این رهبران به وضوح این لحظه را فرصتی برای تغییر شکل توازن سیاسی کشور و شاید جبران معایب سیاسی بین جوامع کشور می‌دانند.

انتخاب رئیس‌جمهور بدون رضایت حزب‌الله عملاً باعث می‌شود که جامعه شیعی این احساس را داشته باشد که در نظام سیاسی جدید لبنان بیشتر در حال طرد و به حاشیه رانده شدن است. نتیجه می‌تواند انواع درگیری‌ها و ناآرامی‌ها باشد. این کشور ممکن است به دوران ترور‌های سیاسی - یا حتی به هرج و مرج و آدم ربایی دهه ۱۹۸۰ بازگردد.

برای جلوگیری از تشدید خشونت در میدان نبرد اسرائیل و لبنان در داخل، احزاب لبنان باید همکاری کنند و به نوعی نقشه راه برای بازگرداندن کشور به مسیر اصلی برسند. آنها باید فورا یک رئیس جمهور انتخاب کنند، نخست وزیر جدید تعیین کنند و یک دولت اضطراری تشکیل دهند - دولتی که برای آغاز یک گفتگوی سیاسی فراگیر و گسترده در مورد مسیر لبنان و بازسازی نهاد‌های دولتی و همچنین مناطق ویران شده توسط درگیری طراحی شده است. در این گفتگو باید اعضای کلیدی شبکه‌های مدنی سیاسی لبنان و همچنین فعالان اصلی این کشور که نماینده جریان‌های مهم در جامعه لبنان هستند، حضور داشته باشد.

چنین گفت و گوی ملی چندین موضوع را در دستور کار خود خواهد داشت. اولین مورد این است که با ایجاد چشم اندازی برای لبنان که شامل یک طرح دولت سازی برای رسیدگی به چالش‌های پیش روی اقتصاد سیاسی لبنان است، وعده آینده‌ای بهتر را به لبنانی‌ها ارائه دهد. 

دولت همچنین برنامه‌ای را برای مدیریت جابجایی جمعیت اجرا خواهد کرد، با توجه به اینکه ده‌ها هزار نفر به دلیل گستردگی تخریب حداقل تا چند سال نمی‌توانند به خانه خود بازگردند. چنین طرحی باید به شهروندان لبنانی امکان دسترسی به حساب‌های بانکی مورد نیاز خود را بدهد که اکثر آنها از زمان شروع بحران مالی ۲۰۱۹ مسدود شده‌اند. این طرح باید به ویژه به حدود ۷۰ درصد از سپرده گذارانی که کمتر از ۱۰۰۰۰۰ دلار در حساب خود دارند کمک کند.

با توجه به اینکه پایان مناقشه در لبنان احتمالاً به عنوان بخشی از حل و فصل گسترده شامل فرانسه، ایران، اسرائیل، ایالات متحده و کشور‌های کلیدی عربی مانند قطر، عربستان سعودی و احتمالاً امارات متحده عربی خواهد بود، جهان خارج باید در تقویت چنین گفتگو‌هایی مشارکت داشته باشد.

جهان فورا باید بر اسرائیل فشار بیاورد تا به درگیری در لبنان پایان دهد. در غیر این صورت، این جنگ ممکن است به نابودی لبنان و الگوی نادر و نادرست تنوع اجتماعی آن منجر شود - با پس لرزه‌های منطقه‌ای حتی بیشتر.