صابر شیخ رضایی نمایشگاهگردان «همچنان؛ طوفان» این نمایشگاه را دربرگیرنده موضوعاتی متنوع از هنرمندان ایران و جهان دانست که حتی برخی سرفصلها از نظر هنرمندان نکتهسنج ایرانی مغفول مانده است.
خبرگزاری مهر-گروه هنر- آزاده فضلی؛ نمایشگاه آثار گرافیکی و مفهومی «همچنان؛ طوفان» متشکل از آثار ۸۰ هنرمند از پنج قاره و ۲۳ کشور جهان، عصر دوشنبه ۳۰ مهر در گالری خانه حوزه هنری آغاز به کار کرد. در این نمایشگاه که به همت مرکز هنرهای تجسمی حوزه هنری و با نمایشگاهگردانی صابر شیخرضایی برگزار میشود، شامل آثار متنوعی در حیطه طراحی گرافیک و در شاخههای طراحی پوستر و تصویرسازی بوده که ۱۰ اثر تایپوگرافی و ۳ اثر گرافیتی نیز در میان آنها به چشم میخورد.
در نمایشگاه «همچنان طوفان» افزون بر آثار ۳۳ هنرمند ایرانی، آثار ۴۸ هنرمند خارجی به نمایش در آمده است. «همچنان؛ طوفان» میزبان آثار هنرمندانی از فلسطین، استرالیا، کانادا، کلمبیا، مصر، اسپانیا، آلمان، امارات متحده عربی، ایالات متحده آمریکا، لبنان، اندونزی، عراق، ایتالیا، اردن، کویت، لیبی، مالزی، هلند، نروژ، عمان، پاکستان، پرتغال، انگلستان، اروگوئه و یمن است. در ادامه به بهانه این نمایشگاه با صابر شیخ رضایی که خود هنرمند طراح انقلابی و مقاومت است و کاراکتر «حنظله» او از سال گذشته در وجهه بینالمللی بسیار نشر پیدا کرده است، گفتگویی کردیم که مشروح آن را در ادامه میخوانید.
صابر شیخ رضایی هنرمند طراح گرافیک که نمایشگاه «همچنان؛ طوفان» به همت او به عنوان نمایشگاه گردان برگزار شده است، در پاسخ به خبرنگار مهر درباره دغدغه متفاوت و فراتر از مسائل روزمرهاش و اینکه این دغدغه در ابعاد جهانی چقدر تاثیرگذار است، گفت: دغدغههای روزمره و حتی متعالی انسانها در همه نقاط دنیا با اعتقادات گوناگون، نقاط عطف و اشتراکاتی دارد، طبیعتاً بخشی از وظیفه هنر در همه جهانهای سیاسی، اجتماعی و اعتقادی، در راستای آرزو و تلاش برای اصلاح مشکلات جهان و تبدیل وضع موجود به وضع مطلوب است و کاستن از بارهای منفی بر اذهان مخاطبان یا جنبه های حمایتگر روانی در مسائلی که ذهن بشر را آشفته ساخته است؛ از پرداختن به بیماری های فراگیر تا همدردی های مشفقانه در حوادث زیست محیطی مانند زلزله تا تلخیهای تحمیلی بر بشریت توسط استکبار و عُمال آنها در سراسر گیتی و دم زدن و یادآوری حقوق زیرپا گذاشته شده.
وی ادامه داد: از این رو برخلاف آنچه نواستعمارگران در راستای بی جهتی و بی تفاوتی رسانه ها و هنر، رقم می زنند، جهت دار بودن هنرمند و سمت و سوی انسانی و اخلاقی گرفتنِ آثار هنری در حمایت از کرامت انسانی از مهمترین دغدغه های هنرمندان حقیقی است حتی اگر این آثار در کوتاه مدت توفیق نشر جهانی پیدا نکنند ولی بالاخره دچار همگرایی توجهات خواهند شد. البته مضامینی هم هستند که فراتر از اخبار و مورد اقبال همیشگی و بر پایه فطرت و اخلاق انسانی هستند.
وی درباره نشر پوستر «بازگشت حنظله»؛ (کاراکتر تنومند و قوی حنظله) و بازخوردهایش بیان کرد: به لطف خدا، بازنشرها علاوه بر داخل، جهتگیری بین المللی هم پیدا کرد و این اثر در برخی تجمعات جهانی هم به چشم می خورد. نگاه جدید به موضوع و امیدبخشی و ناظر به آینده بودن این اثر و گذار از مرثیه به حماسه، از نکاتی بود که پیرامون تحلیل مورد اقبال بودن این اثر به آن پرداخته شد.
