سامانه گمرک epl.irica.gov.ir در سال ۱۳۹۳ به منظور تسریع در روند امور گمرکی و ارائه ۳۴ امکان گمرکی راه‌اندازی شد. واردکنندگان کالا باید مطابق با فرآیند قانونی، کالاهای خود را از مبادی گمرک ترخیص کرده و برای آن ها شناسه کالا دریافت کنند.
صادرات و واردات کالا به معنای انتقال و جابه‌جایی کالاها از یک کشور به کشور دیگر است. در این فرآیند، فروشنده کالا به عنوان صادرکننده و خریدار به عنوان واردکننده شناخته می‌شود.
قوانین مربوط به واردات و صادرات در قانون مقررات و آیین نامه اجرایی آن مشخص شده‌اند. انجام فعالیت های واردات و صادرات نیازمند دریافت چندین مجوز و طی مراحل خاصی است. از این رو، آشنایی با مجوزهای لازم پیش از اقدام، امری ضروری به شمار می‌رود.در این گزارش، به سوال "مجوز واردات و صادرات چیست؟" پاسخ خواهیم داد و همچنین به بررسی موارد زیر خواهیم پرداخت:
۱. شرایط دریافت مجوز
۲. سامانه مربوطه
۳. مراحل دریافت
۴. مدارک مورد نیاز
۵. هزینه‌های مرتبط
مجوز واردات و صادرات چیست؟
مجوز واردات و صادرات، به عنوان یک مجوز الزامی، برای انجام فعالیت های تجاری در این حوزه ضروری است. سامانه‌ای که برای دریافت این مجوز مورد استفاده قرار می‌گیرد، وب سایت گمرک است.
قانون مقررات واردات و صادرات و آیین‌نامه اجرایی آن، قوانین مربوط به واردات و صادرات کالا، از جمله الزام دریافت کارت بازرگانی را مشخص کرده است. بنابراین، قبل از پاسخ به این سوال که مجوز واردات و صادرات چیست، ضروری است که به طور خلاصه مهم‌ترین مقررات مرتبط با صادرات و واردات را بررسی کنیم.
بر اساس ماده ۲ قانون مقررات واردات و صادرات کالا مصوب سال ۱۳۷۲، کالاهای صادراتی و وارداتی به سه دسته تقسیم می‌شوند:
۱. کالای مجاز: کالایی است که صدور یا ورود آن بدون نیاز به کسب مجوز و با رعایت ضوابط امکان‌پذیر است.
۲. کالای مشروط: کالایی که صدور یا ورود آن تنها با کسب مجوز ممکن است.
۳. کالای ممنوع: کالایی که صدور یا ورود آن به دلیل ملاحظات شرعی (از نظر خرید و فروش یا مصرف) یا بر اساس قانون ممنوع است.
بر اساس ماده ۳ این قانون، انجام واردات و صادرات کالاهای تجاری مستلزم داشتن کارت بازرگانی است. همچنین، در تعریف کالای تجاری گفته می‌شود که کالاهایی که به همان شکل اولیه یا پس از انجام عملیات تولید، تفکیک و بسته‌بندی به فروش می‌رسند، تجاری محسوب می‌شوند.
بر اساس ماده ۳۷ این قانون، صدور کالا از طریق پست نیز مجاز است و با حفظ جنبه غیرتجاری، نیازی به ارائه کارت بازرگانی و مجوز صدور کالاهای داخلی ندارد. در این حالت، هر میزان قیمت نیز قابل قبول است؛ اما حداکثر ارزش کالای خارجی که می‌توان از طریق پست ارسال کرد، برای هر نفر ۸۰ دلار تعیین شده است.
بر اساس ماده ۳۹ این قانون، ورود کالا از طریق پست نیز امکان‌پذیر است. ترخیص کالاهایی که از طریق پست وارد می‌شوند، مشروط بر اینکه جنبه تجاری پیدا نکنند، تا سقف مشخصی با پرداخت حقوق گمرکی و سود بازرگانی مجاز است.
گواهی استاندارد مجوز دیگری است که برای صادرات و واردات کالاهای مشروط الزامی است. کالاهای وارداتی که باید مقررات استاندارد اجباری را رعایت کنند، مشخص شده و لیست آن‌ها به‌صورت سالانه اعلام می‌شود.
شرایط دریافت مجوز واردات و صادرات
از آنجا که دریافت این مجوزها مستلزم داشتن شرایط خاصی است، در این بخش به بیان شرایط لازم خواهیم پرداخت که شامل موارد زیر می‌باشد:
معامله نباید از کشورهای ممنوع‌المعامله باشد. همچنین، برای کالاهایی که تحت مقررات اجباری استاندارد صادراتی قرار دارند، داشتن گواهی استاندارد الزامی است.
