افزایش زیاندهی در دوران حضور کروز در هیئت مدیره ایران‌خودرو + مستندات
تابناک . ۱۴۰۳/۹/۶، ۱۳:۴۹
وضعیت زیان دهی ایران‌خودرو طی سال‌های اخیر به‌گونه‌ای بوده که این شرکت بورسی را در معرض اخراج از بورس نیز قرار داده است.
به گزارش سرویس اقتصادی تابناک، ایران‌خودرو شرکتی است که طبق آخرین اطلاعات کدال، بیش از ۱۲۲ هزار میلیارد تومان زیان انباشته روی دست سهامدارانش گذاشته است و این زیان مدام هم در حال افزایش است. دلیل این زیان علاوه بر ضعف جدی مدیریت به ویژه مدیرعامل فعلی این گروه، مسائل دیگری هم هست.
در حالی که رقم زیان انباشته ایران‌خودرو در پایان سال ۱۳۹۷، بیش از ۸ هزار میلیارد تومان بود؛ طی این سال ها، شاهد افزایش زیان دهی ایران خودرو بوده ایم.
شرکت ایران‌خودرو در سال ۱۳۷۱ در بورس اوراق بهادار تهران پذیرفته و از سال ۱۳۷۷ واگذاری سهام دولت در این شرکت آغاز شد. اما از سال ۱۳۹۰ واگذاری بخش دیگری از سهام ایران خودرو آغاز شد.
در سال ۱۳۹۰ شرکت تدبیر سرمایه آراد توسط «حمید کشاورز» و «محمد علیپور» دو مالک کروز تاسیس شد و اعضای هیئت مدیره این شرکت در بدو تاسیس با اعضای هیئت مدیره و مدیرعامل کروز کاملا مشترک بودند.
بررسی‌ها نشان می‌دهد این شرکت از سال ۱۳۹۰ در صدد خرید بخشی از سهام ایران خودرو برآمد. تا جایی که در همان سال بحث‌های فراوانی پیرامون واگذاری پرحاشیه سهام ایران خودرو به شرکت تدبیر سرمایه آراد شکل گرفت و عمده این مباحث به دلیل این بود که شرکت مذکور به صاحبان شرکت کروز تعلق داشت و دارای اعضای هیئت مدیره یکسان بودند.
به بیان دقیق تر، نگرانی‌هایی در مورد ایجاد انحصار در تامین قطعات ایران خودرو از شرکت کروز وجود داشت و سرانجام شورای رقابت در آن سال تصویب کرد: «به منظور جلوگیری از ایجاد تمرکز عمودی در بازار خودرو، مقرر می‌شود که بنگاه‌های که رابطه عمومی با شرکت‌های خودروساز دارند از قبیل قطعه سازان و تشکل‌های آن‌ها مجاز به داشتن عضو در هیئت مدیره شرکت‌های خودروساز نمی‌باشند.» در نهایت رئیس شورای رقابت در نامه‌ای به مدیرعامل شرکت بورس، شرکت تدبیر سرمایه آراد را فاقد حق حضور در هیئت مدیره ایران خودرو دانست.
نفوذ کروز در ایران خودرو چگونه شکل گرفت؟
با وجود این موارد، در سال ۱۳۹۰ شرکت تدبیر سرمایه آراد، ۷.۲۷ درصد از سهام ایران خودرو را خریداری کرد، در نهایت طی سال‌های بعد نیز این میزان سهامداری را به ۱۵ درصد رساند و مجموع میزان سهامداری کروز در ایران خودرو با حضور سایر شرکت‌های مرتبط با کروز به حدود ۳۰ درصد افزایش یافت و دو صندلی خود در هیئت مدیره ایران خودرو را تصاحب کرد. جایگاهی که باعث نفوذ بیش از پیش قطعه‌ساز جنجالی کروز در هیئت‌مدیره بزرگ‌ترین خودروساز دولتی شد.
مسئله سهامداری و حضور کروز در هیئت‌مدیره ایران‌خودرو، پس از سال ۱۳۹۲ نیز میان قطعه‌سازان محل چالش بود و حتی در سال ۱۳۹۷ نیز انجمن سازندگان قطعات و مجموعه‌های خودرو با ارسال نامه‌ای به دفتر ریاست‌جمهوری خواستار ممانعت از حضور نماینده شرکت صنایع تولیدی کروز در هیئت‌مدیره ایران‌خودرو شدند. در ادامه نامه مسئول دفتر وقت ریاست‌جمهوری پیرامون شکایت انجمن سازندگان قطعات مجموعه‌های خودرو از شرکت کروز را می‌بینید.
با همه این مسائل، آنچه امروز قابل‌تأمل است، موازی‌کاری زیرمجموعه‌های کروز در نقش هیئت‌مدیره ایران‌خودرو از یک سو و هم زمان در نقش تأمین‌کننده قطعات این شرکت است که در نهایت به افزایش بخشی از هزینه‌ها و زیان دهی این خودروساز بزرگ منجر شده است. روندی که دودش در چشم سهام‌داران خرد ایران‌خودرو رفت و ارزش سهام شان روزبه‌روز کمتر شد.
مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی مدتی قبل در گزارشی بیان کرد: شرکت‌های خصوصی که پس از اجرای قانون سیاست‌های کلی اصل چهل و چهارم قانون اساسی اقدام به خرید سهام بیش از یک درصدی از ایران خودرو کردند، همگی متعلق به دو شرکت قطعه سازی کروز و هلدینگ رایزکو هستند. به گونه‌ای که نقشه خلاصه شده اتصال سهامداری این شرکت‌ها به ایران خودرو مطابق شکل زیر است. روابط و اتصال این شرکت‌ها به خوبی از نفوذ مالکان کروز و زیرمجموعای مرتبط در ساختار هیئت مدیره ایران خودرو حکایت دارد.
در این میان، حضور قطعه ساز جنجالی و پرحاشیه کروز در هیئت مدیره ایران خودرو از اتفاقاتی است که در عدم خروج ایران خودرو از زیان دهی نقش داشته و نه تنها منجر به بهبود روند نشده، بلکه به اذعان برخی کارشناسان و وزارت صمت باعث سرعت افزایش زیان نیز شده است؛ به نحوی که برخی این موضوع را در راستای منافع برخی در بخش خصوصی و شاید خرید ارزان تر سهام این غول خودروسازی برشمرده اند.
