قطار دیپلماسی ایران در ایستگاه ژنو

این روزها اتفاقات امید بخشی در رابطه با گفتگوهای ایران و غرب را شاهد هستیم و باید آن را به فال نیک گرفت. هر چند انتظار می رفت که با روی کار آمدن دولت نزدیک به اصلاحات در چهار ماه قبل حداقل اروپایی ها به رغم سیگنال های مثبت دکتر پزشکیان از مذاکره استقبال کرده و حتی بعضی از رهبران اروپایی در نیویورک با ایشان ملاقات هایی داشته باشند ولی بنظر می رسد که کشورهای مهم اروپایی با اقدامی هماهنگ از ملاقات دوری گزیدند.

عبدالرضا فرجی راد در این رابطه می گوید: پیگیری دستگاه دیپلماسی کشور در حاشیه نشست سالیانه مجمع عمومی سازمان ملل، برنامه ریزی برای اولین دور ملاقات در اروپا که روز جمعه آینده در ژنو صورت میگیرد،انجام گرفت.

وی افزود: قبل از اعلام ملاقات ایرانی اروپایی برای روز جمعه، سفر رییس سازمان انرژی اتمی را به تهران داشتیم که دو طرف اعلام کردند دستور کاری را برای همکاری فراهم کرده اند هر چند که با قطعنامه ای که به کوشش اروپایی ها در شورای حکام به تصویب رسید این همکاری هم اکنون زیر سوال رفته و با توجه به اینکه جمهوری اسلامی اعلام کرده در تلافی به این قطعنامه سانتریفیوژهای بیشتری را بکار میگیرد که بر میزان غنی سازی افزوده گردد.

فرجی راد ادامه داد: البته تاکید قطعنامه عموما بر مساله پادمانی و آلودگی دو سایت هسته ای به اورانیوم بود که پاسخ ایران، غرب و آژانس را قانع نکرده و در قطعنامه تاکید شده تا نشست بعدی شورای حکام ،جمهوری اسلامی ایران با پاسخ قانع کننده خود علت آلودگی را بیان کند.موضوعی که قطعا در نشست روز جمعه ایرانی اروپایی دو باره مطرح خواهد شد و بنظر میرسد که اروپا علاوه بر طرح موضوع فوق موارد دیگری همچون کاهش تعداد سانتریفیوژها و نیز کاهش میزان غنی سازی و همکاری نزدیک با آژانس را در خواست کند.

سفیر پیشین ایران در نروژ خاطرنشان کرد: علاوه بر گفتگو با رییس آژانس انرژی اتمی در هفته قبل و سه کشور اروپایی در روزهای آینده گفتگو با ایالات متحده امریکا یعنی دولت ترامپ که حدود ۸ هفته دیگر قدرت را بدست خواهد گرفت مورد توجه جدی رسانه های داخلی و خارجی قرار گرفته است.

وی افزود: از سویی ملاقات ایلان ماسک با سفیر جمهوری اسلامی در نیویورک مطرح گردید که از سوی دستگاه دیپلماسی مورد تایید قرار نگرفت ولی طرف امریکایی ترجیح داد که با سکوت خود ظن و گمانها در این رابطه باقی بماند. بدنبال این تکذیب ها از سوی ایران و عدم تکذیب از سوی ایلان ماسک و ترامپ سخنان دکتر لاریجانی مشاور رهبری مبنی بر امادگی جهت گفتگو با دولت جدید امریکا قابل توجه بود. این سخنان نشان داد که دولت رییس جمهور پزشکیان بر شعار خود مبنی بر تعادل بین شرق و غرب و گفتگو با غرب جهت رسیدن به توافق و رفع تحریمها پایبند است و توانسته است که نظر مثبت مجموعه حاکمیت را برای مذاکرات بدست آورد.

فرجی راد توضیح داد: نکته قابل توجه اینکه برای اولین بار اعلام میشود که در گفتگو با اروپا علاوه بر موضوع هسته ای مسائل منطقه نیز مورد بحث واقع می شود که به احتمال قوی در مذاکره با امریکا هم می تواند مورد توجه و درخواست باشد. البته قابل ذکر است که مسائل منطقه ای اروپا با امریکا کاملا با یکدیگر انطباق ندارد هر چند موارد مشترکی بین اروپا و امریکا می تواند وجود داشته باشد که بیشتر بر مسائل فلسطین و لبنان می توان اشاره نمود. البته در دوره اول ریاست جمهوری ترامپ حتی در مورد مسائل خاورمیانه بین دو بلوک غربی اختلاف نظرات جدی وجود داشت که در این دوره چهارساله ترامپ این اختلاف نظرات مجددا نمایان خواهد شد.

