بازنگری ساختاری در مدیریت بحران و شرایط اضطراری کشور

در نامه ۲۶ انجمن و سازمان مردم‌نهاد به ريیس جمهور مطرح شد بازنگری ساختاری در مدیریت بحران و شرایط اضطراری کشور انجمن علمی روانپزشکان ایران و ۲۶ انجمن و سازمان مردم‌نهاد دیگر در نامه‌ای به رییس‌جمهور خواستار بازنگری جدی ساختاری در مدیریت بحران و شرایط اضطراری کشور شدند. متن کامل نامه به قرار زیر است: کشور ایران در منطقه‌ای با خطرات فراوان واقع شده و در معرض بلایای طبیعی و انسان‌ساخت با شدت و فراوانی بالا قرار دارد. همچنین، آسیب‌ها و صدمات ناشی از این مخاطرات که عمدتا به دلیل مداخله‌ انسانی تشدید می‌شوند، به طرز چشمگیری در سطح جهانی افزایش یافته است. عواملی چون تغییرات اقلیمی، شهرنشینی بی‌رویه، فرسایش زمین، فساد در برنامه‌های توسعه‌ای با نادیده‌گرفتن خطرات محیطی، تخریب محیط‌زیست و فقر، در شکل‌گیری این روند تاثیرگذار بوده‌اند. کاهش خطرپذیری و آسیب‌پذیری در برابر مخاطرات، توسعه‌ پایدار اجتماعی و اقتصادی و افزایش تاب‌آوری، از جمله رویکردهایی است که دفتر کاهش خطرپذیری سازمان ملل متحد (UNDRR) برای مدیریت بحران و کاهش خطر در تمامی کشورها بر آن تاکید دارد. متاسفانه، بر اساس مطالعات علمی، کشور ایران به دلایلی همچون عدم توجه به سیاست‌های ابلاغی و قانون مدیریت بحران، جایگاه ناکافی سازمان مدیریت بحران، نادیده‌ گرفتن خطرات طبیعی و انسان‌ساخت در برنامه‌های توسعه‌ای، کمبود اعتماد و مشارکت اجتماعی، نادیده ‌گرفتن ظرفیت‌های مردمی و بخش خصوصی، تغییرات سریع سیاسی، اجتماعی و فرهنگی و همچنین مشکلات برنامه‌ریزی و نبود هماهنگی بین‌بخشی، به‌ویژه در اقدامات پیشگیرانه و پس از وقوع بحران، موفقیت کافی در این حوزه نداشته است. گرچه در سال‌های اخیر برنامه‌های ملی مرتبط با «کاهش خطر حوادث و سوانح»، «آمادگی و پاسخ» و «بازسازی و بازتوانی» مطابق با ماده ۴ قانون مدیریت بحران کشور تدوین و به تصویب رسید و به کلیه دستگاه‌ها ابلاغ شد، اما همچنان کمبود فرماندهی مقتدر و واحد، ضعف مشارکت اجتماعی، فقدان هماهنگی بین دستگاه‌های مسوول و پشتیبان، نبود ساختار هماهنگ‌کننده کارآمد و خلأ در سیاستگذاری‌های فعال در فرآیند مدیریت بحران کشور مشهود است. ارزیابی تجارب موفق مدیریت بحران در کشورهای مختلف و بررسی وضعیت کنونی ایران نشان می‌دهد که کشور ما نیازمند تخصیص یکی از معاونت‌های ریاست جمهوری به این حوزه است. چنین ساختاری با ارتباط مستقیم با ريیس‌جمهور، به ‌عنوان بالاترین مقام اجرایی کشور و ريیس ستاد مدیریت بحران، می‌تواند تمامی ظرفیت‌ها و ساختارهای پراکنده در وزارتخانه‌ها و سازمان‌های مختلف را تجمیع و ساماندهی کرده و تشکیلاتی منسجم و قدرتمند با ظرفیت‌های فنی و اجرایی را در عرصه سیاستگذاری و اجرا فراهم کند. در حالی که سازمان مدیریت بحران کشور در «نظر» نقش متولی را بر عهده دارد، «در عمل» به دلایلی چون عدم ارتباط مستقیم با ريیس‌جمهور و نبود حضور در کابینه، عدم برخورداری از اقتدار لازم در تعامل با وزرا و دستگاه‌ها و کمبود توان لجستیکی و اجرایی در سطح ملی و استانی، از توان لازم برای پاسخگویی به بحران‌های وسیع و فراگیر برخوردار نیست و با چالش‌های جدی مواجه است. با توجه به ضرورت تغییر ساختاری در مدیریت بحران و شرایط اضطراری کشور، پیشنهادهای ذیل ارائه می‌گردد: ۱- انتصاب مدیری متخصص، باتجربه و مقتدر به ‌عنوان ريیس سازمان مدیریت بحران کشور ۲- ارتقای ریاست سازمان مدیریت بحران به معاونت ریاست جمهوری و حضور وی در کابینه ۳- تسلط و آگاهی تمامی اعضای هیات دولت به اسناد، قوانین و فرآیندهای مدیریت بحران کشور ۴- اجرای کامل قانون مدیریت بحران کشور و برنامه‌های مصوب توسط تمامی دستگاه‌ها در پایان، انجمن‌ها و تشکل‌های زیر با بهره‌مندی از تخصص نخبگان و کارشناسان، آمادگی خود را جهت مشارکت در تدوین ساختارها و برنامه‌های لازم اعلام می‌دارند. امضاکنندگان:  ۱- انجمن علمی روانپزشکان ایران- ۲- انجمن علمی سلامت در حوادث و بلایا- ۳- انجمن علمی طب اورژانس ایران- ۴- انجمن علمی روانشناسی ایران-  ۵- انجمن علمی روانپزشکی کودک و نوجوان ایران -  ۶- گروه جامعه‌شناسی مصایب و بلایای طبیعی  انجمن جامعه‌شناسی ایران: ۱- شبکه کمک  -   ۲- حامیان جامعه مدنی - ۳- مجتمع نیکوکاری رعد -  ۴- کانون هموفیلی ایران -  ۵- انجمن پژوهش‌های آموزشی پویا -  ۶- موسسه رحمان (رشد، حمایت، اندیشه) -  ۷- انجمن زنان کارآفرین -  ۸- انجمن دنیای سالم - ۹- انجمن ترویج فرهنگ مسوولیت اجتماعی - ۱۰- بنیاد توسعه کارآفرینی زنان و جوانان - ۱۱- انجمن حمایت از حقوق کودکان - ۱۲- انجمن زیست‌محیطی انسان، هستی، آرامش (دلفان) -  ۱۳- انجمن ملی بچه‌های طاقت (جمعیت فرزندان طلاق ایران) - ۱۴- انجمن حمایت از کودکان بیمار کلیوی کیمیا - ۱۵- جمعیت توسعه پایدار شاهوار -  ۱۶- جمعیت واقفین سبز استان یزد -  ۱۷- موسسه خیریه حامی یار استان مرکزی -  ۱۸- بنیاد خیریه حضرت علی(ع) - ۱۹- انجمن دیابت گابریک - ۲۰- گروه تلاشگران یاری همدل - ۲۱- موسسه توانمندسازی ندای ماندگار