امروز بسیج در انظار عمومی به عنوان نماد خدمت بی‌منت شناخته می‌شود
خبرگزاری دانشجو . ۱۴۰۳/۹/۴، ۸:۴۳
به گزارش گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری دانشجو، به مناسبت فرا رسیدن هفته بسیج، دانشجو گفت‌وگویی با حجت الاسلام سعید دسمی؛ مسئول مجتمع حوزوی بقیه الله (عج) تهران داشت که در ادامه ارائه می‌شود:
دانشجو: چه موضوعات و ملاحظات فرهنگی و تربیتی در ساختار بسیج اهمیت دو چندانی داشته و باید بیشتر مورد توجه قرار گیرد؟
حجت الاسلام دسمی: ساختار، سازوکار و تشکیلات هر سازمان و نهادی تابع رسالت و فلسفه وجودی آن است. ساختار‌ها به‌منظور دستیابی به اهداف و مطلوبیت‌های سازمان طراحی می‌شوند. با توجه به اینکه فلسفه وجودی بسیج بر مبنای یک تفکر، یک فرهنگ و یک ارزش تعریف شده است و تأسیس بسیج توسط حضرت امام خمینی (رضوان‌الله تعالی علیه) برای تحقق آرمان‌ها و اهداف انقلاب اسلامی انجام گرفت، می‌توان گفت که بسیج ابزاری است برای ادامه مسیر انقلاب اسلامی و رسیدن به مطلوبیت‌های مورد نظر آن.
ماهیت انقلاب اسلامی که بر پایه ارزش‌ها و مردم‌محوری استوار است، ایجاب می‌کند که بسیج نیز به‌عنوان نهادی ارزشی و مردمی، با ساختاری فرهنگی و تربیتی طراحی شود. این امر امکان ایفای نقش‌های اجتماعی، امنیتی، اقتصادی و دیگر حوزه‌ها را نیز در بستری فرهنگی و ارزشی فراهم می‌آورد. بنابراین، ساختاربندی بسیج باید بر پایه فرهنگ‌سازی، سازمان‌دهی مردمی و ایجاد حرکت عمومی در جامعه استوار باشد.
ساختار‌های تربیت‌محور با ساختار‌های نظامی‌محور، اقتصادی‌محور و سایر ساختار‌ها متفاوت‌اند. اگر بسیج به‌عنوان سازوکاری برای کادرسازی انقلاب اسلامی و حل مسائل بنیادین آن در نظر گرفته شود، باید این سازوکار به‌صورت تربیت‌محور و مردم‌پایه طراحی شود. طراحی سازمان بسیج با هویتی تربیتی و مردم‌محور می‌تواند نقش اساسی در دستیابی به اهداف و فلسفه وجودی این سازمان ایفا کند.
دانشجو: از نظر شما سازمان بسیج به عنوان یک نهاد چند وجهی، از چه ظرفیت ویژه‌ای برای فرهنگ سازی موضوعات مختلف برخوردار است و نیرو‌های بسیجی، چگونه قادر هستند روی جامعه تاثیرگذار باشند؟
حجت الاسلام دسمی: بسیج، با توجه به ترکیب جمعیتی متنوع خود، بستری برای حضور گسترده اقشار مختلف جامعه از نظر سنی و حرفه‌ای است. این نهاد، محلی است برای مشارکت سنین مختلف، از جوانان تا افراد مسن، و همچنین اقشار گوناگون از جمله دانشجویان، دانش‌آموزان، فرهنگیان، کارمندان، کارگران و سایر گروه‌های اجتماعی. افزون بر این، بسیج به عنوان نهادی جامع، پذیرای هر دو جنسیت بوده و بستری برای تعامل و همکاری فرهیختگان و عموم مردم جامعه فراهم کرده است.
از منظر گستره جغرافیایی، بسیج محدودیتی ندارد و در تمامی شهرها، روستا‌ها و بخش‌های کشور حضور فعال دارد. در واقع، در هر نقطه‌ای از کشور که وجود دارد، بسیج نیز به‌عنوان نهادی تأثیرگذار فعالیت می‌کند. این حضور فراگیر، بسیج را به نهادی بی‌نظیر در سطح جهان تبدیل کرده است که توانایی منحصر به فردی در ایجاد گفتمان‌های مؤثر، تغییر رفتار‌های اجتماعی، و ایجاد جریان‌های فرهنگی و اجتماعی دارد.
۱-گفتمان‌سازی:
بسیج از ظرفیت فوق‌العاده‌ای برای تولید و ترویج گفتمان‌های موردنظر انقلاب اسلامی برخوردار است؛ چه در سطح ملی و چه در سطح بین‌المللی. نمونه‌های بارز این توانایی را می‌توان در محور مقاومت و حتی فراتر از آن، در کشور‌هایی که از الگوی بسیج الهام گرفته‌اند، مشاهده کرد. این قابلیت، بسیج را به نهادی قدرتمند در عرصه بین‌الملل تبدیل کرده است.
