اقتصاد ۲۴ - گسل قیمتی بین کارخانه و بازار خودرو بعد از تصمیم دولت برای ابلاغ قیمت‌های جدید که بعد از ۱۸ماه فریز قیمتی انجام شد، به طور قابل‌توجهی کاهش پیدا کرده است. اما این امر چه تاثیری بر بازار و صنعت خودروی کشور خواهد گذاشت؟ به اذعان بسیاری از دست‌اندرکاران صنعت خودروی ایران، قیمت‌گذاری دستوری و فریز قیمتی ۱۸ماهه، این صنعت را متحمل آسیب‌های زیادی کرد.
شکاف قیمتی بین کارخانه و بازار بعد از اصلاح قیمت، به‌طور قابل توجهی کاهش پیدا کرده است. طبق بررسی «دنیای‌اقتصاد» گسل قیمتی پیش از اصلاح قیمت به‌طور میانگین ۴۰درصد بود، حال آنکه بعد از افزایش قیمت‌ها به ۱۷.۶درصد رسیده است.
گسل خودرو بعد از اجرای طرح اصلاح قیمت که هفته گذشته اجرایی شد، به طور قابل‌توجهی کاهش پیدا کرده است. بر این اساس ۲۳آبان‌ماه که هنوز قیمت رسمی خودرو افزایش نیافته بود، به طور میانگین شکاف ۴۰.۳درصدی بین بهای کارخانه و بازار انواع خودرو‌های داخلی وجود داشت، اما روز گذشته به‌رغم آنکه قیمت خودرو در بازار نیز افزایش یافته بود، میزان شکاف قیمتی مذکور به ۱۷.۶درصد رسید؛ موضوعی که امید‌هایی در راستای کاهش فعالیت دلالان و واسطه‌گران در بازار خودروی کشور ایجاد کرده است.
برای بررسی گسل قیمتی بین کارخانه و بازار، بهای رسمی و همچنین قیمت بازار ۱۵محصول داخلی را در بازه زمانی ۲۳آبان و روز گذشته زیر ذره‌بین قرار دادیم. بر این اساس شکاف قیمتی کارخانه و بازار برای ۹محصول ایران‌خودرو ۲۳آبان‌ماه به طور میانگین ۲۵۲میلیون تومان، معادل ۴۵درصد بود، اما این رقم برای محصولات آبی‌پوشان جاده‌مخصوص روز گذشته به ۱۳۱میلیون تومان، معادل ۱۸درصد، رسید.
این بررسی برای ۶ محصول سایپا نیز انجام شد. ۲۳ آبان‌ماه اختلاف قیمت کارخانه و بازار برای این محصولات به طور میانگین ۱۷۰میلیون تومان و ۳۵.۶درصد بود. این تولیدات دومین خودروساز بزرگ کشور دیروز به طور میانگین شکاف قیمتی ۱۰۷.۵میلیون تومانی، معادل ۱۷.۱۸درصد، را تجربه کردند.
مرور این ارقام نشان می‌دهد گسل قیمتی بین کارخانه و بازار خودرو بعد از تصمیم دولت برای ابلاغ قیمت‌های جدید که بعد از ۱۸ماه فریز قیمتی انجام شد، به طور قابل‌توجهی کاهش پیدا کرده است. اما این امر چه تاثیری بر بازار و صنعت خودروی کشور خواهد گذاشت؟ به اذعان بسیاری از دست‌اندرکاران صنعت خودروی ایران، قیمت‌گذاری دستوری و فریز قیمتی ۱۸ماهه، این صنعت را متحمل آسیب‌های زیادی کرد.
طبق آخرین آمار و اطلاعاتی که خودروسازان به سازمان بورس ارائه داده و در سامانه کدال منتشر شد، زیان انباشته خودروسازان بزرگ کشور (غیرتلفیقی) از مرز ۲۰۸همت عبور کرده است. اما اصلاح قیمت خودرو می‌تواند سروسامانی به صورت‌های مالی خودروساز‌ها بدهد. این موضوع می‌تواند در میان‌مدت موجب افزایش تولید خودروسازان شده و اگر همین روند ادامه پیدا کند، در بلندمدت می‌تواند روی کیفیت محصولات تولیدی آنها نیز تاثیر بگذارد.