دیگر شرایط شامل اخذ کارت بازرگانی، ثبت‌نام و فعال‌سازی حساب کاربری در سامانه گمرک و دریافت مجوزهای لازم از ارگان‌های مربوطه، مانند وزارت بهداشت، کشاورزی یا صنعت، معدن و تجارت می‌باشد.
سامانه ایران‌کد به عنوان پلتفرمی برای ارائه خدمات به واردکنندگان، تولیدکنندگان و توزیع‌کنندگان کالا عمل می‌کند. برای عضویت در این سامانه، می‌توانید به سایت www.irancode.ir مراجعه کرده و گزینه «ایجاد درخواست عضویت جدید» را انتخاب کنید. همچنین، رهگیری وضعیت عضویت از طریق سامانه ایران‌کد و با انتخاب گزینه «رهگیری درخواست عضویت» امکان‌پذیر است.
سامانه دریافت مجوز واردات و صادرات
سامانه گمرک epl.irica.gov.ir در سال ۱۳۹۳ به منظور تسریع در روند امور گمرکی و ارائه ۳۴ امکان گمرکی راه‌اندازی شد. EPL مخفف عبارت Electronic Packing List است که به معنای لیست بسته‌بندی الکترونیکی می‌باشد. این سامانه در کاهش قاچاق کالا و فرارهای مالیاتی نقش قابل توجهی ایفا کرده است. واردکنندگان کالا باید مطابق با فرآیند قانونی، کالاهای خود را از مبادی گمرک ترخیص کرده و برای آن‌ها شناسه کالا دریافت کنند.
به طور کلی، امکانات سامانه گمرک epl.irica.gov.ir شامل ساده‌سازی تشریفات قانونی گمرک و ترخیص کالا، بارگذاری اسناد شخصی و حقوقی، ثبت محموله، تکمیل اظهارنامه گمرکی، ارسال مانیفست به صورت اینترنتی، ارزش‌گذاری برای کالاهای صادراتی و وارداتی و آماده‌سازی اسناد مربوط به ترخیص می‌باشد.
از آنجا که برای دریافت مجوز گمرک جهت واردات و صادرات کالا، لازم است برخی مجوزهای دیگر نیز اخذ شود، متقاضیان باید برای ثبت‌نام و دریافت مجوز به سامانه‌های فرعی دیگری مراجعه کنند. این سامانه‌ها شامل سامانه یکپارچه کارت بازرگانی هوشمند به آدرس cscs.chambertrust.ir، سامانه اخذ کارت بازرگانی و سامانه اخذ گواهی استاندارد با عنوان سامانه واردات و صادرات به آدرس coc.isiri.gov.ir هستند که برای ارزیابی کیفیت کالاهای صادراتی و وارداتی و صدور مجوز استاندارد مورد استفاده قرار می‌گیرند.
نحوه دریافت مجوز واردات و صادرات
همان‌طور که اشاره شد، واردات و صادرات کالا نیازمند دریافت مجوزهایی مانند مجوز گمرک، گواهی استاندارد کالا و کارت بازرگانی است. هر یک از این مجوزها مراحل خاص خود را دارند که در این بخش به بررسی آن‌ها خواهیم پرداخت.
۱. برای استفاده از امکانات گمرکی سایت epl.irica.gov.ir، ابتدا باید با همراه داشتن کارت ملی به بخش IT نزدیک‌ترین گمرک مراجعه کرده و با ثبت درخواست خود، کدهای مورد نیاز مانند نام کاربری، رمز عبور و شناسه کد شناسایی را دریافت کنید. سپس، برای دریافت مجوز واردات و صادرات، وارد سامانه شده و اقدامات لازم را برای ادامه فرآیند انجام دهید.
۲. در این مرحله از فرآیند دریافت مجوز واردات و صادرات، باید شماره ملی، شماره همراه، کد پستی و نام شعبه را وارد کرده و بر روی گزینه ثبت کلیک کنید. پس از این مرحله، کد تأیید به شماره همراه شما پیامک خواهد شد و باید آن را در قسمت مشخص شده وارد کنید. سپس، وارد کارتابل شخصی خود شده و کلمه عبور نیز به شماره همراه شما پیامک می‌شود تا در دفعات بعدی با استفاده از این رمز عبور، به کارتابل الکترونیکی خود دسترسی پیدا کنید.
۴. پس از کلیک روی این گزینه، صفحه‌ای حاوی مشخصات دارنده کارت و اطلاعات تکمیلی نمایش داده خواهد شد که باید اطلاعات مورد نیاز را در آن تکمیل کنید.