وی افزود به رسمیت شناختن جولان بعنوان بخشی از خاک اسراییل، انتخاب بیت المقدس بعنوان پایتخت و انتقال سفارت امریکا به این شهر و نیز گسترش شهرک نشینی در کرانه غربی رود اردن از جمله موارد اختلافی بین اروپا و ترامپ بودند . این بار احتمالا در مورد مدیریت غزه و حضور دراز مدت نیروهای اسراییلی در این نوار باریک بر موارد اختلافی قبلی اضافه خواهد شد. علاوه بر مسائل خاورمیانه و اسراییل، امنیت نیروها و پایگاههای امریکایی در عراق، سوریه در کشورها و آب های خلیج فارس مسائل منطقه ای را شامل میشود که صرفا امریکا علاقمند به گفتگو در باره آن با ایران است که کمتر اروپا به آن حساس است.

فرجی راد تاکید کرد: مذاکرات روز جمعه با اروپا تمرکز اولیه بر مسائل هسته ای خواهد بود هر چند که اروپایی ها مشتاقند که توسعه فعالیت های موشکی جمهوری اسلامی را به آن پیوند بزنند. قطعا طرف ایرانی زیر بار چنین گفتگویی نخواهد رفت. علاوه بر آن مسائل لبنان، فلسطین ،حقوق بشر و نیز زندانیان اروپایی از موارد دیگر گفتگوها خواهند بود که می تواند مورد بحث واقع شود.

وی افزود: گفتگو با امریکا در این مقطع باید بصورت دو جانبه و محرمانه صورت پذیرد. حتی الامکان باید از گفتگوهای سه جانبه پرهیز کرد.‌ زمینه و مقدمات گفتگو با امریکا باید در همین دو ماه، قبل از ورود ترامپ به کاخ سفید فراهم گردد و یک اعتماد سازی نسبی که جدیت دو طرف برای مذاکره را نشان دهد ایجاد گردد. چارچوب گفتگوها باید مشخص شود. این احتمال وجود دارد که مساله پادمان را بتوان با مذاکره با امریکا به نحوی حل و فصل نمود.ولی اروپایی ها در این باره سخت مقاومت خواهند کرد و شاید یکی از موارد اختلافی امریکا و اروپا گردد اگر بده بستانی انجام پذیرد. البته قبل از مذاکره با امریکا دو خواسته ترامپ را باید مد نظر قرار داد. یکی مشارکت امریکا در اقتصاد و تجارت با ایران که در دوره قبل مورد اعتراض شدید ترامپ بود و بعنوان بهانه ای برای خروج از برجام اعلام نمود. دوم اینکه ترامپ در هر مذاکره ای خودنمایی شخصی و اینکه خودش را عامل هر پیشرفت و حرکت به جلو مطرح کند جدی است.

لذا انجام گفتگو های با واسطه با امریکا از طریق دولت سومی کار مذاکرات را پیچیده میکند و طولانی شدن مذاکرات فرصت خوبی را در اختیار دشمنان منطقه ای مذاکره ایران و امریکا قرار میدهد که سنگ اندازی های لازم را انجام دهند. بطور کلی بنظر می رسد که طرفیت های چانه زنی با امریکا بیش از اروپا باشد هر چند که احتمالا در رابطه با موضوع هسته ای لازم است به نقاط مشترک رسید.

فرجی راد تصریح کرد: در اینجا دو کشور چین و روسیه بعنوان دو عضو برجام و دائم شورای امنیت نیز وجود دارند. اگر قرار باشد که از ابتدای مذاکرات و در چارچوب چیزی شبیه به برجام مذاکره بین ایران،امریکا و اروپا صورت پذیرد نمیتوان دو کشور فوق را کنار گذاشت.

به همین جهت بر مذاکره دو جانبه بین ایران و امریکا از یکطرف و ایران و اروپا از طرف دیگر تاکید می شود.
فرجی راد ادامه داد: طبیعی است که جمهوری اسلامی مشورت های لازم را در زمانهایی که مقتضی می داند بویژه در رابطه با موضوع هسته ای با چین و روسیه خواهد داشت. با توجه به دشمنی غرب با روسیه بر سر جنگ اوکراین طبیعی است که چنین مذاکرات چند جانبه ای احتمال طولانی شدن و عدم موفقیتش زیاد خواهد بود.
وی افزود: ضروری است جمهوری اسلامی قبل از هر مذاکره ای چندین طرح و برنامه داشته باشد تا مشخص شود که از هر کدام از این کشورها و بلوکها چه خواسته هایی دارد و چه موضوعاتی را باید در اولویت قرار دهد.