از طرف دیگر شاید مهم‌ترین تاثیر کاهش شکاف قیمتی بین کارخانه و بازار روی جذابیت بازار خودرو برای دلالان باشد. زمانی که قیمت کارخانه و بازار نزدیک به هم باشد، انگیزه برای خرید خودرو از کارخانه با هدف فروش در بازار آزاد و کسب سود کاهش می‌یابد. این موضوع می‌تواند باعث کاهش حجم تقاضای غیرواقعی شود.
وضعیت فعلی بازار و صنعت خودرو به شکلی است که دلالان و واسطه‌گران بیشترین نفع را از این بازار می‌برند. پیش از این نیز انجمن صنایع همگن قطعه‌سازان کشور در آخرین گزارش خود از این صنعت اعلام کرده بود که شکاف قیمتی موجود بین بازار خودرو و کارخانه در چند سال اخیر حدود۵۰۰همت بوده که این میزان نصیب دلالان شده است.
نظام دونرخی خودرو و گسل عمیق بین این دو نرخ موجب شده بود یک خرید و فروش ساده بین کارخانه و بازار خودرو سود‌های کلانی را به جیب سفته‌بازان روانه کند. حالا، اما کاهش این گسل می‌تواند برخی از دلالان را به‌تدریج از این بازار خارج کند.
تاثیر دیگری که این موضوع می‌تواند روی بازار خودرو داشته باشد، افزایش دسترسی مصرف‌کنندگان واقعی به خرید از کارخانه است. کاهش اختلاف قیمت می‌تواند باعث شود مصرف‌کنندگانی که واقعا به خودرو نیاز دارند (نه برای سرمایه‌گذاری یا دلالی)، شانس بیشتری برای خرید خودرو از کارخانه داشته باشند. این امر با کاهش تقاضا در بازار حتی می‌تواند در میان‌مدت به تعدیل قیمت‌ها در بازار آزاد هم منجر شود.
همچنین با خروج دلالان و منطقی‌تر شدن فرایند خرید خودرو، شفافیت در بازار خودرو می‌تواند افزایش پیدا کند. وقتی قیمت‌ها به هم نزدیک‌تر شوند، شفافیت بیشتری در تعیین ارزش واقعی خودرو ایجاد می‌شود و اعتماد عمومی به بازار افزایش می‌یابد.
البته همه این موارد در شرایطی است که رشد رسمی قیمت خودرو در کوتاه‌مدت می‌تواند نارضایتی‌هایی را به همراه داشته باشد، کمااینکه در چند روز گذشته شاهد این امر بودیم، اما با کاهش شکاف قیمتی بین کارخانه و بازار در میان‌مدت و بلندمدت می‌تواند منجر به انتفاع همه ذی‌نفعان اصلی بازار خودرو شود.
همان‌طور که اشاره شد، شکاف قیمتی ۹ محصول ایران خودرو ۲۳آبان‌ماه به طور میانگین ۲۵۲میلیون تومان، معادل ۴۵درصد بود؛ این رقم برای محصولات آبی‌پوشان جاده‌مخصوص روز گذشته به ۱۳۱میلیون تومان، معادل ۱۸درصد، رسید.
در بین خودرو‌های مورد بررسی، بیشترین شکاف قیمتی بین کارخانه و بازار مربوط به پژو ۲۰۷ دنده‌ای فرمان هیدرولیک بود. این محصول تا پیش از افزایش قیمت با بهای نهایی کارخانه ۴۷۱میلیون تومان به فروش می‌رفت، ۲۳آبان‌ماه امسال قیمت این خودرو در بازار ۷۳۵میلیون تومان بود، بنابراین این محصول در بازار ۵۶درصد، معادل ۲۶۴میلیون تومان، گران‌تر از کارخانه به فروش می‌رسید. اما بهای نهایی کارخانه همین خودرو بعد از اصلاح قیمت ۶۱۵میلیون تومان اعلام شد. به رغم آنکه قیمت آن در بازار نیز تا حدی افزایش یافته و به ۷۷۰میلیون تومان رسید، اما شکاف قیمتی برای این محصول کاهش یافته و به ۲۵.۲درصد معادل ۱۵۵میلیون تومان رسید.
