اقتصاد۲۴- فرشید علوی: یک ضرب المثل قدیمی فارسی می‌گوید «خونه قاضی گردو بسیاره، اما شمارش داره» یعنی اینکه هر مال زیادی با حساب و کتاب جمع شده! ( کتاب قند و نمک، نوشته جعفر شهری)
ممکن است در خانه شما، اما اوضاع طور دیگری باشد و اصلا متوجه نباشید که حقوق دریافتی یا درآمد ماهانه خود را کی و کجا خرج می‌کنید که ماه به نیمه نرسیده، ته می‌کشد! اگر از این دسته افراد هستید باید بگوییم که این مطلب دقیقا مناسب شماست و ما در این گزارش با معرفی چند راهکار ساده به شما خواهیم آموخت که چطور به وضعیت مالی خود نظم دهید، از شر بدهی‌ها خلاص شوید و حتی برای آینده سرمایه‌گذاری کنید.
چگونه مدیریت مالی داشته باشیم؟
قدم اول؛ برای مدیریت مالی باید بدانید که درآمد و بودجه شما دقیقا چقدر است؟
بعید است که ندانید دقیقا چقدر حقوق می‌گیرید، اما احتمالا به این نکته توجه ندارید که این حقوق بعد از کسر مالیات‌ها، پرداخت قسط‌ها و قبوض چقدر می‌شود. همچنین ممکن است میزان سودی که ماهانه به حساب بانکی شما تعلق می‌گیرد، سهام‌هایی که احتمالا دارید و سایر ورودی‌های مالی را به درستی محاسبه نکرده باشید. حال اگر حقوق بگیر نباشد و کسب و کار خودتان را داشته باشید، در این مرحله با پیچیدگی بیشتری مواجه هستید. با وجود این برای مدیریت مالی شخصی در قدم اول لازم است که درآمد خود را به طور دقیق بدانید.
خلاصه اینکه تمام ورودی‌های مالی را جمع بزنید، تمام خروجی‌ها شامل قسط‌ها و قبض‌ها و بدهی‌ها را هم کم کنید؛ آنچه می‌ماند بودجه واقعی شما است. احتمالا زیاد نیست، اما نترسید، چون با مدیریت مالی می‌توانید با همین بودجه سر کنید.
قدم دوم؛ شناخت اهداف برای مدیریت مالی
اهداف مالی شما می‌تواند به اندازه خرید یک خانه بزرگ یا به اندازه اداره معیشت خانواده در ماه جاری ساده باشد. این کاملا به شما، درآمد و سبک زندگی شما بستگی دارد. آنچه که اهمیت دارد، اما مشخص کردن اهداف و طبقه بندی آن به اهداف بلند مدت و کوتاه مدت است.
بهترین راه برای دستیابی به اهداف استفاده از الگوی ۵۰/۳۰/۲۰ است. به این صورت که ۵۰ درصد از درآمد شما صرف امور جاری زندگی از اجاره خانه و خرید خوراکی‌ها گرفته تا هزینه رفت و آمد به سرکار و پرداخت قبوض آب و برق و .... سی درصد دیگر را می‌توانید صرف مخارج اختیاری یا درجه دو مثل خرید لباس، تفریح و سفر، خرید هدیه برای عزیزانتان و ... کنید. رمز موفقیت شما، اما آنجاست که بیست درصد باقیمانده از درآمدتان را حتما پس انداز کرده و به قول قدیمی‌ها برای روز مبادا یا دوران بازنشستگی نگه دارید.
یادتان باشد که اصلی‌ترین اشکال کار افراد ولخرج صرف این بیست درصد برای مخارج اختیاری است. دست و دل بازی خوب است، اما اجازه ندهید که به شما و روال زندگی شما آسیب بزند.
قدم سوم؛ بودجه بندی کنید
به گزارش اقتصاد۲۴ دوران کاغذ و قلم تقریبا به سر آمده لذا پیشنهاد نمی‌کنیم که یک دفتر یادداشت بخرید، اما لازم است که یک اپ بودجه‌بندی نصب کنید. اگر اصرار به استفاده از روش‌های سنتی دارید هم اشکالی ندارد، یک جا یادداشت کنید که برای کدام هدف و کدام هزینه مشخص، در یک بازه زمانی مثلا یک ماهه؛ چقدر بودجه در اختیار دارید. در این صورت خیالتان راحت خواهد بود که برای همه چیز به اندازه کافی پول دارید.
بدیهی است که فهرست کردن هزینه‌ها و مشخص کردن بودجه آن، سبب افزایش دارایی شما نشده و جادو نمی‌کند، اما حداقل این کمک را می‌کند که شما در طی ماه کمتر وسوسه شوید و پولتان را صرف مخارج غیرضروری نکنید.