۲-رفتار‌سازی و هنجارسازی:
حضور اقشار متنوع و التزام فردی و جمعی اعضای بسیج، بستر مناسبی برای نهادینه‌سازی هنجار‌های اجتماعی مطلوب فراهم می‌کند. این نهاد می‌تواند با تکیه بر ظرفیت‌های خود، رفتار‌های اجتماعی مطلوب را تثبیت کرده و با ناهنجاری‌ها و آسیب‌های اجتماعی مقابله کند.
۳-جریان‌سازی اجتماعی و فرهنگی:
بسیج با بهره‌گیری از حضور گسترده و سازمان‌دهی منسجم خود، می‌تواند در ایجاد و هدایت جریان‌های فرهنگی و اجتماعی نقش‌آفرینی کند. این جریان‌سازی‌ها، تأثیر عمیقی بر جامعه داشته و ظرفیت‌های بسیج را در زمینه فرهنگ‌سازی و مدیریت اجتماعی نشان می‌دهد.
در مجموع، بسیج به واسطه جامعیت ساختاری و قابلیت‌های گسترده خود، یکی از نهاد‌های کلیدی در فرهنگ‌سازی و مدیریت اجتماعی به شمار می‌رود.
دانشجو: معتقد هستید نهاد بسیج در کدام عرصه‌های فرهنگی و تربیتی موفق شده است به جایگاه مناسب و برجسته‌ای برسد و کدام اقدامات آن را در این زمینه درخشان و قابل توجه می‌دانید؟
حجت الاسلام دسمی: در خصوص موفقیت بسیج در عرصه‌های فرهنگی و تربیتی، به نظر می‌رسد این نهاد توانسته در بسیاری از زمینه‌ها با برنامه‌ریزی هوشمندانه، تدبیر، تشخیص صحیح نیاز‌ها و اولویت‌ها، و همچنین اجرای مستمر و مداوم، به جایگاه مناسب و برجسته‌ای دست یابد. این موفقیت‌ها نتیجه تلاش‌هایی است که بسیج در عرصه‌های مختلف به انجام رسانده و توانسته دستاورد‌های بسیار ارزشمندی را کسب کند.
اگر در برخی موارد، نتایج مطلوب حاصل نشده یا برنامه‌ها به طور کامل به سرانجام نرسیده، ممکن است به دلیل تغییرات در متولیان، جابه‌جایی مسئولان یا تغییر رویکرد‌ها باشد که باعث نیمه‌تمام ماندن برخی اقدامات شده است. با این حال، در عمده زمینه‌هایی که بسیج با قوت، تدبیر و استمرار ورود کرده، نتایج بسیار خوبی به دست آمده است.
امروز بسیج در انظار عمومی به عنوان نماد خدمت بی‌منت شناخته می‌شود. این موضوع در موارد مختلف، از جمله حوادث غیرمترقبه نظیر سیل و زلزله، کاملاً محسوس و ملموس است. بسیج به عنوان نیرویی سازمان‌یافته و مردمی، با سرعت عمل بالا و بدون چشمداشت مادی، همواره رویکرد خدمت‌رسانی بی‌منت را در پیش گرفته است.
در عرصه امنیت پایدار و مردمی نیز بسیج یکی از ارکان اساسی نظام جمهوری اسلامی به شمار می‌آید. همچنین در ترویج ارزش‌های انقلاب اسلامی و گسترش فرهنگ و تفکر صحیح دینی، اخلاقی، انسانی و ملی، بسیج نقش بی‌بدیلی ایفا کرده است. فعالیت‌هایی همچون ترویج فرهنگ دفاع مقدس در قالب برنامه‌هایی نظیر راهیان نور، نتایج و دستاورد‌های بسیار ارزنده‌ای را به همراه داشته است.
در عرصه تربیتی نیز بسیج با اجرای طرح‌هایی نظیر طرح صالحین و ایجاد شبکه عظیم تربیتی، آثار و نتایج مطلوبی را به دست آورده است. علاوه بر این، در حوزه‌های مختلف فرهنگی و اجتماعی، بسیج به عنوان یک مجموعه مردمی، میلیونی و سازمان‌یافته، هرجا که انقلاب اسلامی نیاز داشته، حضور یافته و تأثیرات قابل‌توجهی بر جای گذاشته است.
به طور کلی، بسیج با انعطاف‌پذیری و انسجام خود، توانسته در عرصه‌های گوناگون فرهنگی، اجتماعی، تربیتی و امنیتی نقش مهمی ایفا کند و ثمرات درخشانی به همراه داشته باشد.
دانشجو: از نظر شما، رسیدن به چه وضعیتی، موقعیت ایده آل و طلایی ارتباط بسیج با عرصه فرهنگ و تربیت خواهد بود و آفات آن را چه مواردی می‌دانید؟
حجت الاسلام دسمی: مقام معظم رهبری هدف و غایت مشخصی را برای عرصه فرهنگ و تربیت بسیج ترسیم کرده‌اند. ایشان تأکید فرموده‌اند که بسیج باید به تربیت هشت تا ده میلیون جوان مؤمن انقلابی و آماده به کار اهتمام ورزد.
