استفاده از دارویی نامتناسب با ژنتیک فرد چیزی جز اتلاف هزینه، وقت و حتی از دست رفتن سلامتی فرد را در پی ندارد. همه این عوامل سبب شده تا امروز دنیا از سمت پزشکی مبتنی بر شواهد به سمت پزشکی شخصیسازیشده حرکت کند.
به گزارش همشهری آنلاین، رئیس کنگره بینالمللی فارماکوژنتیک، با بیان اینکه اگر درمان سرطان از ابتدا به کمک علم فارماکوژنتیک انجام نشود این امکان وجود دارد بیمار پس از چندین بار شیمیدرمانی و شکست درمان در مراحل پیشرفتهتر درمان موثر را دریافت کند، گفت: شرکتهای دارویی کشور گامهای نخست را برای ساخت داروهای هدفمند برخی سرطانها براساس ژنتیک بیماری برداشتهاند و برای موفقیت در این پروسه درمانی با هزینه اندک، کیفیت بهتر و طول عمر بیشتر بیمار مشارکت همه شرکتهای دارویی، تجهیزات پزشکی و حتی سازمانهای بیمهگر ضروری است.
او با تأکید بر ضرورت وجود یک زنجیره مناسب میان همه عوامل موثر در درمان و دولت برای داشتن درمانی کمهزینه، با کیفیت، اثربخش و با طول عمر بیشتر بیمار بر پایه ژنتیک افراد گفت: هماکنون ایران در منطقه به مرکزیت این علم شناخته شده است.
به گفته فرهود فارماکوژنتیک بهمثابه آنتیبیوگرام ژنتیکی است تا داروی موثر برای ژن عامل سرطان به بیمار داده شود. اینکه دارویی به بیماری سازگارتر است و یا یک بیمار با چندین تغییر دارویی به یک دارو پاسخ بهتری میدهد همگی نشانههایی از تأثیر ژن در درمان بیماری است.
این پزشک در تشریح روند درمان بیماری به کمک علم فارماکوژنتیک هم بیان کرد: در ایران درباره برخی سرطانها ابتدا به کمک NGS ژن مسئول بیماری سرطان در فرد مورد نظر شناسایی میشود سپس داروی موثر بر آن ژن که هماکنون اغلب وارداتی هستند به بیمار تجویز میشود اما در آینده نزدیک با همکاری شرکتهای دارویی کشور داروهای موثر بر آن ژن در کشور تولید به بیمار داده میشود.
عوامل ابتلا به سرطان
البته به گفته دکتر سیدجواد مولی، استاد تمام دانشگاه تربیت مدرس و دبیر علمی کنگره کانسرژنومیکس برای ابتلا افراد به انواع سرطانها ۲۰ هزار ژن وجود دارد که از این تعداد تنها ۱۰۰ ژن اصلی براثر جهش ژنتیکی سرطانزا میشوند.
او ابتلای افراد به سرطان را مستلزم وجود چند ژن جهشیافته عنوان کرد و افزود: باید در ابتدای درمان سرطانها بر پایه علم ژنتیک پروفایل ژنی آنها به کمک تکنیک NGS یا تعیین توالی نسل بعدی مشخص شود تا همه ژنها بهطور کامل شناسایی و بررسی شوند. نمونهبرداری نخستین قدم این پروسه درمانی (درمان بر پایه ژنتیک بیماری) است و پس از آن باید پروفایل ژنی بیماری مشخص شود. اینکه این ژنهای جهشیافته و عامل بیماریزا به چه دارویی پاسخ میدهند تا دارو بهصورت هدفمند سلول سرطانی را مورد هدف قرار دهد.
به گفته مولی در سرطان ریه ۱۱ ژن دچار جهش میشود و هر یک از این ژنها به داروی خاص گرانقیمتی برای درمان پاسخ میدهند از اینرو ما تلاش کردیم تا بین شرکتهای دارویی فعال کشور تقسیمکاری در سطح ملی برای تولید دارو برای دو سرطان شایع پستان و ریه انجام دهیم تا با تولید داخل این داروها بتوانیم شرکتهای بیمهگر را برای پوشش بیمهای این درمان متقاعد کنیم. در حال حاضر میتوان گفت کار سیستماتیک دستکم برای درمان دو سرطان شایع ریه و پستان در کشور آغاز شده است.
متخصصان ایرانی به دنبال توسعه درمان ژنتیکی
ایران پیشتاز علم شخصیسازی درمان در منطقه
ایران در جمع نخبگان سلول درمانی
اثربخشی و عوارض جانبی داروها
دکتر علیرضا بیگلری، دبیر علمی نخستین کنگره بینالمللی فارماکوژنتیک، هم با بیان اینکه در حیطه دارودرمانی ۲ نکته حائز اهمیت است، گفت: نکته نخست اثربخشی و تأثیرگذاری دارو و دیگری عارضه و یا عوارض جانبی داروهاست امروزه مشخص شده است هر دو جنبه متأثر از زمینه ژنتیکی افراد است.
او ادامه داد: براساس ژنتیک افراد است که یک دارو برای دو فرد با بیماری یکسان پاسخ متفاوتی خواهد داشت. این موضوع برای عوارض جانبی داروها هم صادق است به تعبیر دیگر یک دارو برای بیماری بدون عارضه و برای بیمار دیگر دارای عوارض جانبی بیشتر است.
بیگلری با بیان اینکه استفاده از دارویی نامتناسب با ژنتیک فرد چیزی جز اتلاف هزینه، وقت و حتی از دست رفتن سلامتی فرد را در پی ندارد، تاکید کرد: همه این عوامل سبب شده تا امروز دنیا از سمت پزشکی مبتنی بر شواهد به سمت پزشکی شخصیسازیشده حرکت کند و تجویز دارویی پزشکان براساس تفاوت ژنتیکی افراد انجام شود.
این پزشک با بیان اینکه ایران از نظر علم ژنتیک پیشرفته و از سرآمدان این علم در منطقه است، افزود: برای ترویج درمان براساس علم فارماکوژنتیک باید همه دستاندرکاران پروسه درمان اعم از پزشک، شرکتهای دارویی و تجهیزات پزشکی و حتی سیاستگذاران حوزه سلامت و اقتصاد سلامت با آن آشنا باشند.
بیگلری پزشکی شخصیسازیشده را به معنای یافتن بهترین دارو فردی برای درمان دانست و تاکید کرد: چنانچه درمان براین اساس نباشد نظام سلامت از بعد فردی و اجتماعی متضرر خواهد شد و نه بیمار و نه حوزه سلامت از آن نفعی نخواهند برد.
گفتنی است نخستین کنگره حضوری و بینالمللی فارماکوژنتیک از ۱۶ تا ۱۸ آبان ۱۴۰۳ در مرکز همایشهای بینالمللی رازی برگزار میشود.
