شاخص«شهرت علمی» چگونه باعث کاهش رتبه علمی ایران شده است؟

به گزارش خبرنگار دانشگاه خبرگزاری دانشجو؛ امسال شاهد کاهش رتبه برخی از دانشگاه‌های ایران در نظام رتبه‌بندی QS بوده‌ایم که این موضوع سوالات و نگرانی‌های زیادی را در میان دانشگاه‌ها، دانشجویان و پژوهشگران به وجود آورده است.

رتبه‌بندی QS یکی از معتبرترین شاخص‌ها برای ارزیابی کیفیت دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزشی در سطح جهانی است؛ که براساس شاخص‌هایی نظیر شهرت علمی، شهرت کارفرمایی، نسبت اعضای هیئت علمی به دانشجو، استناد‌های علمی، و مشارکت‌های بین‌المللی ارزیابی می‌شود.

کاهش رتبه برخی از دانشگاه‌ها در این رتبه‌بندی می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد که از جمله آنها می‌توان به کاهش کیفیت پژوهش‌ها، تغییرات در معیار‌های ارزیابی، مشکلات مالی، تغییرات در سیاست‌های آموزشی، یا ضعف در جذب اساتید و دانشجویان بین‌المللی اشاره کرد.

متاسفانه این تغییرات می‌توانند تأثیرات عمیقی بر جذب دانشجویان، اعتبار جهانی و همکاری‌های بین‌المللی دانشگاه‌ها داشته باشند. در این گزارش شاخص «شهرت علمی» را مورد بررسی قرار می دهیم تا علل سقوط دانشگاه های ایران در رتبه بندی QS را استخراج کنیم.

«شاخص شهرت علمی» در رتبه بندی QS چیست؟

شاخص شهرت علمی (Academic Reputation) یکی از مهم‌ترین و تأثیرگذارترین معیار‌ها در رتبه‌بندی‌های کیو. اس است. این شاخص معیاری برای ارزیابی کیفیت علمی و آموزشی دانشگاه‌ها به شمار می‌رود و با توجه به نظرسنجی‌های گسترده از اساتید و پژوهشگران برجسته در سراسر دنیا، تعیین می‌شود. شهرت علمی به‌ طور کلی به اعتبارعلمی  و آموزشی دانشگاه‌ها در سطح بین‌المللی اشاره دارد.

شاخص شهرت علمی، تحت تأثیر عوامل مختلفی از جمله کیفیت تحقیقات علمی و سطح آموزش در دانشگاه‌ها و تاثیر جهانی قرار دارد.

کیفیت تحقیقات علمی

یکی ازعوامل موثر در افزایش رتبه دانشگاه ها کیفیت تحقیقات علمی است که دانشگاه‌هایی که در تحقیقات علمی پیشتاز هستند و مقالات علمی آن‌ها به‌ طور گسترده استناد می‌شود، از شهرت علمی بالاتری برخوردارند.

سطح آموزش

سطح آموزش از مهم‌ترین عوامل دانشجویان دردانشگاه‌ها است؛ دانشگاه‌هایی که برنامه‌های آموزشی معتبر و پیشرفته دارند، اساتید برجسته‌ای را جذب می‌کنند و این نوع دانشگاه ها  معمولاً دارای شهرت علمی بالایی هستند. دانشگاه‌ها باید به این نکته توجه کنند که برای بالا رفتن رتبه علمی دانشگاه‌ها باید سطح آموزشی خود را بالا ببرند و این نکته کلیدی باید توجه کنند.

تأثیر جهانی

دانشگاه‌هایی که به طور مؤثر در مسائل جهانی (مانند چالش‌های زیست‌محیطی، مسائل اجتماعی و توسعه پایدار) مشارکت دارند، نیز می‌توانند شهرت علمی بیشتری کسب کنند، مقوله‌ای که شاید در دانشگاه‌های  ایران به آن  توجه نمی‌کنند مسئله حل مشکلات کشوری است. پایان نامه‌های علمی دانشجویان در سطح دانشگاه‌ها باید به گونه‌ای باشد که مشکلی از کشور را حل کند. اگر دانشگاه‌ها به فکر این باشند که پایان نامه‌ دانشجویان در تحقق حل مشکلات کشور باشد یک گام بزرگ  در رشد علمی برداشند.

