قائمی نیا: ما به قرائت فرهنگی از کتاب و سنت نیاز داریم خبرگزاری بین المللی

خبرگزاری بین المللی شیعیان (شفقنا)- عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی گفت: ما به قرائت فرهنگی کتاب و سنت نیاز داریم چون مفاهیم قرآن را از حالت انتزاعی بیرون می آورد و در موطن اصلی فرهنگ بازخوانی می کند.

به گزارش شفقنا، حجت الاسلام قائمی نیا در همایش ملی «فلسفه فرهنگ» که در تالار استاد موسویان پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی قم برگزار شد، اظهار داشت: «علوم شناختی فرهنگ» مقوله بسیار گسترده ای است که به وفور در جامعه ما بحث می شود. برای حل بحران های فرهنگی باید به فرآیندهای ذهنی اعضای جامعه توجه کنیم.

وی با بیان اینکه مدل های فرهنگی از ثمرات بحث هوش مصنوعی است، گفت: دانشمندان هوش مصنوعی ربات هایی را طراحی می کردند که کارهای مختلفی انجام می دادند اما خیلی اوقات این ربات ها متوجه نمی شدند که انسان از آنها چه می خواهد چون برخلاف انسان، فاقد نسخه های رفتاری بودند. این نسخه های رفتاری که دانشمندان هوش مصنوعی کشف کردند در ابتدا شکل شخصی داشت بعد کم کم متوجه شدند که «شکل فرهنگی» دارند. مثلا به کسی که در جامعه ایرانی یا اروپایی زندگی می کند بگوئید این کار را انجام دهید به اشکال مختلفی انجام خواهند داد. یعنی پشت سر واژه ها و رفتارها، مدل های فرهنگی خاصی وجود دارد.

وی ادامه داد: کم کم انسان شناسی هم به عرصه آمد و مدل های فرهنگی را تحلیل کرد و متوجه شدند مدل های فرهنگی درواقع ساختارهای مفهومی خاصی هستند که در ذهن اعضای فرهنگ حضور دارد. این ساختارها به رفتار و اندیشیدن اعضای فرهنگ جهت می دهد. در این تحلیل، موطن اصلی فرهنگ، ذهن بشر شد و از همین جا تحلیل های شناختی به میان آمدند.

وی مباحث فلسفه فرهنگ را به دو دسته تقسیم کرد و گفت: یک دسته، فلسفه فرهنگ انتزاعی و ذهنی و دیگری فلسفه فرهنگ عینی و ملموس. چیزی که امروزه برای ما یک ضرورت است، توجه کردن به فلسفه فرهنگ عینی است.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی اظهار داشت: به نظر می رسد مباحث فلسفه فرهنگ رهبر انقلاب از نوع عینی و ملموس است. ثانیا مدل های فرهنگی در تحلیل های فرهنگی ایشان نقش کلیدی دارد. ثانیا تفکر فرهنگی در عالم اسلام در طول تاریخ به محاق رفته است و از این جهت، تفکر رهبر انقلاب اسلامی منحصربفرد و کم نظیر است.

وی به نمونه هایی از تعابیر و سخنان رهبر انقلاب اشاره کرد و افزود: مدل های فرهنگی در کلام رهبر انقلاب، بیشتر شکل استعاری دارند. دسته دیگر مفاهیم، مفاهیم بینشی هستند که به عنوان مدل از قرآن کریم استخراج شدند مانند مفهوم «بصیرت». دسته دیگر، مفاهیم جنگی هستند، این مفاهیم دلالت های فرهنگی در سخنان رهبرانقلاب پیدا می کند مانند «شبیخون فرهنگی». استعاره های بدنی هم در سخنان رهبر دیده می شود مانند «سلامت انتخابات». مدل های استعاری وجودی در کلام ایشان به طور گسترده دیده می شود.

وی خاطرنشان کرد: به طور کلی، در سخنان رهبری با تفکر مدلی در حد بالا مواجه هستیم. مدل ها درون خود الگوریتم هایی دارند یعنی وقتی می خواهید مدل فرهنگی را در جامعه پیاده کنید، مراحلی را طی می کند. برای فائق آمدن بر بحران های فرهنگی باید سه کار انجام داد؛ یکی بررسی مدل های فرهنگی در متن کتاب و سنت. ما به قرائت فرهنگی کتاب و سنت نیاز داریم چون مفاهیم قرآن را از حالت انتزاعی بیرون می آورد و در موطن اصلی فرهنگ بازخوانی می کند. دوم توجه به مدل های فرهنگی موجود در جامعه اسلامی. سوم کشف و شناسایی الگوریتم هایی که به کمک آنها می توان مدل های فرهنگی موجود در جامعه اسلامی را تغییر داد.