ادعای بزرگ وزارت راه و شهرسازی/ ایران تبدیل به هاب ترانزیت منطقه میشود!
تجارت نیوز . ۱۴۰۳/۹/۴، ۸:۱۰
ایران با موقعیت استراتژیک خود در قلب خاورمیانه، نقش مهمی در ترانزیت کالاها بین آسیای مرکزی، قفقاز، اروپا و خاور دور ایفا میکند. کشورمان با داشتن شبکههای گسترده جادهای و ریلی، یکی از کریدورهای کلیدی حمل و نقل در منطقه به شمار میآید. با این حال و باوجود ظرفیتهای بالای ترانزیتی، از جمله کریدور شمال-جنوب و مرزهای مهم ریلی مانند سرخس و اینچهبرون، با چالشهایی از جمله مشکلات لجستیکی و عدم هماهنگی در زیرساختها مواجه هستیم.
برای بررسی وضعیت زیرساختهای ترانزیتی کشور، برنامهها آتی، اهداف و چشماندازهای این بخش با امین ترفع سرپرست مرکز امور بینالملل وزارت راه و شهرسازی گفتوگویی را انجام داده که در ادامه میآید.
در زمان حاضر وضعیت ناوگان کامیون کشور در مراودات تجاری با کشورهای همسایه چگونه است؟
در حال حاضر تجارت با همسایگان کاملا متکی بر حمل و نقل جاده ای از طریق کامیونها است و اما چگونگی عملکرد آنها به نحوه ارتباط دو جانبه با کشور مقابل بستگی دارد. بهعنوان مثال، با برخی کشورها ترانشیپ مرزی حاکم است و در برخی کامیونهای ایرانی از مرزها عبور می کنند و وارد خاک آن کشور شوند.
کامیونهای ایرانی به کشورهایی مانند ترکیه یا ترکمنستان وارد میشوند؟
کامیونهای ایرانی مشکلی برای ورود به ترکیه و ترکمنستان ندارند و ترانزیت هم از قلمرو این 2 کشور مجاز است. اما با کشورهای دیگر مثل افغانستان یا پاکستان، کامیونهای ایرانی حداکثر تا اولین شهر مرزی مقابل وارد این کشورها شده، بار را تخلیه میکنند و سپس به کشور برمیگردند.
چرا در برخی کشورها کامیونها مجبورند بار را در مرز تخلیه کنند؟
این مورد نیز به قوانین طرف ها و توافقات دو جانبه بستگی دارد. مثلا در عراق و اقلیم کردستان، صادرات و واردات صرفا در مرزها صورت می گیرد.
چرا در برخی موارد کامیونهای ایرانی به راحتی نمیتوانند وارد برخی کشورها شوند؟
ممکن است کامیونهای خودشان به دلایل امنیتی تمایل به ورود به عمق خاک کشور مقابل را نداشته باشند و از طرف دیگر کشور مقابل هم محدودیت هایی برای ورود کامیونهای خارجی داشته باشد.
ظرفیت جادهای و ریلی کشور در بخش ترانزیت چه میزانی است؟
از حدود 16.5 میلیون تن بار ترانزیتی در سال 1402 در ایران، تقریباً 15 میلیون تن آن از طریق جاده و 1.5 میلیون تن دیگر از طریق ریل جابهجا شده.
روند ترانزیت ریلی طی چند سال اخیر چگونه بوده است؟
ترانزیت ریلی در سالهای اخیر فراز و فرود زیادی داشته است. اما به طور متوسط، حجم ترانزیت ریلی حدود 1.1 تا 1.2 میلیون تن در سال بوده است. در سالهای 2020 و 2021 میلادی به دلیل محدودیتهای مرزی و بحران شیوه ویروس کرونا، کاهش قابل توجهی در ترانزیت ریلی داشتیم.
مهمترین مرزهای ریلی ایران کدامها هستند و چه ظرفیتی دارند؟
قویترین مرزهای ریلی ایران، مرزهای سرخس و اینچهبرون هستند. این دو مرز روزانه قادر به انتقال حدود 400 واگن بار هستند و میتوانند سالانه حدود 6 تا 7 میلیون تن بار را جابهجا کنند.
قیمتهای جهانی ترانزیت
قیمتهای جهانی چه تاثیری بر ترانزیت بهخصوص ترانزیت ریلی دارد؟
قیمتهای جهانی تأثیر زیادی بر ترانزیت ریلی دارند. برای مثال، گوگرد یکی از بارهایی بود که در ترانزیت ریلی نقش زیادی داشت. قیمت این کالا تحت تأثیر نوسانات بازار جهانی قرار دارد و در سال 2021، قیمت گوگرد به شدت کاهش پیدا کرد که باعث کاهش ترانزیت ریلی شد.
در زمان حاضر بیشتر چه کالاهایی از ایران ترانزیت میشوند؟
فرآوردههای نفتی به خصوص از اقلیم کردستان به ایران ترانزیت میشوند و از بندر امام خمینی (ره) به بازارهای جهانی صادر میشوند.
چرا ترانزیت فرآوردههای نفتی در برخی سالها ممنوع شد؟
سال 2020 میلادی دولت تصمیم گرفت که ترانزیت فرآوردههای نفتی به دلیل احتمال سوءاستفاده از قیمتهای پایین سوخت ایران، موقتاً ممنوع شود. این تصمیم منجر به کاهش ترانزیت شد، اما بعد از مدتی این محدودیتها برداشته شد.
ترانزیت فرآوردههای نفتی در سالهای اخیر رشد داشته است؟
بله، بعد از برداشته شدن محدودیتها، ترانزیت فرآوردههای نفتی به طور چشمگیری افزایش یافت. این روند در سالهای 2021 و 2022 با افزایش قابل توجهی همراه بود.
زیرساختهای حمل و نقل کشورمان در رشد ترانزیت نقش داشته است؟
بله، زیرساختهای جادهای و ریلی ایران تأثیر زیادی در رشد ترانزیت داشته است. اما به نظر میرسد که بازاریابی و ایجاد فرصتهای جدید برای ترانزیت نیز نقش مهمی در این روند ایفا کرده است.