این هدف، یکی از اولویت‌های اصلی بسیج در شرایط کنونی است. چنانچه بسیج در این مسیر اهتمام لازم را به خرج دهد، به لطف الهی رویکرد‌های مثبت و اقدامات ارزشمندی که تاکنون مشاهده شده، می‌تواند به نتایج مطلوب‌تری دست یابد. این امر مستلزم افزایش شتاب در این حرکت، نظم و ترتیب بیشتر در برنامه‌ها، و بهره‌گیری صحیح از منظومه‌ای است که مقام معظم رهبری به تصویر کشیده‌اند.
این منظومه شامل چهار ویژگی اصلی است که در «جوان مؤمن انقلابی آماده به کار» تجلی می‌یابد:
۱-روحیه جوانی: این روحیه که شامل نشاط، حرکت، و اقدام است، به سن و سال محدود نمی‌شود و تمام افراد با هر سنی که دارای چنین روحیه‌ای باشند، می‌توانند در این چارچوب قرار گیرند.
۲- ایمان: ایمان باید در اعتقادات، اخلاق، و رفتار فرد به وضوح نمایان باشد و او را به صفات مومنانه متصف کند.
۳-انقلابی بودن: انقلابی بودن به معنای پایبندی به ارزش‌ها، مقابله با استکبار و نظام‌های طاغوتی، ولایت‌مداری، و التزام عملی به ولایت است که هویت انقلابی فرد را مشخص می‌سازد.
۴- پای کار بودن: حضور در صحنه برای دین خدا، ارزش‌های انقلاب، مردم، نظام، و انسانیت از ویژگی‌های یک فرد پای کار است.
در بستر این روحیه جوانی و با تکیه بر این سه ویژگی، بسیاری از اهداف و آرمان‌هایی که بسیج برای تحقق آن تأسیس شده است، به یاری خداوند عملی خواهد شد.
اما برای رسیدن به این وضعیت ایده‌آل، باید از آفات و آسیب‌هایی، چون روزمرگی، عمل بر اساس مصلحت‌های مقطعی، بی‌ثباتی، و عملکرد سطحی و غیرعمیق پرهیز کرد. اگر بسیج بتواند با استحکام و استمرار در مسیر صحیح حرکت کند و یک ساختار منسجم فرهنگی و تربیتی با چشم‌انداز مشخص مقام معظم رهبری در تربیت نیروی انسانی مومن، انقلابی، و آماده به کار ایجاد نماید، آنگاه می‌تواند به اهداف و آرمان‌های متعالی خود دست یابد.
دانشجو: نهاد بسیج چگونه می‌تواند در حل چالش‌های فرهنگی مثل حجاب، نقش آفرینی موثری داشته باشد؟
حجت الاسلام دسمی: بسیج به عنوان یک سازمان گسترده و فراگیر، در مواجهه با این چالش‌ها می‌بایست هم به ایجاد و ترویج گفتمان‌های صحیح و ارزشی بپردازد و هم از طریق تقویت و تعمیق التزام درونی خود، و همچنین جذب گسترده افراد به سازمان بسیج، نقش مؤثری ایفا کند. با توجه به ساختار بسیج و ارتباطات فراگیر آن، این نهاد می‌تواند به صورت بنیادین و اساسی با این مسائل مقابله نماید.
در مواجهه با چالش‌ها، اغلب می‌بینیم که توجه به معلول‌ها و مقابله با آن‌ها به صورت مستقیم نتیجه‌ای کوتاه‌مدت و کم‌اثر خواهد داشت. در حالی که اگر توجه ما معطوف به علل ریشه‌ای و بنیادی مشکلات باشد، می‌توان بسیاری از مسائل را با رویکردی مؤثرتر حل کرد. بسیاری از مشکلات، از جمله مسائل مرتبط با حجاب، معلول عواملی بنیادی هستند که به نگرش‌ها و بینش‌های اجتماعی، و همچنین التزام عمومی به اصول دینی، اخلاقی و فرهنگی بر می‌گردند.
بسیج می‌تواند با تبیین دقیق و آگاهانه این مسائل، به شناخت و اصلاح علل بنیادی بپردازد. همان‌طور که حضرت آقا در خصوص «جهاد تبیین» تأکید دارند، این جهاد به معنای تلاش مستمر و عمیق در جهت آگاه‌سازی جامعه و مقابله با تهدیدات فرهنگی است. جهاد تبیین، جهاد فرهنگی و تربیتی است که در آن ترویج ارزش‌های اخلاقی همچون حیا، عفاف و غیرت نقش ویژه‌ای دارد. تمرکز بر این اصول اخلاقی و تربیتی می‌تواند به حل بسیاری از مشکلات و ناهنجاری‌ها که ناشی از بی‌توجهی به این اصول است، کمک کند.
در نهایت، بسیج با تمرکز بر ترویج این ارزش‌ها می‌تواند بسیاری از مشکلات فرهنگی، از جمله مسائل مربوط به حجاب، را به طور مؤثر و اساسی حل کند.
