بحران فرونشست زمین در شهرها ابعاد جدی تری به خود گرفته و روز به روز در بیشتر دشت های ایران در حال پیشرفت است. به گفته کارشناسان، ایران در رتبه دوم نرخ فرونشست دنیا و از نظر گسترش فرونشست در رتبه نخست جهان قرار دارد.
همشهری آنلاین - مجید جباری: اطلاعات بانک جامع فرونشست زمین در ایران نشان می دهد دامنه فرونشست زمین به ۱۶ کلانشهر کشور نفوذ کرده است. با اینکه پهنه های فرونشستی ۱۱ درصد مساحت سرزمینی ایران را در بر می گیرد، اما همین مساحت به دلیل اینکه ساکنان زیادی را در خود جا داده است، نیمی از جمعیت ایران را شامل می شود که روی پهنه های فرونشستی و یا مجاور زون های فرونشست کشور ساکن هستند.
رییس بخش خطرپذیری مرکز تحقیقات راه و شهرسازی درباره بحران فرونشست در کشورگفت: مطالعات در ایران نشان میدهد که بعد از کشور هندوستان که در برخی از محدودههای این کشور نرخ فرونشست به بیش از ۵٠ سانتیمتر در سال میرسد، متاسفانه کشور ما در رتبه دوم قرار دارد و نرخهای فرونشست در ایران سرسامآور است. ایران همراه با هند و برخی از ایالات آمریکا و چین بالاترین نرخ فرونشست را دارد. اما تفاوت ایران با هند و آمریکا در این است که پهنههای فرونشستی در بسیاری از استانها گسترده و تعدد پهنههای فرونشستی در ایران بیشتر است.
۱۴ استان بحرانی
علی بیت اللهی در گفت وگو با همشهری آنلاین با بیان اینکه از نظر تعداد و میزان فرونشستها بالای ۱۰ سانتیمتر در سال، ایران رکورددار جهان است، بیان کرد: مطالعات جهانی درخصوص نرخ فرونشست زمین در کشورهای مختلف نشان میدهد حدود ٣ تا ۵ درصد پهنههای فرونشستی زمین در کل دنیا دارای نرخ فرونشست بین ١٠ تا ١۵ سانتیمتر است. به این معنا که فرونشست و پهنه فرونشستی که نرخ بالای ١٠ تا ١۵ سانتیمتر داشته باشند، در دنیا به ندرت دیده میشود و نرخ فرونشست عمده پهنهها زیر ١٠ سانتیمتر است. اما در ایران نرخ فرونشست در این پهنهها به بالای ١۵ سانتیمتر میرسد.
هشدار فرونشست در ۳۵۹ دشت کشور | فرونشست به خانه و خیابانها در کلانشهرها رسیده است
شکاف های هولناک زمین در نقش رستم | تصاویر
او اظهار کرد: هماکنون ۱۴ استان کشور سالانه بهطور متوسط بیش از ۱۰ سانتیمتر فرونشست زمین دارند. بحرانیترین وضعیت فرونشست در کرمان با نرخ سالانه میانگین بیش از ۳۰ سانتیمتر رخ میدهد. بعد از کرمان، به ترتیب: البرز با ۲۰ تا ۳۰، مرکزی با ۲۶، قم با ۲۵، خراسان رضوی با ۲۲، همدان با ۱۲.۱، گلستان با ۱۹.۵، تهران با ۱۹، آذربایجان شرقی با ۱۹، قزوین با ۱۷.۵، فارس با ۱۶.۵، اصفهان با ۱۵، آذربایجان غربی با ۱۲.۵ و سمنان با ۱۱ سانتیمتر، بالاترین میزان سالانه فرونشست زمین در ایران را دارند. ۴۲ درصد جمعیت کشور در ۵ استان اول به لحاظ بیشترین نرخ فرونشست سکونت دارند.
بنا بر اعلام رئیس اداره ترازیابی دقیق و تداخل سنجی راداری سازمان نقشه برداری دامنه فرونشست زمین به ۱۶ کلانشهر کشور نفوذ کرده است و ۸۰۰ شهر کشور در پهنه فرونشست زمین قرار دارند.
معصومه آمیغ با بیان اینکه کمبود آب و برداشت بی رویه آب از سفره های آب زیر زمینی یکی از دلایل اصلی فرونشست زمین است، افزود:بحران آب یک بحران جهانی است که در ایران این پدیده در برخی از استانها به حد بحران رسیده است. ایران رتبه پنجم را در شاخص کم آبی دارد و به دلیل شرایط خشکسالی، فشار زیادی به آبهای زیر زمینی وارد شده است.
نخستین گام برای کنترل بحران
او گام نخست در کنترل فرونشست زمین را شناسایی مناطق گرفتار این پدیده عنوان کرد و گفت: در این راستا اقدام به تهیه بانک جامع فرونشست زمین کردیم. قدیمیترین نقشههای فرونشست زمین مربوط به اوایل دهه ۸۰ است که در آن زمان از سوی سازمان نقشه برداری کشور تهیه و هشدارهای لازم ارائه شد.
آمیغ با بیان اینکه در آن زمان فرونشست زمین در ۴۴ منطقه به صورت کمی اندازه گیری شد، اضافه کرد: در این مطالعات ۲۵۴ منطقه فرونشست احصاء شد و در ۲۵ درصد فرونشستها نرخ فرونشست بیش از ۱۰ سانتیمتر در سال را شاهد هستیم. این مناطق، جزو مناطق بحرانی هستند و نیاز به توجه بیشتری دارند.
رئیس اداره ترازیابی دقیق و تداخل سنجی راداری سازمان نقشه برداری کشور، استانهای سمنان، قزوین، تهران، البرز، خراسان رضوی و کرمان را از استانهای بحرانی از نظر فرونشست زمین نام برد و گفت: بررسی ما نشان داده که دشت بهرمان رفسنجان نرخ فرونشست ۴۲ سانتیمتر را تجربه میکند که به عنوان فاجعه جهانی میتوان از آن یاد کرد.
