خودکشی در میان دانشآموزان یکی از آسیبهای اجتماعی است که نهتنها به خانوادهها آسیب میزند، بلکه به جامعه بهطور کلی نیز آسیب میرساند و باید به آن توجه ویژهای شود.
پدیده خودکشی در میان دانشآموزان معمولاً در مقایسه با سایر گروههای سنی کمتر مورد توجه قرار میگیرد. اما در سالهای اخیر، بهدلیل افزایش فشارهای اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی بر نوجوانان و جوانان، شاهد افزایش آمار خودکشی در این گروه سنی هستیم.
بر اساس آمارهای سازمان بهداشت جهانی (WHO)، خودکشی دومین عامل مرگومیر در سنین ۱۵ تا ۲۹ سال است که بخش عمدهای از این آمار متعلق به دانشآموزان است. در ایران نیز آمارها نشان میدهند که خودکشی در میان نوجوانان بهویژه در مناطق مرزی و محروم در حال افزایش است. در این مناطق، کمبود فرصتهای آموزشی، مشکلات اقتصادی و تنشهای اجتماعی و خانوادگی موجب بروز مشکلات روانی و در نهایت خودکشی میشود.
این فشارها نهتنها به سلامت روان دانشآموزان آسیب میزنند، بلکه میتوانند به افسردگی، اضطراب و در نهایت افکار خودکشی منجر شوند. در بسیاری از کشورها ازجمله ایران، این مسئله بهویژه در میان دانشآموزان مقاطع متوسطه و دبیرستان که در آستانه ورود به دانشگاهها هستند، بیشتر مشاهده میشود. اگرچه بسیاری از مدارس در ایران برنامههای مشاورهای دارند، اما همچنان نیاز به توجه بیشتر در این زمینه وجود دارد.
یکی از چالشهای عمده در این زمینه، تأثیر رسانهها و فضای مجازی است. در دنیای امروز، رسانهها و بهویژه فضای مجازی نقش بسزایی در شکلدهی به دیدگاهها و نگرشهای نوجوانان دارند. در این فضا، نوجوانان تحت تأثیر اخبار، تصاویر و ویدئوهای مختلف قرار میگیرند که برخی از آنها میتوانند تأثیر منفی بر روحیه و نگرشهای آنها درباره زندگی و مرگ بگذارند.
نقش فشارهای اجتماعی و تحصیلی در افزایش خودکشی
از طرفی در جوامع غربی و کشورهای پیشرفته مانند ایالات متحده و ژاپن، فشارهای اجتماعی و تحصیلی نقش زیادی در افزایش خودکشی میان دانشآموزان ایفا میکند. در کشور ژاپن، به دلیل فرهنگ رقابتی شدید و فشارهای اجتماعی برای موفقیت در تحصیل، نرخ خودکشی در میان دانشآموزان و جوانان بسیار بالاست. در کره جنوبی نیز فشارهای تحصیلی و رقابتهای شدید برای قبولی در دانشگاههای معتبر سبب بروز خودکشیها در میان نوجوانان شده است. در کشورهای دیگر مانند هند و کشورهای آفریقایی، فقر، جنگ و بحرانهای اجتماعی از علل اصلی خودکشیها هستند.
در ایران نیز اگرچه در سالهای اخیر دولت و نهادهای آموزشی تلاشهایی در راستای کاهش نرخ خودکشی انجام دادهاند، اما همچنان این مشکل در حال افزایش است. بهویژه در مناطق محروم، که دانشآموزان با مشکلات اقتصادی و اجتماعی بیشتری مواجه هستند، نیاز به اقدامات اساسی در این زمینه احساس میشود. یکی از اقدامات مؤثر میتواند راهاندازی برنامههای آموزشی و مشاورهای در مدارس و آموزش به دانشآموزان درباره مسائل روانشناختی و مقابله با استرس باشد.