فعالیت ۱۰ دپارتمان مهم شیعه‌شناسی در کشور‌های غربی و شرقی
خبرگزاری رسا . ۱۴۰۳/۹/۱۰، ۱۲:۴۶
به گزارش سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدتقی سبحانی در نشست هم اندیشی مطالعات تاریخ کلام امامیه که به همت پژوهشکده کلام اهل بیت (ع) پژوهشگاه قرآن و حدیث برگزار شد، با بیان اینکه تاریخ اندیشه از جدیدترین رشته‌هایی است که در دنیا مطرح است، گفت: امروز دیگر تاریخ اندیشه، فقط بیان تاریخ نیست بلکه به حوزه معرفت‌شناسی بشر مدد می‌رساند.
وی افزود: بسیاری از متفکران متوجه شدند که اندیشه‌های عام انسانی به ظاهر می توانند تاریخ و جغرافیا داشته باشند؛ در مطالعات بعدی ثابت کردند تاریخ اندیشه، روح تاریخ‌های دیگر مانند تاریخ سیاسی و اجتماعی و ... است یعنی بشر چیزی را در فرهنگ و سیاست و اقتصاد بروز می‌دهد که در تاریخ اندیشه او می‌گذرد.
ورود تاریخ اندیشه به علوم انسانی
رئیس پژوهشکده کلام اهل بیت (ع) با بیان اینکه مطالعات قرن بیستم نشان داد که بسیاری از جنگ‌ها و نهادهای اقتصادی و سیاسی محصول اندیشه‌ورزی غیر آشکار انسان‌ها است، تصریح کرد: این رویکرد تاریخ اندیشه را وارد همه علوم انسانی کرد لذا برخی گفتند بدون توجه به تاریخ اندیشه نمی‌توان نظریه‌پردازی در علوم انسانی داشته باشیم.
حجت‌الاسلام والمسلمین سبحانی اظهار داشت: تاریخ اندیشه با این اهمیت در طول شش دهه گذشته به حوزه اندیشه تشیع هم راه یافت و سابقه این مطالعات به جریان استشراق برگشت دارد که عمدتا با مطالعات قرآنی و حدیثی شروع کردند. در حوزه مطالعات شیعی در غرب، سابقه تاریخ اندیشه به حدود نیم سده برگشت دارد و طبق پژوهش‌های صورت گرفته، ده دپارتمان مهم دنیا مشغول مطالعه بر روی اندیشه‌های قرآنی کلامی و فقهی و ... شیعه در اروپا و آمریکا و ژاپن و ...هستند.
وی با بیان اینکه چرا ما باید وارد حوزه تاریخ اندیشه بشویم؟ و اگر نشویم ممکن است چه آسیب‌هایی داشته باشد، گفت: تاریخ اندیشه بازنمود سیستمی از هویت یک قوم و کشور است. امروز صحنه مواجهه بین اسلام و غرب، صحنه بازنمودها و روایت‌ها است نه واقعیات به خصوص با وجود رسانه‌ها هر طور بخواهند واقعیات را بازنمود می‌دهند.
رئیس بنیاد بین المللی امامت تاکید کرد: آنچه به عنوان تاریخ اندیشه شیعه در غرب نوشته می‌شود بازنویسی اندیشه شیعه در قالب و ساختارهای جدید است یعنی ما با انگاره ساخته شده توسط محققان غربی درباره شیعه و یا ایران باستان قضاوت می‌کنیم؛ دنیای امروز متوجه اندیشه شیعه شده و از نگاه خود به بازنمود اندیشه شیعه می‌پردازد نه از منظر واقعیات.
وی تصریح کرد: تاریخ تفکر شیعه امامیه در فقه و اخلاق، نیازمند نهضت مطالعاتی است تا عقب نمانیم و حیات گذشته ما دستخوش تحولات توسط دیگران نشود و آنها برای ما واقعیات را وارونه جلوه ندهند.
رئیس پژوهشکده کلام اهل بیت (ع) با بیان اینکه امروز پرداختن به اندیشه یک متفکر بدون توجه به تاریخ آن اندیشه امکان ندارد، افزود: تاریخ اندیشه تاریخ عبرت‌ها است؛ ما امروز مدعی تحول علوم انسانی هستیم لذا یکی از آزمایش‌های بزرگ مطالعاتی از این دست بحث تاریخ اندیشه است.
وی با اشاره به تاثیر مطالعات اندیشه بر حدیث، گفت: امروز ما روایتی را می‌خوانیم بدون اینکه توجه به موقعیت پرسشگر و زمینه و زمانه آن و اینکه در دوره چه امامی بوده است توجه داشته باشیم. ولی هم سنجیدن دلالت و هم اعتبارسنجی روایات نیازمند بررسی تاریخ صدور روایت و موقعیت زمانی و مکانی آ« است. همچنین تفاوت در پاسخ‌های ائمه (ع) هم اگر با این نگاه صورت بگیرد شاهد تناقض و تعارض بین آنها نخواهیم بود.
همچنین در ابتدای این نشست، حجت‌الاسلام سیدحسن طالقانی، معاون پژوهشکده کلام اهل بیت(ع) به ارائه توضیحاتی درباره طرح‌ها و برنامه های پژوهشکده کلام اهل بیت (ع) پژوهشگاه قرآن و حدیث پرداخت و افزود: این پژوهشکده شامل سه گروه مطالعات تاریخ کلام، گروه مطالعات موضوعی و گروه روش‌شناسی و مبانی معرفتی دانش کلام است .
وی افزود: کلان‌پروژه تاریخ کلام امامیه با دو رویکرد جریان‌شناسی و اندیشه‌شناسی توسط گروه مطالعات تاریخ کلام و مطالعات موضوعی پیگیری شده است و با گذشت حدود ده سال از فعالیت این پژوهشکده شاهد انتشار بیش از 30 اثر در حوزه تاریخ کلام امامیه هستیم.