قدم چهارم؛ پیدا کردن اشتباهات مالی خود
برای همه ما پیش آمده که با وجود کلی برنامه ریزی و هدف گذاری، در عمل قادر به مدیریت درآمد خود نباشیم. برای اینکه این مشکل را حل کنیم اول باید رفتار مالی خود را زیر نظر گرفته و اشتباهات را پیدا کنیم. در دنیای دیجیتال امروز البته ابزار‌ها متعددی وجود دارد که بوسیله آن می‌توانیم ببینیم در یک ماه چقدر از پولمان را برای چه چیزی صرف کرده‌ایم. با این کار می‌توانیم قضاوت کنیم که آیا مخارج انجام شده واقعا در گروه مخارج ضروری بوده و از بودجه مشخص شده (همان پنجاه درصد از بودجه) صرف شده یا اینکه برای یک خرج غیر ضروری از پولی که باید پس انداز می‌کردیم، برداشته‌ایم! معمولا گزینه دوم صحیح است لذا پیشنهاد می‌کنیم که در کنار تمرکز بر مدیریت مالی، کمی هم به رفتار‌های فردی خود دقت کنید. مثلا ببینید که هزینه اضافی بابت رستوران و کافه و ... را در چه مواقع و موقعیت‌هایی پرداخته‌اید. کمتر قرار گرفتن در آن موقعیت‌ها حتما به مدیریت مالی نیز کمک خواهد کرد. حرف از کم کردن معاشرت‌ها یا تفریحات نیست، اما برای مدیریت مالی ناگزیر هستیم که بر اساس بودجه موجود و با برنامه پیش برویم. به همین خاطر باید از خرید‌های هیجانی، گشت و گذار‌های پیش بینی نشده و ... پرهیز کنیم.
نکته طلایی اینکه عمده این مخارج تحت تاثیر نگرانی از قضاوت دیگران و یا دور شدن از جمع دوستان و اقوام انجام می‌شود. مثلا شما به جای خرید لباس مورد نیاز خود، آن لباسی را می‌خرید که مارک معروف تری دارد تا از سوی دیگران مورد قضاوت قرار نگیرید. یا به هر پیشنهاد شام و مهمانی رفقا جواب مثبت می‌دهید تا از دایره دوستان بیرون نمانید در حالی که می‌توان به راحتی و با اندکی فکر و برنامه ریزی مشکل را حل کرد. یعنی می‌توان برای وقت گذراندن با دوستان برنامه‌های کم خرج‌تر گذاشت.
قدم پنجم؛ اهمیت پس انداز و سرمایه‌گذاری در مدیریت مالی شخصی
قبل از برداشتن چهار قدم نخست احتمالا تصور می‌کنید که درآمد شما برای پس انداز و سرمایه‌گذاری کافی نیست. اما وقتی که دست به کار شوید و روش خرج کردن خود را تغییر دهید خواهید دید که این کار شدنی است. صرف بیست درصد از بودجه واقعی برای پس انداز به شما این اطمینان را خواهد داد که خیالتان بابت هزینه‌های غیرمترقبه مثل خرابی ماشین، ترکیدن لوله، خدای نکرده بیماری و ... راحت باشد.
بهتر از پس انداز، اما این است که به فکر سرمایه گذاری هم باشید. به خصوص اگر در ایران زندگی می‌کنید و ارزش پولتان روز به روز کمتر می‌شود. منظور از سرمایه گذاری قطعا راه‌اندازی یک هلدینگ یا کار‌های بزرگ نیست. کافی است پس انداز خود یا حداقل بخشی از آن را به خرید سهام، رمز ارز، دلار، طلا و سکه اختصاص دهید. همچنین می‌توانید در بازار‌های مختلف مثل مسکن و خودرو و ... به اندازه بودجه خود سرمایه گذاری کنید.
نکته آخر؛ مدیریت بدهی
فوت کوزه‌گری در مدیریت مالی شخصی این است که تا جای ممکن زیر بار بدهی نروید. خرید‌های قسطی همیشه بد نیست، اما دقت داشته باشید که تبلیغات مربوط به محصولات مختلف به صرف قسطی بودن شما را به چاه خرید‌های غیرضروری نکشاند و بیخود بدهکار نکند.
مهم است که شما بر اساس بودجه واقعی خود و اهدافی که دارید، رفتار کنید. قرض گرفتن از دیگران، دریافت مساعده از کارفرما یا حتی اخذ تسهیلات از بانک‌ها همان قدر که می‌تواند در یک مقطع زمانی به داد شما برسد و مشکلی را حل کند، می‌تواند مشکل ساز هم باشد. مهم است که بدانید چقدر پول را برای چه کاری قرض یا وام می‌گیرید و چطور قرار است برگردانید. اگر قصد وام گرفتن دارید حتما اول حساب کنید که بازپرداخت آن چقدر است و هزینه و فایده دریافت آن وام با توجه به نرخ تورم، خریدی که با آن پول انجام می‌دهید و نرخ بهره‌ای که به خاطر آن وام خواهید پرداخت؛ چقدر است. دریافت قرض و وام تیغ دولبه‌ای است که اگر مراقب نباشید و هزینه‌های خود را به درستی مدیریت نکنید، بیش از فایده برایتان ضرر خواهد داشت.
جمع بندی
دخل و خرج هیچ خانه‌ای بدون حساب و کتاب جور درنخواهد آمد، مدیریت مالی شخصی را با خساست اشتباه نگیرید و از آن دوری نکنید. درآمدها، هزینه‌ها و بودجه واقعی خود را بشناسید. اهداف خود را تعیین کنید و بر اساس یک الگوی مشخص پیش بروید. حتما لازم است که از خیلی خواسته‌های خود بگذرید و یا حتی بیشتر کار کنید و به میزان درآمدتان بیافزاید. مدیریت مالی شخصی و راهکار‌های که ذکر شد شما را به همه آرزوهایتان نخواهند رساند، اما چراغی است که مسیرتان را روشن می‌کند تا آگاهانه‌تر حرکت و پول خرج کنید.