سورن‌پلاس دوگانه‌سوز محصول دیگری است که شکاف قیمتی کارخانه و بازار آن را زیر ذره‌بین قرار می‌دهیم. بر این اساس بهای کارخانه‌ای این محصول پیش از اصلاح قیمت ۵۰۴میلیون تومان بود، اما طبق محاسبات سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان این رقم به ۶۵۳میلیون تومان رسید. بهای سورن‌پلاس دوگانه‌سوز در بازار روز ۲۳آبان ۷۶۰میلیون تومان بود، اما روز گذشته با بهای ۸۱۵میلیون تومان خرید و فروش شد؛ بنابراین تفاوت بین دو نرخ این خودرو ۲۳آبان‌ماه ۲۵۶میلیون تومان معادل ۵۰.۸ درصد بود، اما این رقم دیروز به ۱۶۲میلیون تومان و ۲۴.۸درصد رسید.
تارا اتوماتیک LXV۴ نیز پیش از این شکاف قیمتی قابل‌توجه ۴۳.۵درصدی را بین کارخانه و بازار تجربه می‌کرد. ۲۳آبان‌ماه بهای کارخانه این خودرو ۶۹۰میلیون تومان بود، اما در بازار ۹۹۰میلیون تومان (یعنی ۳۰۰میلیون تومان گران‌تر) خرید و فروش می‌شد. اما حالا بعد از آنکه قیمت رسمی آن به ۹۰۱میلیون تومان رسیده، روز گذشته در بازار یک‌میلیارد و ۶۰میلیون تومان خرید و فروش شد؛ بنابراین شکاف قیمتی بین بازار و کارخانه برای این محصول به ۱۷.۶درصد، معادل ۱۵۹میلیون تومان، کاهش یافت.
محصولات دومین خودروساز بزرگ کشور نیز فرآیند مشابهی را طی کرده است. ۲۳آبان‌ماه اختلاف قیمت کارخانه و بازار برای این محصولات به طور میانگین ۱۷۰میلیون تومان و ۳۵.۶درصد بود. این تولیدات دومین خودروساز بزرگ کشور دیروز به طور میانگین شکاف قیمتی ۱۰۷.۵میلیون تومانی، معادل ۱۷.۱۸درصدی، را تجربه کرد.
بیشترین شکاف قیمتی برای محصولات نارنجی‌پوشان جاده‌مخصوص مربوط به شاهین دنده‌ای است. بهای کارخانه این خودرو از ۴۴۴میلیون تومان به ۵۹۳میلیون تومان رسیده، اما در بازار رشد قیمت آن از ۷۴۰میلیون تومان به ۸۰۰میلیون تومان بوده است؛ بنابراین ۲۳آبان‌ماه شکاف بین دو نرخ این محصول ۶۶درصد و ۲۹۶میلیون تومان بود، اما اکنون این اختلاف به ۳۵درصد و ۲۰۷میلیون تومان رسیده است.
آخرین محصولی که فراز و فرود شکاف قیمت کارخانه و بازار آن را بررسی می‌کنیم، کوئیک S با استاندارد‌های ۸۵گانه است. این محصول تا پیش از افزایش قیمت با بهای نهایی کارخانه ۳۰۵میلیون تومان به فروش می‌رفت، ۲۳آبان ماه امسال قیمت این خودرو در بازار ۴۲۵میلیون تومان بود، بنابراین این محصول در بازار ۳۹.۳درصد معادل ۱۲۰میلیون تومان گران‌تر از کارخانه به فروش می‌رسید، اما بهای نهایی همین خودرو بعد از اصلاح قیمت ۴۰۵میلیون تومان اعلام شد. به رغم آنکه قیمت آن در بازار نیز تا حدی افزایش یافته و به ۴۴۰میلیون تومان رسید، اما شکاف قیمتی برای این محصول کاهش یافته و به ۸.۶درصد، معادل ۳۵میلیون تومان، رسید.
