آرامش و چگونگی تحقق آن (پرسش و پاسخ)

پرسش:

آرامش چیست و چرا انسان‌ها به دنبال آرامش هستند، و چگونه در حیات انسان‌ها محقق می‌شود؟

پاسخ:

مفهوم آرامش

آرامش واژه فارسی است و مترادف آن در زبان عربی واژگان «سکون» و «سکینه» هستند. آرامش قبل از آنکه برایش تعریفی ارائه شود، احساسی تجربه شده است، حتی اگر چیستی آن را ندانیم، اما همواره در جست‌وجوی آن هستیم و آن هنگامی است که در درون خود به صلح و آشتی و سکون و آرامش رسیده باشیم.  پیامبر اکرم(ص) در این زمینه می‌فرماید: «احسن زینهًْ الرجل السکینه مع الایمان» بهترین زینت انسان، آرامش همراه با ایمان است.

آرامش، گمشده انسان

آرامش رویای سبزی است که انسان متمدن امروز به دنبال آن می‌گردد. به دیگر سخن، آرامش گمشده انسان امروز است که گاهی آن را در علم و صنعت می‌جوید و گاهی در مال و ثروت و گاهی نیز در مکتب‌ها و اندیشه‌های بشری و زمینی؟ اما به راستی چرا انسان در پی آرامش است؟ در پاسخ باید گفت: چون آرامش یکی از ارکان هدف‌گذاری خلقت انسان توسط خالق هستی است. آرامش یکی از اجزای سعادت و رستگاری انسان به شمار می‌آید. آرامش نعمتی است که با وجود آن، زندگی شیرین می‌شود. انسان آرام همانند کشتی محکم و استواری است که در توفان‌های شدید، بدون هیچ تزلزل و سستی به راه خود ادامه می‌دهد. بنابراین آرامش هدیه خدا برای زندگی انسان در این کره خاکی است. 

آرامش در قرآن

خدای متعال در این زمینه می‌فرماید: «آگاه باشید که فقط با یاد خدا دلها آرام می‌گیرد.» (رعد- 28) در آیه دیگری می‌فرماید: «و از نشانه‌های خدا این است که همسرانی از جنس خودتان برای شما آفرید تا در کنار آنان آرامش یابید.»(روم- 21) آری همسر مایه آرامش و سکینه قلب انسان است و خانه را نیز مسکن می‌نامند چون جایگاه سکون و آرامش است.  همچنین در توصیف آرامش قلوب مومنین می‌فرماید: «او کسی است که آرامش را بر دل‌های مومنین فرو فرستاد تا ایمانی بر ایمانشان بیفزاید.» (فتح-4) واژه سکینه شش بار در قرآن کریم آمده است و ظاهرا همه آنها درباره آرامش قلب است که به آرامش ظاهری می‌انجامد. آنان که در باطن خویش آرامند، در ظاهر نیز آرامند. اضطراب و ناآرامی ظاهری که در رفتار آدمی نمود پیدا می‌کند، نشان‌دهنده اضطراب و ناآرامی درونی او است.

آرامش در روایات

1- پیامبر اکرم(ص) می‌فرماید: «علیکم بالسکینه و الوقار» بر شما باد آرامش و وقار. (میزان‌الحکمه، ری‌شهری، ج 14، ص 6972، ح 22296)

2- امام علی(ع) می‌فرماید: «السکینه عنوان العقل» آرامش نشانه خرد است.(همان، ح 22299)

3- امام علی(ع) می‌فرماید: «غایه العلم السکینه والحلم» غایت دانش آرامش و بردباری است.(همان، ح 22318)

چگونگی تحقق آرامش انسان‌ها

انسان در زندگی طبیعی خود، دوره‌هایی را سپری می‌کند که آرامش وی در هر دوره، به شیوه خاصی تامین می‌شود. انسان در دوره نوزادی تنها در کنار مادر و در آغوش او، احساس آرامش می‌کند و همین مسئله حتی در دیگر دوران‌های زندگی آدمی اثر می‌گذارد.

 بنابراین فراهم آوردن زندگی آرام برای مادر می‌تواند مایه آرامش نوزاد باشد. در مرحله بالاتر که دوران کودکی است، بازی کودک و شرکت او در گروه‌های همسالان و رفتار درست پدر و مادر با وی، مایه آرامش کودک خواهد بود. اگر کودک در خانواده‌ای نابسامان و آشفته زندگی کند، این آشفتگی و اضطراب به کودک منتقل خواهد شد. بنابراین خانواده و پدر و مادر تا رسیدن کودک به دوره رشد و بلوغ، عامل مهمی در آرامش‌آفرینی برای فرزند هستند. در دوران نوجوانی و جوانی انسان متوجه جایگاه خود در نظام هستی می‌شود و از خود می‌پرسد: این جهان هستی از کجا آمده است؟ من چرا به این جهان آمده‌ام و سرانجام به کجا خواهم رفت؟  در همین زمان انسان میل‌ها و کشش‌های جدیدی در خود می‌یابد، مانند: میل به ازدواج و تشکیل خانواده، نیاز به کار، مسکن، امنیت و... اگر انسان و جامعه بتواند به این پرسش‌ها و نیازهای طبیعی به درستی پاسخ دهد، آرامش و سلامت روانی انسان فراهم خواهد آمد، در غیراین‌صورت زندگی او توأم با اضطراب و نگرانی و ترس و وحشت خواهد بود.  بنابراین اهم عوامل آرامش فردی را می‌توان در موارد زیر برشمرد:

1- برخورداری از خانواده‌ای آرام و سالم 2- داشتن جهان‌بینی و ایدئولوژی صحیح و جامع 3- دادن پاسخ مناسب به میل‌ها و کشش‌های طبیعی

4- داشتن همسر خوب، امنیت، مسکن و کار 5- تفریح سالم و ورزش

6- حاکم بودن نظم و انضباط در زندگی 7- آینده‌نگری و پیش‌بینی آینده 8- ...