۵. پس از وارد کردن مشخصات متقاضی و بارگذاری مدارک لازم، از جمله عکس پرسنلی رنگی با پس‌زمینه سفید و حداکثر حجم ۳۰۰ کیلوبایت، نوبت به وارد کردن مشخصات تماس و نشانی، فرم‌های گواهی، مشخصات ثبتی مطابق با برگه اظهارنامه ثبت در دفاتر بازرگانی، و انتخاب حداقل یک و حداکثر سه رشته فعالیت برای واردات می‌رسد. همچنین باید مشخصات کسب و کار، پیوست مدارک (از جمله تصویر کارت ملی و گواهی عدم سوءپیشینه کیفری)، اسناد مالی و فیش‌های پرداختی را وارد کرده و در نهایت تأیید نهایی را انجام دهید.
نکته: اشخاص حقیقی و حقوقی برای فعالیت در زمینه واردات و صادرات باید نسبت به دریافت کارت بازرگانی اقدام کنند. گسترش نیوز پیش‌تر به طور مفصل به شرایط دریافت کارت بازرگانی پرداخته است.
مدارک لازم برای دریافت مجوز واردات و صادرات
مدارک لازم برای ثبت‌نام و فعال‌سازی حساب کاربری شرکت‌های حقوقی در سامانه گمرک به شرح زیر است:
- آگهی تأسیس، آگهی تغییرات و اساسنامه شرکت
- برگه کد اقتصادی
- گواهی عدم سوءپیشینه
- اصل و کپی کارت بازرگانی
- حضور مدیرعامل و صاحبان امضا به همراه اصل و کپی کارت ملی و شناسنامه
مدارک لازم برای ثبت‌نام و فعال‌سازی حساب کاربری اشخاص حقیقی در سامانه گمرک به شرح زیر است:
- گواهی سوء پیشینه
- اصل و کپی کارت بازرگانی
- حضور شخص متقاضی، به همراه اصل و کپی کارت ملی و شناسنامه
هزینه دریافت مجوز واردات و صادرات
دریافت سه مجوزی که نحوه دریافت آن‌ها در بخش‌های قبل توضیح داده شده، مستلزم پرداخت هزینه‌هایی از قبیل حمل و نقل، باربری، انبارداری، ترخیص و موارد مشابه است که در مراحل مختلف واردات و صادرات کالا باید پرداخت شوند. هزینه‌های مذکور به شرح زیر هستند:
| نوع هزینه | مبلغ (تومان) |
|---|---|
| سرمایه زیر ۳۰ میلیون تومان | ۲۵۰,۰۰۰ |
| سرمایه ۳۰ تا ۲۰۰ میلیون تومان | ۴۰۰,۰۰۰ |
| سرمایه ۲۰۰ میلیون تومان به بالا | ۵۰۰,۰۰۰ |
| هزینه کارت بازرگانی یا تمدید آن | ۴۴,۰۰۰ |
| هزینه باطل نمودن تمبر | ۵,۰۰۰ یا ۱۰,۰۰۰ |
| برای تمدید یا صدور کارت | ۵,۰۰۰ یا ۱۰,۰۰۰ |
هزینه‌های گمرکی شامل موارد زیر است:
- صدور ترخیصیه کشتیرانی
- حق توقف کالا در انبار تا صدور ترخیصیه
- وثیقه کانتینر در صورتی که بار در کانتینر باشد
- قبض انبار الکترونیکی، پرینت اظهارنامه، لاک و مهر که مجموعاً زیر ۱۰۰ هزار تومان خواهد بود
- آزمایشگاه در صورتی که کالا نیاز به آزمایش داشته باشد
- گواهی استاندارد به مقیاس ۸ در هزار
- انبارداری و صدور بیجک بر اساس جدول شرکت‌های انبارهای عمومی
- فیش ثبت سفارش بازرگانی معادل ۵ در هزار مبلغ پروفرما
- مالیات کارت بازرگانی در صورتی که به نام شخص ثالث باشد
- هزینه‌های مربوط به دستمزد ترخیص کالا از گمرک
سایر هزینه‌ها
- هزینه های حمل و نقل
- هزینه بیمه باربری
- هزینه بازرسی کالا
- هزینه انبارداری
- هزینه‌های گمرکی
برای ترخیص کالا از گمرک، ابتدا باید در سامانه گمرک اظهارنامه ثبت کنید و سپس مراحل بعدی را مانند کنترل کالا، اخذ مجوزهای لازم از سازمان‌های مربوطه و تأیید کارشناس طی کنید. هزینه‌های ترخیص کالا از گمرک شامل حقوق ورودی، سود بازرگانی، هزینه باربری، انبارداری، تخلیه، تعرفه کارشناس و هزینه‌های آزمایشگاه می‌باشد.