امیدوارم نمایش این آثار هنری که نگاه ویژه عاطفی و انسانی دارند در راستای آگاهی بخشی بتوانند بر محکومیتهای حقوقی و قانونی از جمله کشتار بیش از ۱۷ هزار کودک مؤثر باشند و جهت درست تاریخی بشر را برای آسیب دیدگان از دروغهای رسانهها، روشن کنندشیخ رضایی در پاسخ به پرسش دیگری درباره ویژگیهای هر کدام از آثار که آنها را واجد گردهم آمدن در یک نمایشگاه میکرد، گفت: آثار نمایشگاه با اولویت داشتن قابلیتهای برتر فرمی، فنی و محتوایی جمع آوری شدهاند ولی نخ تسبیح روایی اصلی و مشترک آثار همان خط روایت مسائل فلسطین و وقایع مرتبط با غزه و نیز زوایای محتوایی موثر بر داستان امروز غزه است؛ از جمله رسوایی فرهنگ غرب و دوگانگی برخورد مجامع جهانی و حقوق بشری و ریشه های استعماری و باندهای تبهکاری سیاسی و نظامی در غرب آسیا و آثار تلخ قلدری مولود حرامزاده آن یعنی رژیم غاصب قدس در منطقه ما.
وی تصریح کرد: تبیین جدی مرز تفاوت قاتل و مقتول در جهان امروز، با شکستن حصر رسانه های بدنه و دروغ پرداز جهان غربی و حتی عربی میسر میشود. امیدوارم نمایش این آثار هنری که نگاه ویژه عاطفی و انسانی دارند در راستای آگاهی بخشی بتوانند بر محکومیتهای حقوقی و قانونی از جمله کشتار بیش از ۱۷ هزار کودک مؤثر باشند و جهت درست تاریخی بشر را برای آسیب دیدگان از دروغهای رسانهها، روشن کنند.
این هنرمند گرافیست درباره ایده برگزاری این نمایشگاه بیان کرد: اوایل مهر مرکز هنرهای تجسمی حوزه هنری نمایشگاه «چه سرسبز بود دره من» از آثار سیدعلی میرفتاح را به مناسبت هفته دفاعمقدس برگزار کرد که در میان آثار نمایشگاه گریزهایی به مسأله فلسطین و کودکان غزه هم دیده میشد. در پی طرح موضوع مسئول مرکز هنرهای تجسمی حوزه هنری مبنی بر برگزاری نمایشگاهی در سالگرد عملیات «طوفان الاقصی» با بیش از صد اثر پوستر از خودم که درباره فلسطین و مقاومت در سال های گذشته طراحی کرده بودم، با این نگاه بنده که دوست داشتم نمایشگاه گسترش یابد و دایره وسیعی از هنرمندان را در نمایشگاه داشته باشیم موافقت شد و این شروع ایده طراحی و برنامهریزی و برگزاری نمایشگاه «همچنان؛ طوفان» شد.
وی به روند برنامهریزیها برای برگزاری این نمایشگاه اشاره کرد و گفت: فرآیند جمعآوری آثار نمایشگاه در بازه زمانی ۱۰ تا ۱۲ روزه شکل گرفت و برای برگزاری نمایشگاه «همچنان؛طوفان» در سالگرد «طوفان الاقصی» با محدودیت زمانی زیاد در انتخاب آثار برای یک چنین سطح کیفی نمایشگاهی مواجه شدم که همین پروسه کار را بسیار دشوار کرد. البته من سعی کردم از هنرمندان فعال و افرادی که آثار شاخصی تولید کردهاند شخصی از قلم نیفتد ولی زمان بسیار محدود و شرایط عمومی این روزهای کشور و منطقه و دنیا هم بر روند دریافت آثار بیتاثیر نبودند. از ابتدا مبنای کار پس از نمایش آثار شاخص به شکلی آسیبشناسی برای افزایش کیفی آثار ایرانی نیز بود و در نظر داشتم این نمایشگاه دستاورد محتوایی و فنی و تکنیکی و آموزشی برای هنرمندان و حتی مدیران فرهنگی هنری داخلی به دنبال داشته باشد تا ببینند فضای تولیدات هنرمندان دنیا به چه سمتی به لحاظ فرم و کارکرد رسانهای میرود و فاصلهها و جهتگیریها و تشخیص مخاطبان مورد بازبینی واقع شود.
شیخ رضایی درباره نحوه جمعآوری آثار توضیح داد: به واسطه ارتباطاتی که با هنرمندان بینالمللی داشتم و آشنایی و مراوداتی که با هنرمندان ایرانی طی سالیان گذشته شکل گرفته بود، به ذهنم رسید که خوب است در شرایطی که رسانههای بدنه دنیا با انواع ساز و کارهای تبلیغاتی، اتفاقات غزه را بایکوت و تحریم خبری کردهاند و در خدمت عادی سازی جنایات رژیم اشغالگر هستند، با تمرکز بر عمده وقایعی که به سرعت یکی پس از دیگری در یکسال پس از «طوفان الاقصی» رخ داد، به شکلی نقطهگذاری کنم و با ایجاد مکث و تأمل، روایت هنرمندان را شاهد باشیم.
