مسئله اصلی، قانونمندی مجازی است نه فیلترینگ یا رفع فیلتر (خبر ویژه)
کیهان . ۱۴۰۳/۸/۳۰، ۲۱:۳۷
مسئله اصلی درباره اینترنت و فضای مجازی، برخلاف هوچیگری برخی جریان‌های سیاسی، ادامه فیلترینگ یا رفع فیلترینگ نیست، بلکه قانونمندی و حکمرانی قانونمند است.
روزنامه همشهری در گزارشی با عنوان «آدرس غلط فیلترینگ» نوشت: موضوع «رفع فیلترینگ» در شرایطی در کانون توجه رسانه‌ها، دولت و افکارعمومی قرار گرفته که به نظر می‌رسد اصل «ساماندهی فضای مجازی» همچنان حلقه مفقوده مباحث این حوزه به حساب می‌آید؛ موضوعی که باید فراتر از بحث‌های «ادامه فیلترینگ» یا «رفع فیلترینگ» مورد توجه قرار گیرد.
اگرچه رئیس‌جمهور در تازه‌ترین موضع‌گیری خود درباره پرونده «فیلترینگ» تاکید کرده است که «در موضوع اینترنت و رفع فیلترینگ به نگاه مشترک میان سران رسیده‌ایم و درپی رفع مشکلات این حوزه هستیم»، اما نکته اساسی اینجاست که نباید اجازه داد راهبرد محوری «ساماندهی فضای مجازی» در سایه موضوع بحث‌برانگیز «فیلترینگ» مورد غفلت قرار گیرد.
ساماندهی فضای مجازی، موضوعی ورای بحث «فیلترینگ» به‌شمار می‌رود که در مقطعی بنا به ضرورت‌های جاری در کشور اعمال شده است. تجربه سال‌های اخیر نشان می‌دهد با وجود «فیلترینگ» نیز راهبرد ترسیمی «ساماندهی فضای مجازی» چندان موردتوجه قرار نگرفته است؛ نقیصه‌ای که اکنون و با زمزمه‌های «رفع فیلترینگ»، به نگرانی‌ها درباره تعلل در این حوزه دامن زده است.
در چنین شرایطی است که نگرانی‌ها پیرامون «مختل شدن حکمرانی در فضای مجازی» دوچندان می‌شود. براین اساس هم بود که رئیس دستگاه قضائی در دیدار با جمعی از اساتید و نخبگان علمی تهران، به دغدغه‌ها و نظرات مختلف مطرح در این زمینه اشاره کرد و گفت که یک نظر، ناظر بر این است که محدودیت‌ها به‌طور کامل رفع شود؛ دراین زمینه باید این سؤال را مطرح کرد که آیا سایر کشورها حاکمیت خود را در قبال فضای مجازی، مخدوش می‌کنند؟
آقای اژه‌ای درباره پیش‌زمینه اعمال برخی محدودیت‌ها در فضای مجازی نیز تاکید کرد برخی سکو‌ها به‌دلیل وقایع پاییز ۱۴۰۱ یا تصمیم‌های کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه و در موارد نادری نیز به‌واسطه آرای قضائی، فیلتر شده‌اند.
همه اینها در حالی است که ضرورت «ساماندهی فضای مجازی» امروزه به اصلی اساسی و موردتوجه دولت‌ها در نقاط مختلف جهان تبدیل شده است و حتی کشورهای توسعه‌یافته غربی نیز با شیوه‌های متنوع درپی حکمرانی مطلوب بر فضای مجازی هستند.
رهبر معظم انقلاب 6 شهریورماه 1403 در دیدار دولت چهاردهم فرمودند: مهم این است که در فضای مجازی، حکمرانی قانونمند وجود داشته باشد؛ اینکه بنده گاهی گفته‌ام فضای مجازی رها و ول است، به‌خاطر این است. حکمرانی براساس قانون؛ اگر قانونی ندارید، قانون را به وجود بیاورید و براساس آن، زمام کار را به دست بگیرید. همه دنیا این کار را می‌کنند. نقض حکمرانی قابل‌قبول نیست. فضای مجازی باید قانونمند شود؛ آن‌وقت «فرصت» خواهد شد.
ایشان همچنین 7 تیرماه 1401 در دیدار رئیس و مسئولان قوه قضائیه خاطرنشان کردند: یکی از حقوق عمومی مردم این است که امنیت روانی داشته باشند. امنیت روانی یعنی چه؟ یعنی هر روز یک شایعه‌ای، دروغی، حرف هراس‌افکننده‌ای در ذهن‌ها پخش نشود. هر چندوقت یا چند روز یک‌بار، گاهی چند ساعت یک‌بار با انتشار شایعه‌ای یا دروغی، در فضای مجازی، مردم را نگران می‌کنند. یکی از وظایف قوه قضائیه، برخورد با این مسئله است. اگر قانون هم ندارید، سریع قانون تهیه کنید.
رهبر انقلاب اول فروردین‌ماه 1400 هم فرمودند: متأسفانه در فضای مجازی، با وجود این همه تأکیدی که من کردم، رعایت‌‌های لازم صورت نمی‌گیرد و در یک جهاتی واقعاً ول است که باید آن کسانی که مسئول هستند، حواس‌شان باشد. همه کشورهای دنیا روی فضای مجازی خود اعمال مدیریت می‌کنند، در حالی که ما افتخار می‌کنیم به اینکه ما فضای مجازی را ول کرده‌ایم! این افتخار ندارد؛ این به هیچ‌وجه افتخار ندارد. فضای مجازی را بایستی مدیریت کرد.
همشهری همچنین ضمن بررسی چگونگی بومی‌سازی فضای مجازی در کشورهای مختلف و همچنین نحوه اعمال در پنج قاره جهان خاطرنشان کرد: مسئله اصلی رهابودن فضای مجازی است. مسئله اصلی فقدان قانونگذاری و رگولاتوری در این حوزه است. مسئله اصلی این است که اساساً طرح و برنامه‌ای برای قانونمندکردن فضای مجازی وجود ندارد. مسئله اصلی این است که اساساً کارهای روی زمین مانده از جمله اینترنت ملی و... رها شده است؛ فیلترینگ مسئله ثانوی است. به اندازه غربی‌ها و آمریکایی‌ها که صاحب پلتفرم‌های فیلترشده در ایران هستند، برای این عرصه نگران باشیم. امروزه همه‌جای دنیا برای فضای مجازی در کشورشان، برنامه‌ریزی می‌کنند. دغدغه دارند و قانونگذاری می‌کنند. دولت آمریکا رسماً یک پلتفرم را دادگاهی می‌کند و حضورش را محدود می‌سازد. در سطح اتحادیه اروپا برای پلتفرم‌ها برنامه‌ریزی می‌کنند. بسیاری از کشورها از جمله چین، آلمان و روسیه برخی پلتفرم‌ها را محدود و برخی را ممنوع می‌کنند. پرداختن به مسئله فیلترینگ تقلیل‌دادن ماجراست. پلتفرم صرفاً یک رسانه یا ابزار سرگرمی نیست. پلتفرم یک جامعه است؛ یک شبکه حقیقی و انسانی که شناخت می‌سازد، قدرت ساخت امر ذهنی دارد و نگرش، گرایش و باور ایجاد می‌کند و اراده و رفتار می‌سازد. پلتفرم، بخشی از خاک کشور است. مگر می‌شود جزئی از کشور را قوانین کشورهای دیگر اداره کند؟