نظرسنجی از جامعه دانشگاهی

دررتبه‌بندی QS، شاخص شهرت علمی از طریق یک نظرسنجی جهانی از اساتید و پژوهشگران دانشگاه‌ها به دست می‌آید. این نظرسنجی از پژوهشگران و متخصصان در رشته‌های مختلف علمی صورت می‌گیرد و آنها نظر خود را درباره کیفیت تحقیقاتی و آموزشی دانشگاه‌ها بیان می‌کنند.
در این نظرسنجی، شرکت‌کنندگان به دانشگاه‌ها امتیاز می‌دهند و بر اساس این امتیازات، شهرت علمی دانشگاه‌ها ارزیابی می‌شود. پژوهشگران به جنبه‌های مختلفی مانند: کیفیت و نوآوری در پژوهش‌های علمی و تخصص و اعتبار علمی اعضای هیئت علمی، تأثیر مقالات و تحقیقات منتشرشده در جامعه علمی و اهمیت دانشگاه در پیشبرد مرز‌های علمی مورد بررسی و نظر سنجی می‌کنند.

اهمیت شاخص«شهرت علمی» در رتبه بندیQS

شاخص شهرت علمی از اهمیت زیادی برخوردار است چراکه پذیرش جهانی را به همراه دارد  دانشگاه‌هایی که شهرت علمی بالایی دارند، تمایل دارند که دانشجویان و اساتید برجسته از سراسر جهان را جذب کنند و در بحث منابع مالی نیز دانشگاه‌های با شهرت علمی بالا بیشتر قادر به جذب کمک‌های مالی از دولت‌ها، سازمان‌های بین‌المللی و صنعت هستند و دانشگاه‌های که شهرت علمی دارند از تأثیرگذاری در تحقیقات هستند چراکه دانشگاه‌هایی با شهرت علمی بالا می‌توانند بر روند تحقیق و نوآوری‌های علمی در سطح جهانی تأثیرگذار باشند.

در ارزیابی شهرت علمی مباحثی وجود دارد که باید مورد بررسی و نقد قرار دهیم. از مشکلات ارزیابی شهرت علمی می‌توانیم به تعصبات جغرافیایی و فرهنگی، تفاوت‌های رشته‌ای وتأثیر تبلیغات و رسانه‌ها عنوان کنیم.

اولین بحث تعصبات جغرافیایی است، نظرات ممکن است به طور ناعادلانه به دانشگاه‌های خاص یا مناطق جغرافیایی خاص متمایل شوند و دومین مورد تفاوت‌های رشته‌ای است که شهرت علمی در رشته‌های مختلف ممکن است بسیار متفاوت باشد. مثلاً یک دانشگاه در رشته‌های مهندسی شهرت بیشتری نسبت به رشته‌های علوم انسانی داشته باشد و سومین مورد تأثیر تبلیغات و رسانه‌ای است، دانشگاه‌هایی که در رسانه‌ها بیشتر تبلیغ می‌شوند یا در دسترس هستند ممکن است در نظرسنجی‌ها رتبه بالاتری کسب کنند، حتی اگر تحقیقات علمی آنها چندان برجسته نباشد.

چگونگی تأثیر شاخص شهرت علمی بر رتبه‌بندی QS

شهرت علمی با وزن ۳۰٪ در رتبه‌بندی QS سهم زیادی دارد، به‌ویژه در رتبه‌بندی‌های جهانی. این شاخص به عنوان یک شاخص معتبر و تاثیرگذار، نه تنها به دانشجویان و محققان در انتخاب دانشگاه کمک می‌کند، بلکه برای دانشگاه‌ها نیز فرصتی برای بهبود و تقویت وضعیت علمی و پژوهشی‌شان فراهم می‌آورد.

در نتیجه، دانشگاه‌هایی که در این شاخص امتیاز بالاتری کسب می‌کنند، اغلب در سایر شاخص‌های QS نیز موفق‌تر هستند، زیرا شهرت علمی معمولاً با کیفیت آموزشی و پژوهشی پیوندی قوی دارد و دانشگاه‌های ایران باید به این شاخص بسیار توجه کنند و آن را نباید نادیده بگیرند.

*منابع:

۱- https://www.topuniversities.com/

۲ -https://www.topuniversities.com/university-rankings/world-university-rankings/۲۰۱۲