در یک سال گذشته، بخش عمدهای از هنرمندان ایرانی مورد تهاجم و آسیب رسانههای معاند فارسی زبان بودند و در سرگشتگی دروغهای این رسانهها، نتوانستند جهت درست وجدانی و جایگاه تاریخی خود را در قبال موضوع مظلومیت فلسطین، پیدا کنندوی اظهار کرد: در نمایشگاه «همچنان؛ طوفان» ۳۲۱ اثر از ۸۰ هنرمند به نمایش درآمده که سهم ایران ۳۳ هنرمند منتخب است. ما کنار پراکندگی جغرافیایی و عقیدتی و سیاسی هنرمندان این نمایشگاه، اشتراکهای عاطفی و انسانی در موضوعات را شاهدیم از جمله محکومیت توحش رژیم اشغالگر قدس در حمله به مدارس، مساجد، بیمارستانها، پناهگاهها و چادرهای آوارگان تا جنبش های اعتراضی حامی غزه و ترور رهبران مقاومت در فلسطین و لبنان و سوریه و ایران.
وی درباره نحوه گزینش و نمایش آثار یادآور شد: فعلا تعامل با هنرمندان خارجی برای برگزاری یک نمایشگاه بوده است، اگر موانع برطرف شود احتمال برگزاری این نمایشگاه در سایر استانها نیز وجود دارد. مبنای انتخاب آثار هم بکر بودن زاویه دید هنرمند به موضوعات بود به طوری که مضامین متنوعی از نظر هنرمندان ایرانی کاملا مغفول مانده که «همچنان؛ طوفان» را به نمایشگاهی آسیبشناسانه و آموزشی تبدیل میکند و بازدیدکنندگان با ورود به نمایشگاه متوجه این تفاوت نگاه و رویکردها خواهند شد.
شیخ رضایی بیان کرد: ما در آثار هنرمندان ایرانی با موضوعات مورد بحث و حتی در آثار واکنش سریع در برابر وقایع، شکل آشفتهای از شتابزدگی و تکرار مکررات فرمی و عدم ارائه طرح و قالب متناسب با وقایع را در شیوههای اجرایی و برخوردهای کلیشهای شاهد هستیم که همین باعث شده تا آثار درخور توجه و هنرمندانه به نسبت تعداد کثیر هنرمندان فعال شکل نگیرد و سال گذشته نیز توجه خاص و غلبه راهکارهای فست فودی عصر دیجیتال، مثل هوش مصنوعی سبب شد هنرمندان به سمت آثاری نروند که عیار بیانی ویژهتری داشته باشد و هوش مصنوعی با انبوه ظرفیت های آن، تبدیل به پاشنه آشیل هنرمندان ایرانی شد!
وی تاکید کرد: شکل پرداخت موضوعات از سمت هنرمندان ایرانی تفاوت عمده ای با هنرمندان دنیا و به ویژه جهان عرب (از غرب آسیا تا شمال آفریقا) دارد و به همین دلیل سهم هنرمندان خارجی در این نمایشگاه، هم به لحاظ کمیت و هم کیفیت تقریباً بالاتر از هنرمندان ایرانی است. به عبارتی دیگر کم بودن تعداد هنرمندان ایرانی و آثارشان، از زاویه نبود کیفیت بصری آثار و نداشتن روحیات و شاخصههای جذابیت و دیزاین و هنر وسیع تصویرگری در آنهاست. در وجه دیگری هم در یک سال گذشته، بخش عمدهای از هنرمندان ایرانی مورد تهاجم و آسیب رسانههای معاند فارسی زبان بودند و در سرگشتگی دروغهای این رسانهها، نتوانستند جهت درست وجدانی و جایگاه تاریخی خود را در قبال موضوع مظلومیت فلسطین، پیدا کنند و هنرمندان همراه با این موضوع هم معمولا در سطح اخبار ماندند و موفق به ارائههای تحلیلی و عاطفی ویژه نشدند.
نمایشگاه گردان «همچنان؛ طوفان» در پایان درباره عنوان نمایشگاه نیز تشریح کرد: «همچنان؛ طوفان» از این زاویه انتخاب شد که تاکید کنیم «طوفان الاقصی» که با یک رویکرد دفاعی، نظامی شروع شد - که امیدواریم به پایان یافتن تجاوزات و تهاجمات به غزه و آزادی فلسطین و قدس شریف از چنگال استعمارگران و رژیم خبیث منجر شود - توسط هنرمندان به زبان هنر و در حیطه جنگ نرم و وجدانیات پیش میرود و اینکه خواستم با این عنوان بگویم که انرژی و حرارت روز عملیات «طوفان الاقصی» همچنان ادامه دارد و این خون در رگهای آزادگان دنیا نیز به جوشش درآمده و این تکاپو هنوز ساکن نشده و هنرمندان آزاده دنیا برای حفظ کرامت و شرافت انسانی به جمع مظلومان و مجاهدان پیوستهاند و این طوفان همچنان ادامه دارد.
نمایشگاه «همچنان؛ طوفان» دوشنبه ۳۰ مهر در گالری خانه حوزه هنری افتتاح شد و تا یک ماه (۳۰ آبان ماه) میزبان بازدیدکنندگان است.
